Cai raksa atawa raksa atawa mérkuri (asal kecap basa Latén: Hydrargyrum, cai/cacai pérak) nyaéta unsur kimia dina tabel périodik kalayan simbol Hg sarta nomer atom 80. Unsur golongan logam transisi ieu boga warna mérak sarta mangrupa hiji ti lima unsur (babarengan cesium, fransium, galium, sarta brom) anu wujudna éncér dina suhu kamar. Cai raksa réa dipaké minangka bahan amalgam huntu, térmométer, barométer, sarta parabot ilmiah séjén, sanajan pamakéanana pikeun bahan pangeusi térmomter geus digantikeun (ku térmométer alkohol, digital, atawa térmistor) kalayan alesan kaséhatan sarta kaamanan alatan sipat racun (toksik) anu dipibogana. Unsur ieu dibeunangkeun utamana ngaliwatan prosés réduksi tina cinnabar mineral. Karapetanana anu luhur ngabalukarkeun barang-barang kawas bal biliar jadi ngapung lamun diasupkeun kana jero cacai raksa, ngan 20% eusi (volumena) nu kakeueum.
Pasipatan
Fisik
Raksa kaasup logam beurat, konduktivitas listrik jeung panasna leutik[1]. Mahiwal ti logam-logam blok-d, titik lééh raksa handap pisan. Nu jadi sababna kakara bisa diécéskeun ku basa fisika kuantum: intina mah ku sabab raksa mibanda konfigurasi éléktron nu istiméwa: éléktron ngeusi sakabéh kulit 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 3d, 4s, 4p, 4d, 4f, 5s, 5p, 5d, jeung 6s. Ieu hal ngabalukarkeun héséna ngaleupaskeun éléktron, sarupa jeung kaayaan unsur-unsur gas mulya, ku kituna jadi hésé pabeungkeut (beungkeutna lemah): gampang cair. Kulit 6s jadi stabil ku sabab ayana kulit 4f anu dieusi.
Réaktivitas jeung sanyawaan
Tempo ogé: .
Raksa bisa leyur jadi amalgam jeung emas, séng, jeung sababaraha logam lianna, iwal beusi, tantalum, tungsten, jeung platinum. Nalika dihaneutkeun, raksa ogé bisa diréaksikeun jeung oksigén di udara jadi raksa oksida, nu salajengna bisa dipegatkeun ku cara dipanaskeun[2].
Isotop
Raksa mibanda tujuh isotop stabil, tapi nu panglobana mah 202Hg (29.86%). Radioisotop nu umurna pangpanjangna nyaéta 194Hg (umur nyatengah 444 taun) jeung 203Hg (umur nyatengah 46,612 poé), anapon nu lianna teu leuwih ti sapoé. Isotop nu panglobana ditalungtik (maké NMR) nyaéta 199Hg jeung 201Hg[1].