Akçadağ

Akçadağ
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlMalatya
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamAdem Topaca
 • Belediye başkanıHasan Ulutaş (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1192 km²
Rakım1050 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam35.359
 • Kır
-
 • Şehir
28.709
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu422
İl plaka kodu44

Akçadağ, Malatya'nın bir ilçesidir.

Tarihçe

Erken dönem

Tarihi eski dönemlere uzanan ilçede ilk yerleşim MÖ 111'de Tunç Çağı devrinde başlamış, Geç Hitit, Roma ve Bizans devirlerinde devam etmiştir. Bu devirlerin yörede yaşandığı, Akçadağ ilçe merkezinde yer alan Akçadağ Höyük ve Akçadağ kasabasında yer alan Ören Höyük ile Akçadağ Ören Kasabası yolu üzerinde bulunan İkinciler Höyük'te yapılan yüzey çalışmalarıyla belirlenmiştir. İlçe Müslüman-Arap devletlerinin kendilerini güvenlik altına alarak Bizans saldırılarından korunmak için paralı askerler ve Türkmen ailelerin yerleştirilmesiyle Anadolu'da Türklerle tanışan ilk yerleşim yerlerinden biridir.

Osmanlı Dönemi

İlçe Osmanlı döneminde de yerini korumuş ve Kürne ve Kürecik bölgelerinde çıkan isyanlar nedeniyle Osmanlı Devleti hükümdarı 2. Abdülhamit tarafından Hamidiye Kışlası kurulmuş Sultan Abdülhamit'in Doğu Anadolu'da meydana getirdiği bu alaylar çerçevesinde köy Osmanlı ordusuna at ve zahire yetiştirmiştir.

Akçadağ, Osmanlı devrinde tahminen 1850 yıllarında bugünkü Levent bucağında teşkilatlandırılmış, 1858 yılında da ilçe merkezi şimdiki yerine Arga'ya nakledilmiştir.

Coğrafya

Akçadağ'ın Malatya'ya uzaklığı 35 km'dir. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 925 metredir. İlçe dağlık ve ovalık bir konumda olup karasal iklim etkisindedir.

İlçenin batı ve kuzeybatısında 850 ile 1660 rakımları arasında, ilçenin doğusunda Malatya merkez ilçesi, güneyinde Yeşilyurt ve Doğanşehir ilçeleri, batısında Kahramanmaraş iline bağlı Elbistan ilçesi kuzeyinde Darende ve Hekimhan ilçeleri bulunmaktadır.

Nüfus ve idari yapı

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[3] 37.294 1.770 35.524
1935[4] 41.390 2.049 39.341
1940[5] 45.724 2.689 43.035
1945[6] 48.111 3.540 44.571
1950[7][a] 32.630 2.858 29.772
1955[8] 37.316 4.552 32.764
1960[9] 42.235 5.121 37.114
1965[10] 47.036 5.995 41.041
1970[11] 53.439 7.540 45.899
1975[12] 54.463 7.366 47.097
1980[13] 57.463 9.548 47.915
1985[14] 57.638 10.285 47.353
1990[15] 51.226 10.839 40.387
2000[16] 48.670 13.432 35.238
2007[17] 29.940 8.427 21.513
2008[18] 33.431 8.948 24.483
2009[19] 31.983 7.762 24.221
2010[20] 30.114 7.564 22.550
2011[21] 29.858 8.081 21.777
2012[22] 28.206 7.055 21.151
2013[23] 32.260 32.260 veri yok
2014[24] 29.573 29.573 veri yok
2015[25] 27.437 27.437 veri yok
2016[25] 26.561 26.561 veri yok
2017[25] 26.058 26.058 veri yok
2018[25] 35.359 35.359 veri yok
2019[25] 29.064 29.064 veri yok
2020[25] 28.709 28.709 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Bağlı köy ve bucaklar

İlçenin Kürecik ve Levent olmak üzere 2 bucağı; Merkez, Bahri, Ören ve Yukarı Kozluca olmak üzere 4 belediyesi, 9 mahallesi, 72 köyü ve 169 mezrası vardır.

Eğitim ve kültür

Eğitim ve kültürel faaliyetler ile halkın büyük şehirlerle fazla ilişki kurması, çok sayıda vatandaşın Avrupa ülkelerine işçi olarak gitmesi, ilçenin kısıtlı olan sosyal hayatını modern hale getirmiştir. Okuma yazma oranı %98 gibi yüksek bir rakama ulaşmıştır.

Tarihi yerler

İlçe, tarihî eser bakımından, eski konaklama merkezleri olan han kalıntıları açısında zengindir. Bunlardan Sarıhacı, Bekiruşağı ve Esenbey köylerinde, yine Kürecik bucağına bağlı Düvencik Köyü (güneşli) civarındaki Hititler devrinden kalma Ferik Kalesi ve kaya manzaraları sayılabilir.

Gezilebilecek yerler

Başpınar, Akpınar, Karadağ eteklerinde Yaylımlı Köyü Humarağılı Mezrası yakınlarında yaklaşık 3 metre çapındaki yapay mağara (yerel halk arasında "Gâvur Kayası" olarak bilinir) ile Sultansuyu gezilebilecek yerler arasında sayılabilir.

Ekonomi

İlçe sınırları içerisinde TİGEM'e bağlı Sultan Suyu üretme Çiftliği mevcut olup, bu çiftlikte tarım ve meyvecilikle birlikte hayvancılık yapılmaktadır. Türkiye'nin ünlü yarış atları burada yetiştirilmektedir. Çiftçiliğin her türlüsüyle uğraşılmaktadır ve aile ekonomisi genellikte tarıma dayanmaktadır. Burada çalışan insanlar dışında yerli halkın %75,3'ü geçimini kayısıdan temin etmektedir. Dünya kayısı üretiminin %80'i Türkiye'den ve bu üretimin tamamı Malatya'dan sağlanmaktadır. Malatya'da yetişen kayısının hem şeker oranı hem kilo bazındaki değeri açısından hem de her sene Malatya ilinde düzenlenen kayısı festivalinde 1. olmasından dolayı ilçe ekonomisi için büyük önem arz etmektedir.

Notlar

  1. ^ Doğanşehir ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "8/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012. 
  3. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  4. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  6. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  10. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Akçadağ Nüfusu - Malatya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Malatya Akçadağ Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar