Caban el-Kurdi (Arapça: جابان الکوردي - Jaban al-Kurdi, Kürtçe: Cabanê Kurdî veya Gavan Kurdî, Künyesi: Ebu Meymun Caban el-Kurdi), İslam peygamberi Muhammed'in Kürt sahabesidir.[1][2][3][4]
Caban el-Kurdi, Müslüman olan ilk Kürtlerdendir. Ayrıca Muhammed tarafından "Bazen bölgesi"ne atanan İslam'ın ilk valilerindendir. Caban'ın oğlu Meymun el-Kurdi de Müslüman olmuş ilk Kürtlerdendir.[5]
Arap tarihçi ve tefsir yazarı Alusi, "Ruhu'l Meani" adlı tefsir kitabında Caban el-Kurdi'den bahsederken Kürtlerin Muhammed zamanında Müslüman olduğunu, kendisinin Kürt kökenli bir sahabe olduğunu yazmaktadır.[6] Ayrıca Caban el-Kurdi'nin Muhammed'den bazı hadisleri aktardığını söylemektedir, bu bilgileri İbn Hâcer el-Askalanî'nin "El İsabe fi Temyizi's Sahabe" adlı eserine dayandırır.[7]
Lügat, tarih ve biyografi âlimi ez-Zebidî, Câbân'ın Kürtlerden olduğunu ve onun Meymûn’un babası olduğunu ifade etmekte, ayrıca Câbân’ın sahabe olduğunu zikredip künyesinin de Ebû Meymûn olduğunu söylemektedir.[8]
Ayrıca kendisi hakkında Daham İbrahim el-Hasanyani tarafından yapılmış bir çalışma bulunmaktadır.
Rivayetleri
Hafız el-Heysemî’nin Taberanî’den[9] aktararak- bildirdiğine göre, Ebu Hulde şöyle demiştir: “Bir gün Meymun el-Kurdî ile birlikte Malik bin Dinar’ın yanında idik. Malik, (Meymun el-Kurdî’yi kast ederek): ‘Şeyh neden babasından bir şey anlatmıyor. (sonra kendisine dönerek): Biliyorsun, senin baban Hz. Peygamber’i görmüş, ondan hadis duymuş bir kimsedir.’ Meymun el-Kurdî cevap olarak şöyle dedi: ‘Babam, bir şey fazla veya eksik söyleyecek korkusuyla bize Hz. Peygamber’den pek fazla bir şey anlatmaz ve Resulullah’dan “Kim bilerek yalan yere bana bir söz uydurursa cehennemdeki yerine hazırlansın” hadisini işittiğini, bunun için hadis rivayet etmekten çekindiğini, söylerdi.”[10] Heysemî, bu rivayetin sıhhatine hükmetmiştir.[11]
Cemu'l Fevaid adlı eserde Meymun el-Kurdî'den bahsedilmekte ondan şu hadis nakledilmektedir: "Meymun el-Kurdî'den, o da babası Caban el-Kurdî'den: 'Herhangi bir adam az veya çok bir mehir karşılığı içinde onu ödememe niyeti olduğu halde evlenirse o kişi, kıyamet gününde Allah'a zinakar (zina yapmış) olarak kavuşur.[12]
Taberanî de El-Mucemu’s-Sağir ve El-Mucamu’l-Evsat adlı eserlerinde kaydettiği bir hadis rivayetinde Meymun el-Kurdi'nin adını zikretmiştir. Söz konusu hadisi, Meymun el-Kürdî babasından (Ebu Meymun Câbân) o da Muhammed'den nakletmiştir. Taberanî, Ebu Meymun'un Muhammed'den yalnız bu hadisi rivayet ettiğini de bildirmiştir.[13] Hafız el-Heysemî, bu rivayet zincirindeki bütün adamların sika (sağlam) olduklarını söylemiştir.[14]
Kaynakça
- ^ Mehmed Emin Zeki Bey, Kürd ve Kürdistan Ünlüleri, Çev: M. Baban-M. Yağmur-S. Kutlay, Öz-ge Yayınları, Ankara 2005, sh. 86
- ^ İbn Hâcer el-Askalanî, El İsabe fi Temyizi's Sahabe
- ^ Muhammed bin Süleyman el- Rudanî, Cem’ul- Fewaîd, çeviren: Naim Erdoğan, cilt 4, sayfa 284, Ocak Yayıncılık, İstanbul 2003
- ^ Taberanî, El- Mucem’ul- Ewsat, cilt 4, sayfa 380
- ^ Bekir Biçer, İslam Tarihi Kitaplarında Kürtler Hakkındaki Rivayetler (7 ve 12. Yüzyıl Arası)
- ^ Alusi, 17/67; 26/1-2-1-3
- ^ Alusi, Ruhu'l Meani
- ^ ez-Zebidî, a.g.e., IX, 105; XXXIV, 346.
- ^ el-Mucemu’l-Evsat,13/471-şamile
- ^ bk. Taberanî, el-Mucemu’l-Evsat
- ^ Mecmau’z-Zevaid, 1/148.
- ^ Muhammed b. Süleyman el-Rudanî, Cemu'l Fevaid, Çvr. Naim Erdoğan, c. 4, s. 286, Ocak Yayıncılık, İstanbul, 2003.
- ^ El-mucemu’s-sağir, 1/114; el-Evsat, 4/380-şamile.
- ^ Mecmauz’Zevaid, 4/132.
Dış bağlantılar
