Kırım Arkeolojisi ve Sanatı, Altın Orda devrinin de öncesine kadar uzanan eserleri kapsamaktadır. Bunun için; Yunan Kolonileri, İskit toplulukları, Bosfor devleti, Samurlat, Kimmerler, Avrupa Hunları, Gotlar, Alanlar, Avarlar, Peçenekler ve Hazarlar için önem taşımaktadır.

Kırım Arkeolojisi ve Sanatı üzerinde pek çok kez durulmasına rağmen; Altın Orda devrine kadar gidilmiştir.

100.000 - 30.000 önce bulunan insan fosilleri Afrika, Avrupa ve Asya'nın yanı sıra; Kırım yarımadasında; Starosele mağarasında da bulunmuştur. Bunun yanında bebek mezarı, çeşitli malzemeler de bulunmuştur. Mağara yaşamıyla ilgili birçok bilgi ele geçirilmiştir.

Yine ne kadar çok gerilere gittiğinin bir kanıtı da; yetişkin ve bir çocuğa ait neandertal tipte kalıntılar bulunmasıdır.

Mezolitik devre ait kültürel kalıntılar, taş aletler ele geçirilmiştir. Aynı zamanda Garnakrımskaya kültürü bulunmuştur.

Eneolitik kültürler (M.Ö 4500 - 2500), yani Srendni Stog, Novodanilovka, Aşağı Mikhaylovka-Kemi Oba, Samara, Khvalynsk ve Güney Urallar'a ait kültürlerle ilgili bilgi edinilmiştir.

Mikhaylovka ve aşağı Dinyeper bölgelerinde yapılan arkeolojik çalışmalarda, Yamnaya'nın devirlerine ait tabakalar bulunmuştur. Bunun yanı sıra keramikiler, aletler ve hayvan fosilleri ele geçirilmiştir. Küçük evler, çakmaktaşları, temrenler, hançerler, taş yapımı baltalar ve topuzlar bulunmuştur.

Mezar kalıntılarından da anlaşılmıştır ki; Bozkır Kültürü'nün altyapıları bu zamanlara dayanmaktadır. [ref] Yaşar Çoruhlu [/ref]

Yine bu devirde bakır eserler, ip, tarak gibi dekorasyonlardan oluşan tabaklar görülmüştür.

Orta Kırım'da yaşamış olan İskitler'in yerleşimlerine dair kalıntılar da yer almaktadır.

Yine İskit'lerin mezar tipleri genellikle kurgan modelindedir.

Ayrıca Bozkır Kültürü'nü yansıttığı sanılan birçok hayvan figürlü alet-edevat ele geçirilmiştir.

Yrd. Dç.Yaşar Çoruhlu - Türk Dünya Araştırmaları