Libya'da Genel Ulusal Kongre (GUK) seçimleri[1] 19 Haziran'dan ertelenerek 7 Temmuz 2012 tarihinde yapıldı.[2][3][4] Bu seçimler, uzun süredir iktidarda olan Muammer Kaddafi'nin bir yıl önce devrilmesi ve ölümünden bu yana yapılan ilk seçimler, 1952'den bu yana yapılan ilk serbest ulusal seçimler[4] ve Libya'nın 1951'de bağımsızlığını kazanmasından bu yana yapılan sadece ikinci serbest ulusal seçimlerdi.
Genel Ulusal Kongre, seçildikten sonra bir başbakan ve Bakanlar Kurulu atayacaktı.[5] GUK başlangıçta, anayasa referandumu ve bu temelde yapılacak yeni seçimlerden önce 18-22 aylık bir ara dönemde Libya'nın yeni anayasasını hazırlamak üzere bir Kurucu Meclis atamakla görevlendirilmişti, ancak Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) 5 Temmuz'da Meclisin daha sonraki bir tarihte doğrudan seçileceğini duyurdu.[4]
Boykot tehditlerine rağmen Libyalıların çoğunluğu (%61,58) oy kullandı.[6] Ancak seçim şiddet olayları, protestolar ve çok sayıda ölümle gölgelendi.[7][8]
Sçeim sistemi
Seçim kanunu taslağı 1 Ocak 2012 tarihinde Yüksek Ulusal Seçim Komisyonunun (YUSK) internet sitesinde yayınlanmış ve ardından kamuoyu yorumları kabul edildi. Yasa taslağı, adayların %10'undan azı kadın olmadığı sürece, en az %10'u kadın olmak üzere 200 temsilci seçilmesini öneriyordu. Muammer Kaddafi'nin akrabaları da dahil olmak üzere UGK üyeleri ve Cemahiriye hükümeti üyelerinin aday olmaları yasaklandı.[9][10]
İkinci taslak kadın kotasını kaldırdı ve yerel UGK konsey üyelerinin seçimlere katılmasına izin verdi; ayrıca seçim sistemini ülke genelinden seçim bölgesine dayalı olarak değiştirdi.[11] Çifte vatandaşlara yönelik kısıtlamalara ve diğer konulara karşı yapılan protestoların ardından seçim yasasının yayınlanması yine 28 Ocak 2012 tarihine ertelendi.[12] UGK ayrıca alternatif bir seçim yasası öneren ve resmi taslağı çift uyruklular, kadın kotasının olmaması, yolsuzluğa karşı yetersiz önlemler ve aşiret partisi oluşumunu teşvik etme riski ile ilgili dört temel noktada eleştiren Libya Barış için Kadın Platformunun da görüşünü aldı.[13][üçüncül kaynak gerekli]
Nihayet 28-29 Ocak 2012 tarihlerinde yeni bir seçim kanunu taslağı hazırlandı. Seçim sistemi, 64 seçim bölgesi sandalyesi (sadece bağımsız adaylarla) ve parti listeleri için 136 liste sandalyesi ile bir tür paralel oylama olacaktır. Listelerin kadın ve erkek adaylar arasında dönüşümlü olması gerekecek ve böylece bir kadın kotası sağlanacaktır. Seçime katılmak için gereken yaş 21'e indirildi ve çifte vatandaşlığa sahip vatandaşların oy kullanmasına ve seçimlere katılmasına izin verilecekti.[14][15] Daha sonra yapılan bir başka değişiklikle, Müslüman Kardeşlerin yeni parlamentodaki etkisini azaltmak amacıyla 120 seçim bölgesi sandalyesi ve 80 liste sandalyesi oranı değiştirildi.[16] 120 seçim bölgesi sandalyesi 69 seçim bölgesinde, 80 liste sandalyesi ise 20 seçim bölgesinde seçilecekti.[17]
Seçmen kaydı
Seçmenlerin, seçimlere katılan partilerin ve bağımsız adayların kayıtları 1 Mayıs'ta başladı ve 14 Mayıs'ta sona erecekti. Ancak Libya'nın doğusundaki Bingazi şehri çevresindeki bölgeler için özerklik isteyen Sirenayka Konseyinin süreci boykot çağrısı üzerine süre 21 Mayıs'a kadar uzatıldı.[18] Toplamda 2.865.937 seçmen ya da tahmini 3 milyon ila 3,5 milyon seçmenin %80'i seçimler için kayıt yaptırdı.[5] Kayıt süreci Libya'daki Birleşmiş Milletler Destek Misyonu tarafından denetlendi.[19]
Eski lider Muammer Kaddafi'yi desteklemekle suçlanan Tavurgalılar gibi azınlık grupları, marjinalleştirildikleri için seçimin boşuna olduğunu söyledi. Ayrıca seçmen kaydının zor olduğunu da eklediler.[20] Yine de CenzurDeniz Harp Okulu mülteci kampında yaşayan Tavurgalıların yaklaşık yüzde 90'ı oy kullanmak için kayıt yaptırdı.[21]
Oy verme işlemi ülkenin bazı bölgelerinde kesintiye uğradı, 6629 oy verme merkezinin %6'sı normal şekilde açılamadı.[5][24] Ancak sekizi hariç tüm seçim merkezleri gün içinde seçmenler için açılmayı başardı ve ikisi Tubular ile hükûmet güçleri arasında çatışmalara sahne olan Kufra bölgesinde olmak üzere kalan sekizi de ertesi gün açıldı.[25] Bingazi bölgesinde bir seçim merkezi ülkenin doğusu için özerklik isteyen aktivistler tarafından saldırıya uğradı ve bir seçim görevlisi seçimden bir gün önce oy verme malzemelerini taşıyan bir helikoptere yapılan silahlı saldırı sonucu öldürüldü.[5] Libya'nın doğusunda eski isyancılar seçimleri engellemek amacıyla Brega, Ras Lanuf ve Sidra'daki beş petrol terminalini 48 saat süreyle kapattı.[5][26]Ecdebiye'de federalizm yanlısı bir protestocu bir seçim merkezinden oy sandığı çalmaya çalışırken yerel halk tarafından vurularak öldürüldü.[27] YUSK yetkililerinin Beni Velid'e girişleri şehri kontrol eden Kaddafi yanlısı aşiret üyeleri tarafından engellendi ve oy verme sürecini izleyemediler.[28]
Seçimlere 2,8 milyon kayıtlı seçmenden yaklaşık 1,7 milyonu katıldı.[25]
Bu 120 bağımsızın hangi partiye mensup oldukları bilinmiyor ancak başbakanlık seçimleri bu konuda bir fikir veriyor: ilk turda Mahmud Cibril (UGİ) 86, Mustafa Ebu Şakur (bağımsız) 55 ve Avad Barasi (AİP) 41 oy aldı. Daha sonra Ebu Şakur 96'ya 94 ile Cibril'i mağlup etti.[32] Bağımsızların 25'inin UGİ, 17'sinin Adalet ve İnşa, 23'ünün ise Selefilerle ilişkili olduğu tahmin edilmektedir.[33]
