Fethi Başağa

Fethi Başağa
Başağa, Kasım 2021
Libya Başbakanı
(Ulusal İstikrar Hükûmeti)
Görev süresi
3 Mart 2022* - 16 Mayıs 2023
Başkan Muhammed el-Menfi
Yerine geldiği Abdulhamid Dibeybe
Yerine gelen Usame Hammad (vekaleten)
İçişleri Bakanı
Görev süresi
7 Ekim 2018 - 15 Mart 2021
Askıda: 28 Ağustos 2020 - 3 Eylül 2020
Başbakan Fayiz es-Serrac
Yerine geldiği Abdüsselam Aşur
Yerine gelen Halid Mazin
Kişisel bilgiler
Doğum Fethi Ali Abdüsselam Başağa
20 Ağustos 1962 (62 yaşında)
Misrata, Libya Krallığı
Milliyeti Libyalı
Bitirdiği okul Hava Koleji, Misrata
İmzası
Resmî site fathibashagha.com
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Libya
Branşı  Libya Hava Kuvvetleri
Hizmet yılları 1984-1993
Rütbesi İkinci teğmen
Komutası Hava Koleji, Misrata
*Başağa'nın başbakanlığı Abdulhamid Dibeybe ile ihtilaflıdır.[1]

Fethi Ali Abdüsselam Başağa (Arapça: فتحي علي عبد السلام باشآغا; d. 20 Ağustos 1962), kısaca Fethi Başağa veya Fethi Ali Paşa olarak bilinen, şu anda Libya'nın geçici başbakanı olarak görev yapan bir Libyalı politikacıdır.[2] 2018-2021 yılları arasında içişleri bakanı olarak görev yapmıştır.

10 Şubat 2022'de Başağa, Libya Temsilciler Meclisi olarak bilinen doğu merkezli hükûmet tarafından başbakan olarak seçildi. Ancak Başbakan Abdülhamid Dibeybe, Başağa'nın başbakan olarak atanmasını reddetti ve iktidarı ancak ulusal bir seçimden sonra devredeceğini belirtti.[3] Halife Haftar ve Libya Ulusal Ordusu, Başağa'nın atanmasını memnuniyetle karşıladı.[4]

16 Mayıs 2023'te Temsilciler Meclisi Başağa'yı görevden uzaklaştırarak görevini Maliye Bakanı Usame Hammad'a devretti.[5]

İlk yılları ve eğitim

Başağa, 20 Ağustos 1962'de[6] Libya Krallığı'nın Misrata şehrinde doğdu.[7]

Başağa Libya İzcilerinin bir üyesiydi.[8]

Başağa 1984 yılında Misrata havacılık okulundan mezun oldu ve on yıl boyunca savaş uçakları konusunda uzmanlaşmış bir eğitmen pilot olarak çalıştı. Libya Hava Kuvvetlerinden 1993 yılında istifa edip ithalat-ihracat ticaretinde çalışmaya başlayana kadar havacılık okulunda kaldı.

Kendisi Kuloğlu-Türk kökenlidir.[9]

Askeri kariyer

Başağa, 1993 yılında Libya Hava Kuvvetleri'nden ayrılıp ithalat-ihracat ticaretinde çalışmaya başlayana kadar hava kolejinde kaldı. 2011 Libya devriminden sonra Yargı Komitesi kuruldu. Yargı Komitesi; görevdeki ve istifa eden subayları, Başağa'nın üyesi olduğu Misrata'daki Askeri Konsey adlı bir askeri komite oluşturmak üzere çağırdı.[10]

Başağa 2013'ten bu yana 2013-14 Libya Şafağı Operasyonlarına, 2019-20 Batı Libya harekâtıları "Öfke Volkanı" ve LUO'ya karşı Haysiyet Seli Operasyonuna katılmıştır.

