Beyin hücreleri,beynin işlevsel dokusunu oluşturur. Beyin dokusunun geri kalanı, kan damarlarını içeren, stroma adı verilen yapıdır. Beyindeki iki ana hücre tipi, sinir hücreleri olarak da bilinen nöronlar ve nöroglia olarak da bilinen glial hücrelerdir.^[1]

Nöronlar, nöral devrelerde ve geniş kapsamlı beyin ağlarında diğer nöronlar ve internöronlarla iletişim kurarak işlev gösteren,beynin uyarılabilir hücreleridir. Serebral korteksteki iki ana nöronal sınıf, uyarıcı projeksiyon nöronları ve inhibe edici internöronlardır; bunların yaklaşık yüzde 70-80'i nöron ve yüzde 20-30'u inhibe edici internörondur.^[2] Nöronlar genellikle kabaca benzer bağlantılara ve işlevlere sahip oldukları bir çekirdekte kümelenirler.^[3] Çekirdekler diğer çekirdeklere tractus adı verilen yollarla bağlanır.

Glia, nöronların destek hücreleridir ve hepsi açıkça anlaşılmayan birçok işlevi vardır. Glia hücreleri, astrositlerin, ependimal hücrelerin ve oligodendrositlerin oluşturduğu makroglia ve daha küçük olan mikroglia olmak üzere 2 gruba ayrılır. Astrositlerin, gliotransmisyon adı verilen nörotransmisyona benzeyen bir sinyalleşme süreciyle sinir hücreleriyle iletişim kurabildiği görülmektedir.^[4]

Beyindeki hücreler,fonksiyonel olan sinir hücreleri ile bunları destekleyen glia hücreleridir.

Sinir hücreleri, beynin işlevsel olan ve elektriksel olarak uyarılabilen hücreleridir. Yalnızca sinir devrelerindeki diğer nöronlar ve internöronlarla işbirliği içinde işlev gösterebilirler.^[1] İnsan beyninde tahminen 100 milyar nöron vardır. Nöronlar, sinir uyarıları olarak da adlandırılan aksiyon potansiyellerinin iletimi için özelleşmiş polarize hücrelerdir . Ayrıca zar ve protein sentezleyebilirler. Nöronlar, sinapslarından salınan nörotransmiterleri kullanarak diğer nöronlarla iletişim kurar ve inhibe edici, uyarıcı veya nöromodülatör etki gösterebilirler.^[5] Nöronlar, ilişkili oldukları nörotransmiterlere göre uyarıcı dopaminerjik nöronlar ve inhibe edici GABAerjik nöronlar şeklinde anlandırılabilir.

Kortikal internöronlar,sinir hücresi popülasyonunun yalnızca %20'sini oluşturur, ancak biliş,örenme ve hafızanın düzenlenmesi için gerekli olan kortikal aktiviteyi düzenlemede önemli rol oynarlar. Kortikal internöronlar şekil, moleküler ve elektrofizyolojik yapı bakımından farklılık gösterir; öncelikle GABA kullanımı yoluyla kortekste uyarılma ve inhibisyon arasındaki dengeyi korumak için topluca işlev görürler. Bu dengenin bozulması, şizofreni gibi nöropsikiyatrik bozuklukların ortak bir özelliğidir. Kimyasallara ve çevresel etkilere maruz kalma doğum öncesi gelişimde bozulmalara sebep olabilir.^[6]

Serebral kortekste farklı nöronlar farklı kortikal katmanları işgal eder ve piramidal nöronları ve kuşburnu nöronları içerir. Beyincikte Purkinje hücreleri ve internöronal Golgi hücreleri baskındır.

Glia hücreleri, nöronları destekleyen hücreleridir.^[1] Üç tip glial hücresi vardır:Astrositler, oligodendrositler ve ependimal hücreler. Glial kök hücreler, yetişkin beyninin her yerinde bulunur. Glial hücreler, nöronlardan çok daha fazladır ve nöronlara destekleyici rollerinin yanı sıra, özellikle astrositlerin, gliotransmisyon adı verilen nörotransmisyona benzer bir sinyalleme sürecini içeren nöronlarla iletişim kurabildiği kabul edilmektedir.^[4] Bir nöronun gibi aksiyon potansiyeli üretemezler, ancak büyük sayılarında sinir devreleri üzerinde uyarılabilirliğe etki eden kimyasallar üretebilirler.^[7] Astrositler yıldız benzeri şekilleri sayesinde, çok sayıda sinaps yapabilir.

