Köy tuvaleti, insan dışkısını toprakta kazılan bir çukur içine toplayan bir yer tuvaleti türüdür. Bu tür tuvalette su bulunmaz ya da her kullanıldığında bir ila üç litre su boşaltan ilkel bir sifon sistemi bulunur.[2] Düzgün şekilde inşa edilip bakımı yapıldığında, çevreye atılan insan dışkısı miktarını azaltarak, açık alanda dışkılamaya göre daha az hastalık yayma özelliğine sahiptir.[3][4] Bu tuvalet türünde dışkı ile gıda arasında sinekler aracılığıyla patojenlerin (mikropların) taşınması azalır.[3] Bu patojenler enfeksiyöz ishalin ve bağırsak kurdu enfeksiyonlarının en büyük sebepleridir.[4] Enfeksiyöz ishal 2011 yılında beş yaşın altındaki çocuklarda yaklaşık 0,7 milyon ölüme ve 250 milyon okul gününün kaybına yol açmıştır.[4][5] Köy tuvaletleri dışkıyı insanlardan uzaklaştırmanın en düşük maliyetli yöntemidir.[3]
Yapımı ve boşaltılması
Bir köy tuvaleti genellikle üç ana öğeden oluşur: toprağa kazılmış bir çukur, uygun yerinde delik bulunduran bir yer taşı/zemin ve çevreleyen kulübe.[2] Çukur tipik olarak en az 3 metre derinlikte ve 1 m çapındadır.[2]Dünya Sağlık Örgütü bu tuvaletlerin evden kolay erişim ile eve kokunun gelmemesi dengesi gözetilerek uygun mesafede yapılmasını önerir.[3] Kirlilik riskini azaltmak için yeraltı suyundan ve yüzey sularından mümkün olduğunca uzak olmalıdır. Çocukların içine düşmesini önlemek için, delik 25 santimetreden büyük olmamalıdır. Sinekleri çekmemek için çukura ışık girmesi önlenmelidir. Bu amaçla tuvalet kullanılmadığından deliği kapatacak bir düzeneğin kullanılması gerekebilir.[3] Çukur zemine 0,5 metre yaklaşacak kadar dolduğunda ya boşaltılmalı ya da başka bir yere yeni bir çukur kazılıp kulübe taşınmalı veya yenisi inşa edilmelidir.[6] Çukurda toplanan atığın uzaklaştırılması karmaşık bir işlemdir. Düzgün yapılmadığı takdirde hem çevresel hem de sıhhi riskler içerir.
İyileştirmeler
Basit bir köy tuvaleti çeşitli yollarla iyileştirilebilir. Örneğin çukurdan yapının üzerine uzanan bir havalandırma borusu eklenebilir. Bu sayede daha iyi bir hava akımı sağlanır ve tuvalet kokusu azalır. Borunun üst kısmı telle (genellikle cam elyafından yapılır) örtülerek sinekler azaltılabilir. Bu tür tuvaletlerde deliğin üzerini kapatacak bir kapağın kullanılması gerekmez.[6] Yapılabilecek diğer iyileştirmelere örnek olarak tuvalet zemininin, sıvılar çukura akacak şekilde yapılması ve sağlamlığı artırmak için çukurun üst kısmının tuğla ya da beton halkalar ile takviye edilmesi verilebilir.[2][6]
Kullanım, toplum ve kültür
2013 yılı itibarıyla köy tuvaletleri tahminen 1,77 milyar insan tarafından kullanılmaktadır.[7] Çoğunlukla gelişmekte olan ülkeler ile kırsal ve yaban alanlarda kullanılır. 2011 yılında yaklaşık 2,5 milyar insanın düzgün bir tuvalete erişimi yoktur ve bir milyar insan etraflarındaki açık alana dışkılamaktadır.[8]Güney Asya ile Sahra Altı Afrika tuvalet erişiminin en zayıf olduğu bölgelerdir.[8] Gelişmekte olan ülkelerde basit bir köy tuvaletinin maliyeti tipik olarak 25 ila 60 Amerikan Dolarıdır.[9] Bakım maliyeti ise yıllık olarak kişi başına 1,5 ila 4 Amerikan Dolarıdır ve çoğunlukla dikkate alınmaz.[10]Hindistan’ın bazı kırsal alanlarında "No Toilet, No Bride (Tuvalet Yoksa Gelin de Yok)" kampanyası ile kadınların tuvaleti olmayan evde yaşayan erkeklerle evlenmeyi reddetmesi teşvik edilmektedir.[11][12]
^abcdTilley, E., Ulrich, L., Lüthi, C., Reymond, Ph. and Zurbrügg, C. (2014). Compendium of Sanitation Systems and Technologies (2 bas.). Dübendorf, Switzerland: Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology (Eawag). ISBN9783906484570. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2015.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Graham, JP; Polizzotto, ML (Mayıs 2013). "Pit latrines and their impacts on groundwater quality: a systematic review". Environmental health perspectives. 121 (5). ss. 521-30. doi:10.1289/ehp.1206028. PMID23518813.