Horhor Çeşmesi (Kırma Tulumba Sokağı)

Horhor Çeşmesi
Çeşmenin ön cephesinden görünümü (Aralık 2018)
Harita
Genel bilgiler
TürÇeşme
KonumFatih, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°00′48″K 28°57′04″D / 41.01333°K 28.95111°D / 41.01333; 28.95111
Teknik ayrıntılar
Yapı sistemiKâgir
MalzemeKüfeki taşı

Horhor Çeşmesi ya da Horhor Acı Çeşmesi,[1] Türkiye'nin İstanbul ilinin Fatih ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Kaynaklar, I. Süleyman tarafından yaptırıldığı ya da daha öncesindeki döneme ait olduğuna dair farklı görüşler öne sürer. Üzerindeki onarım kitabesine göre 27 Mart 1876 tarihi civarında onarım gördü. Muslukları olmasa da 1966'ya kadar suyu akan çeşmenin tepesinde 2008 yılında yıkılana kadar ahşap bir ev vardı.

Bir duvar çeşmesi niteliğindeki Horhor Çeşmesi, küfeki taşından inşa edilen kâgir bir yapıdır. İki basık kemerli nişle iki bölüme ayrılan ön cephesinde musluk yoktur ve günümüzde çeşme işlevini yerine getirmemektedir. Ön yüzünde bir onarım kitabesi yer alır.

Tarihi

Şeriye mahkemeleri kayıtlarında, günümüzde Simitçi Şakir Sokağı'nda yer alan çeşmeyle birlikte Horhor Caddesi üzerinde yer alan ve "kâfirden kalan çeşme" olarak belirtilen iki çeşmeden biriydi.[1] 19. yüzyıl kayıtlarına göre I. Süleyman tarafından yaptırılmıştı.[2] Bazı kaynaklar tarafından Horhor semtine adını veren çeşme olarak gösterilse de;[3][4] semte adını veren çeşme, Simitçi Şakir Sokağı'nda yer alandır.[1][5]

Üzerindeki 27 Mart 1876 tarihli onarım kitabesine göre bu tarih civarında bir onarım gördü.[6][7] Daha önceleri ahşap bir evin alt katında yer almaktayken, bu ev 2008 yılında yıktırıldı.[1][6] İbrahim Hilmi Tanışık'ın 1943'te yayımlanan eserine göre o dönem muslukları olmayan çeşmenin köşesinde bulunan ve lüle görevi gören demir bir borudan sürekli olarak su akmaktaydı.[6] 1966'da, çeşmenin yanına bir bina inşa edilmesinin ardından suyu kesildi.[3]

Konumu ve mimarisi

İskenderpaşa Mahallesi'nde, Horhor Caddesi ile Kırma Tulumba Sokağı'nın kesiştiği köşede konumlanan çeşme, kesme küfeki taşından yapılmıştır.[8][9] Bir duvar çeşmesi niteliğindedir.[10] İki basık kemerli nişin oluşturduğu iki bölüme ayrılır.[10] Ön cephesinin solunda, kaldırımın üzerinde kalan kısmında bir sivri kemer motifi yer alır.[10] Muslukları olmadığından işlevsizdir ve tekneleri tahrip olmuştur.[9] Çeşmenin onarım kitabesinde şu yazı yer alır:[6][7]

Metin

تاريخ تعمير چشمه
۱۲۹۳ ربيع الأول

Transkripsiyonu

Târîh-i ta'mîr-i çeşme
1 Rebiü'l-evvel 1293

  • Çeşmenin konumlandığı Horhor Caddesi (soldaki) ile Kırma Tulumba Sokağı'nın kesiştiği nokta (Aralık 2018)
    Çeşmenin konumlandığı Horhor Caddesi (soldaki) ile Kırma Tulumba Sokağı'nın kesiştiği nokta (Aralık 2018)
  • Çeşmenin teknesi (Aralık 2018)
    Çeşmenin teknesi (Aralık 2018)
  • Çeşmenin onarım kitabesi (Aralık 2018)
    Çeşmenin onarım kitabesi (Aralık 2018)

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Horhor Çeşmesi (Kırma Tulumba Sokağı) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b c d Göncüoğlu, Süleyman Faruk (2009). "Değeri unutulmuş bir İstanbul semti: Horhor". Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi (23): 135-148. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  2. ^ İstanbul Su Külliyatı XIII: 19 ve 20. Yüzyılda İstanbul Suları (PDF). 13. İstanbul: İSKİ Genel Müdürlüğü. 2000. s. 243. ISBN 9758215760. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  3. ^ a b "Horhor Çeşmesi". Hayalleme İstanbul. 7 Haziran 2013. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  4. ^ Sarrafoğlu, Fahri (25 Mayıs 2017). "Bir semte adını veren çeşme". İTO Haber. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Önceler, Seda (17 Kasım 2018). "İBB Horhor'ları karıştırdı!". Sözcü. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  6. ^ a b c d Tanışık, İbrahim Hilmi (1943). İstanbul Çeşmeleri. 1. İstanbul: Maarif Matbaası. s. 286. 
  7. ^ a b "Horhor çeşme kitabesi". Kitabelerin Kitabı Fatih (PDF). İstanbul: Fatih Belediye Başkanlığı. 2016. s. 25. 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  8. ^ "Horhor Çeşmesi (H.1293-M.1876". Su Vakfı. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021. 
  9. ^ a b Egemen, Affan (Ekim 1993). "517 - Horhor Çeşmesi". İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri. İstanbul: Arıtan Yayınevi. s. 383. 
  10. ^ a b c Ertuğ, Necdet, (Ed.) (2006). İstanbul Tarihî Çeşmeler Külliyatı. 3. İstanbul: İSKİ Genel Müdürlüğü. s. 173. ISBN 9789944100342.