Beyin hücrelerinin güçlendirilmesi ve beyin sağlığını iyileştirmek için zihinsel ve fiziksel egzersizler, iyi beslenme, düzenli uyku ve nöroplastisiteyi destekleyen tedavi yöntemleri önemli rol oynamaktadır.

• Yeni Bir Dil Öğrenmek: Yeni bir dil öğrenmek, bilişsel fonksiyonları artırarak nöroplastisiteyi destekler. Bu, beyin hücrelerinin arttığı ve hafızayı, motor becerileri geliştiren bir etkidir. İki dil konuşabilen insanlar, yalnızca bir dil konuşan insanlara kıyasla daha fazla nöron ve dendrite sahiptir. Bu, gri maddelerinin daha yoğun olduğu anlamına gelir ^[8]
• Aralıklı Oruç: Aralıklı oruç, beynin enerji harcamasını artırarak gri maddeyi artırabilir. Uyku ile birleştiğinde beyin hücrelerinin yenilenmesi sağlanabilir. Klinik çalışmalar, aralıklı orucun Alzheimer hastalığı üzerinde olumlu etkisi olduğunu ortaya koymaktadır.^[9][10]
• Az Kullanılan Eli Çalıştırın: Dominant olmayan eli kullanmak, beynin yeni nöral bağlantılar oluşturmasını sağlar. Örneğin, diğer el ile yazı yazmak veya diş fırçalamak gibi basit egzersizler yapılabilir.^[11] Konu ile ilgili farklı görüşler de mevcuttur.^[12][13]
• Egzersiz: Fiziksel aktiviteler, sinir kavşaklarının sayısını artırarak beyin hücreleri arasındaki iletişim ağını güçlendirir. Bununla birlikte yeni sinir hücrelerinin oluşumunu teşvik ederek beyin sağlığını iyileştirir ve bilişsel fonksiyonları artırır.^[14] Beyin hücrelerine en iyi gelen egzersizlerden biri dans etmektir. Araştırmalara göre dans etmek Alzheimer ve bunama riskini yüzde 76 oranında azaltıyor. Dans, beyin ve vücut koordinasyonunu geliştirirken duygusal anlamda da fayda sağlar.^[15]

• Omega-3: Beyin sağlığı için en iyi bilinen besin öğesidir. Somon, ceviz, badem, semizotu, chia tohumu gibi yiyeceklerde bulunur.
• Selenyum: Ruh hali üzerinde olumlu etkisi olan bir mineraldir ve yumurta, yer fıstığı, tavuk gibi yiyeceklerde yer alır.
• Folik Asit: Ispanak, muz, mercimek gibi yiyeceklerde bulunan bu vitamin, beyin sağlığını korur.
• Kahve: Kahve, Alzheimer ve Parkinson riskini azaltabilir. Kafein, zihinsel uyanıklığı artırırken mutluluk veren nörotransmitterları da destekler.
• Antioksidanlar: Yaban mersini, zerdeçal, kabak çekirdeği ve bitter çikolata gibi besinler, nörolojik hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilir.^[14][15][16]

Uyku, beyin sağlığı için kritik öneme sahiptir. Düzenli ve kesintisiz uyku, beyin hücrelerini yeniler ve hormon dengesini sağlar. Ayrıca, uyku saatlerinin tutarlı olması gerekir. Hafta içi ve hafta sonu arasındaki uyku saatlerinde belirgin bir fark olmamalıdır; her iki dönemde de benzer saatlerde uyumak ve uyanmak, biyolojik saatin düzenli çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca, uyku süresinin 8 saatten az olmaması gereklidir. Uyku kalitesi ise, karanlık ve sessiz bir ortamda, kesintisiz ve derin uyku sağlanarak artırılabilir.^[17]

Nöroplastisite, beynin hasar gören bölgelerini telafi etme yeteneğidir. Beyin hücreleri doğal olarak yenilenmese de, nöroplastisite sayesinde sağlıklı hücreler hasar gören hücrelerin fonksiyonlarını devralabilir. Modern tıp, nöroplastisiteyi destekleyen ilaçlarla bu süreci daha etkili hale getirmektedir.^[15]