2011 yılında Enformasyon ve Koordinasyon Daire Başkanı olarak Askeri Şuraya, ardından Misrata Askeri Meclisine sözcü olarak katıldı. Ulusal Uzlaşma Komisyonundaki danışma kuruluna katıldı. 2012'de tartışmalı Misrata Şura Konseyinin bir üyesi olarak görev yaptı ve Libya Şafağı operasyonlarının destekçisi ve bu operasyonlara dahil olduğu düşünülüyor. 2013 yılında savunma bakanı pozisyonu için yarıştı.[11]

Siyasi kariyer

Başağa, 2014 yılında Misrata şehri için Temsilciler Meclisi'ne seçilmişti. Fakat Misrata milletvekillerinden oluşan bir grup içinde Temsilciler Meclisini boykot etmeye karar verdi. 2015 yılında el-Vefak hükûmetinin Savunma ve Ulusal Güvenlik Konseyi başkanlığına aday gösterildi ve görevi kabul etmediği için özür diledi. 2016 yılında parlamentonun Siyasi Diyalog Komisyonuna katıldı. Ekim 2018'de UMH hükûmeti, onu içişleri bakanı olarak atamaya karar verdi. 28 Ağustos 2020'de Başağa, Trablus'taki protestoların ortasında içişleri bakanı görevinden uzaklaştırıldı.[12] Kendisi 3 Eylül 2020 tarihinde görevine iade edilmiştir.[13]

Gazeteci Fehim Taştekin, Başağa'yı "Misrata'daki Mahcub ve Halbus tugayları üzerinde nüfuz sahibi", UMH'de "[Müslüman] Kardeşler'in adamı" ve Türkiye hükûmetiyle "güçlü bağları" olan biri olarak tanımlıyor.[14] Eylül 2020'de Libya Herald'da yazan Sami Zaptia, Başağa'nın UMH'deki rolünün Başbakan Fayiz es-Serrac'ınki kadar, belki de ondan daha güçlü olduğunu düşünüyordu.[15]

Suikast girişimleri

16 Aralık 2019'da Başağa kimliği belirsiz kişilerce düzenlenen bir suikast girişiminde vurularak yaralandı.[16] 21 Şubat 2021'de Başağa, Trablus'taki konvoyu üzerinde silahlı kişilerce düzenlenen bir pusuda, korumalarından birinin yaralandığı ve diğerlerinin saldırganları kovaladığı bir pusudan kurtuldu. Suikasçilerden biri öldürüldü ve diğer ikisi tutuklandı.[17]

Akile Salih İsa ile koalisyon

Libya Siyasi Diyalog Forumu'nun 24 Aralık 2021 Libya cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar ülkeye liderlik edecek birleşik bir yürütme otoritesini seçme prosedüründe, el-Menfi listesinde başbakan olarak Abdulhamid Dibeybe, Başkanlık Konseyi üyeleri olarak ise Musa el-Koni ve Abdallah el-Lafi ile birlikte yarıştı. Listeleri, laik doğu hükûmeti Akile Salih İsa ve Fethi Başağa'ya göre beş fazla olmak üzere 39 oy aldı.[18] Akile Salih-Başağa listesi Amerika Birleşik Devletleri tarafından tercih ediliyordu. ABD büyükelçisi, seçim sürecini etkilemeye yönelik herhangi bir girişimi yalanladı.[19]

Ulusal İstikrar Hükûmeti

10 Şubat 2022'de, TM Başkanı Akile Salih'in diğer tek aday olan Halid el-Baybas'ın adaylığını geri çektiğini açıklamasının ardından Temsilciler Meclisi, Fethi Başağa'yı başbakan adayı olarak seçti.[3] Ancak el-Baybas yarıştan çekildiğini yalanladı.[20] Ulusal Birlik Hükûmeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, Başağa'nın başbakan olarak atanmasını reddetti ve iktidarı ancak ulusal bir seçimden sonra devredeceğini belirtti.[3] Halife Hafter ve Libya Ulusal Ordusu, Başağa'nın atanmasını memnuniyetle karşıladı.[4]

1 Mart'ta Temsilciler Meclisi, Başağa'nın Ulusal İstikrar Hükûmeti'ne (UİH) güven vermek için oy kullandı.[21][22] TM Başkanı Salih'e göre, katılan 101 üyeden 92'si yeni hükûmete oy verdi.[21] Yüksek Danıştay, TM'nin "tek taraflı" adımlarını reddetti ve TM'nin yeni bir hükûmete güven verme kararını Libya Siyasi Anlaşması'nın ihlali olarak değerlendirdi.[23] Birleşmiş Milletler, TM oturumu öncesinde şeffaflık ve prosedür eksikliğine ilişkin raporlar ve yıldırma eylemleri nedeniyle oylamayla ilgili endişelerini dile getirdi.[24]

Başağa ve kabinesi 3 Mart'ta Tobruk'taki Temsilciler Meclisi merkezinde yemin ederek göreve başladı.[1][25]

Kaynakça

  1. ^ a b "Libyan parliament swears in new PM as crisis deepens". Al Jazeera. 3 Mart 2022. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  2. ^ "Libya: Parliament names Fathi Bashagha as interim prime minister". Middle East Eye (İngilizce). 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022. 
  3. ^ a b c "Libya rifts deepen as new PM named, incumbent refuses to yield". Reuters. 10 Şubat 2022. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  4. ^ a b "Libya: Tobruk parliament names new PM, fuelling division". Al Jazeera. 10 Şubat 2022. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2022. 
  5. ^ "Libya parliament suspends rival eastern-based PM Bashagha". Al Jazeera. 16 Mayıs 2023. 23 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023. 
  6. ^ "BBC Monitoring – Essential Media Insight". monitoring.bbc.co.uk. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Intel: Libya's Sarraj suspends interior minister, fracturing Tripoli government". Al-Monitor. 31 Ağustos 2020. 1 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Fitzgerald, Mary (8 Mart 2022). "Libyan youth dream of marriage". Orient XXI (İngilizce). 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  9. ^ "Libya: A Failed State in the Middle of the Mediterranean". www.iemed.org (İngilizce). 4 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023. 
  10. ^ "فتحي باشاغا واستقالته من السلاح الجوي". awstsh.com (Arapça). 6 Nisan 2020. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "من هو باشاغا مرشح وزارة الداخلية بحكومة الوفاق؟". www.afrigatenews.net. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
  12. ^ "Influential Libyan interior minister suspended amid protests". Reuters. 29 Ağustos 2020. 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  13. ^ "Libyan interior minister restored to post after talks". Reuters. 3 Eylül 2020. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  14. ^ Tastekin, Fehim (23 Ağustos 2019). "Are Libyan Turks Ankara's Trojan horse? - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (İngilizce). 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  15. ^ Zaptia, Sami (4 Eylül 2020). "Serraj backs down over sacking his dominant Interior Minister". LibyaHerald (İngilizce). 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  16. ^ "Libya's GNA Interior Minister injured in assassination attempt". Al Arabiya English. 16 Aralık 2019. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Libyan interior minister survives attack on motorcade". ABC News. 22 Şubat 2021. 21 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "BREAKING: New unified Libyan government selected by LPDF in Geneva". Libya Herald (İngilizce). 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022. 
  19. ^ "U.S denies attempting to influence LPDF process". Libya Herald (İngilizce). 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022. 
  20. ^ Assad, Abdulkader (13 Şubat 2022). "Al-Baybas denies withdrawing from PM candidacy contrary to HoR Speaker's remarks". Libya Observer. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2022. 
  21. ^ a b Assad, Abdulkader (1 Mart 2022). "Libya's Parliament gives confidence to Bashagha's government". Libya Observer. 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  22. ^ Zaptia, Sami (2 Mart 2022). "Bashagha Government of National Stability (GNS) releases new crest". Libya Herald. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022. 
  23. ^ Alharathy, Safa (1 Mart 2022). "HCS: Granting confidence to a new government violates Political Agreement". Libya Observer. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  24. ^ "UN voices concern over vote on new Libyan prime minister". Al Jazeera. 3 Mart 2022. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  25. ^ Assad, Abdulkader (3 Mart 2022). "Bashagha's government sworn in at HoR in Tobruk". Libya Observer. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022.