Nobelova nagrada za ekonomiju

Nobelova nagrada za ekonomiju 2008.

Nagrada Švedske banke za ekonomske nauke u znak sećanja na Alfreda Nobela (na švedskom Sveriges Riksbanks pris i ekonomisk vetenskap till Alfred Nobels minne) je nagrada koja se dodjeljuje svake godine za vanserijske intelektualne doprinose u oblasti ekonomije. Nagrada je osnovana od strane Švedske banke (najstarije centralne banke na svijetu) na 300. godišnjicu njenog osnivanja 1968. godine. Iako ta nagrada nije utemeljena na testamentu Alfreda Nobela, laureati iz ekonomije primaju diplomu i zlatnu medalju od švedskog kralja 10. 12. u Stokholmu na istoj ceremoniji na kojoj i dobitnici Nobelove nagrade iz fizike, hemije, fiziologije ili medicine i književnosti. Iznos novčane nagrade za ekonomiju jednak je drugim nagradama.

Prestiž ove nagrade delimično proističe iz njenog povezivanja sa nagradama stvorenim na osnovu testamenta Alfreda Nobela, što je često bilo izvor kontroverzi. Nagrada se obično naziva Nobelova nagrada za ekonomiju ili preciznije, Nobelova memorijalna nagrada za ekomomiju.

U februaru 1995. godine je odlučeno da nagrada za ekonomiju bude definisana kao nagrada za društvene nauke, otvarajući tako Nobelovu nagradu velikim doprinosima iz drugih oblasti, kao što su političke nauke, psihologija i sociologija. Takođe, struktura Komiteta za nagradu za ekonomiju je izmjenjena, budući da sada dva člana nisu ekonomisti, dok se ranije komitet ove nagrade sastojao od pet ekonomista.

Postupak dobijanja nagrade

Laureate iz ekonomije, kao i laureate iz hemije i fizike, bira Kraljevska švedska akademija nauka. Svake godine oko sto živih osoba bude nominovano od strane kvalifikovanih predlagača, koje se prosleđuju odboru od pet do osam članova, a koji zatim podnosi svoj izbor dobitnika Švedskoj akademiji na finalno odobrenje. Nagradu može podeliti najviše troje dobitnika. Nagrada se dodeljuje u Stokholmu i praćena je novčanom nagradom od 10,000.000 kruna, ili otprilike 1,000.000 eura.

Dobitnici

Godina Slika Dobitnik Država Razlog
1969. Ragnar Friš  Norveška „za razvoj i primenu dinamičkih modela za analizu ekonomskih procesa”[1]
Jan Tinbergen  Holandija
1970. Pol Samjuelson  Sjedinjene Američke Države „za razvoj statičke i dinamičke ekonomske teorije i za aktivni doprinos u podizanju nivoa analize u ekonomiji”[2]
1971. Sajmon Kuznec  Sjedinjene Američke Države „za empirijski zasnovanu interpretaciju ekonomskog rasta, koja je dovela do detaljnijeg uvida u ekonomsku i socijalnu strukturu i razvoj”[3]
1972. Džon Hiks  Ujedinjeno Kraljevstvo „za pionirski doprinos teoriji opšte ekonomske ravnoteže i teoriji blagostanja”[4]
Kenet Arou  Sjedinjene Američke Države
1973. Vasilij Leontijev  Sovjetski Savez
 Sjedinjene Američke Države 		„za razvoj input-autput metoda i za njegovu primenu na važne ekonomske probleme”[5]
1974. Gunar Mirdal  Švedska „za pionirski rad u teoriji novca i ekonomskih fluktuacija i za analizu međuzavisnosti ekonomskih, društvenih i institucionalnih fenomena”[6]
Fridrih Hajek  Austrija
 Ujedinjeno Kraljevstvo
1975. Leonid Kantorovič  Sovjetski Savez „za doprinos teoriji optimalne alokacije resursa”[7]
Tjaling Kopmans  Holandija
 Sjedinjene Američke Države
1976. Milton Fridman  Sjedinjene Američke Države „za proučavanje analize potrošnje, monetarne istorije i teorije i za demonstraciju složenosti stabilizacione politike”[8]
1977. Bertil Olin  Švedska „za veliki doprinos teoriji spoljne trgovine i međunarodnih tokova kapitala”[9]
Džejms Mid  Ujedinjeno Kraljevstvo
1978. Herbert Sajmon  Sjedinjene Američke Države „za pionirsko istraživanje postupaka donošenja odluka unutar ekonomskih organizacija”[10]
1979. Teodor Šulc  Sjedinjene Američke Države „za pionirsko istraživanje ekonomskog razvoja sa posebnim naglaskom na rešavanje problema zemalja u razvoju”[11]
Artur Luis  Sveta Lucija
 Ujedinjeno Kraljevstvo
1980. Lorens Klajn  Sjedinjene Američke Države „za stvaranje ekonometrijskih modela i njihovu primenu u analizi ekonomskih fluktuacija i ekonomskih politika”[12]
1981. Džejms Tobin  Sjedinjene Američke Države „za analizu finansijskih tržišta i njihovih veza sa odlukama o troškovima, zaposlenošću, proizvodnjom i cenama”[13]
1982. Džordž Stigler  Sjedinjene Američke Države „za važne studije o industrijskim strukturama, funkcionisanju tržišta i uzrocima i efektima državne regulacije”[14]
1983. Žerar Debre  Francuska „za uključivanje novih analitičkih metoda u ekonomsku teoriju i za temeljnu reformulaciju teorije opšte ravnoteže”[15]
1984. Ričard Stoun  Ujedinjeno Kraljevstvo „za fundamentalne doprinose razvoju sistema nacionalnih računa čime su poboljšane osnove empirijske ekonomske analize”[16]
1985. Franko Modiljani  Italija „za pionirsku analizu štednje i finansijskih tržišta”[17]
1986. Džejms M. Bjukenan  Sjedinjene Američke Države „za razvoj ugovorne i konstitucionalne osnove u teoriji donošenja ekonomskih i političkih odluka”[18]
1987. Robert Solou  Sjedinjene Američke Države „za doprinos teoriji ekonomskog rasta”[19]
1988. Moris Ale  Francuska „za pionirski doprinos teoriji tržišta i efikasnog korišćenja resursa”[20]
1989. Trigve Havelmo  Norveška „za razjašnjenje teorije verovatnoće kao osnove ekonometrije i za analizu simultanih ekonomskih struktura”[21]
1990. Hari Markovic  Sjedinjene Američke Države „za pionirski rad u teoriji finansijske ekonomije”[22]
Merton Miler
Vilijam Šarp
1991. Ronald Kouz  Ujedinjeno Kraljevstvo „za otkriće i razjašnjenje značenja transakcionih troškova i vlasničkih prava za institucionalne strukture i funkcionisanje ekonomije”[23]
1992. Gari Beker  Sjedinjene Američke Države „za proširenje domena mikroekonomske analize na široki spektar ljudskih ponašanja i interakcija, uključujući i ponašanja nevezana za tržište”[24]
1993. Robert Fogel  Sjedinjene Američke Države „za obnavljanje istraživanja ekonomske istorije primenom ekonomske teorije i kvantitativnih metoda radi objašnjenja ekonomskih i institucionalnih promena”[25]
Daglas Nort
1994. Džon Haršani  Mađarska
 Sjedinjene Američke Države 		„za pionirsku analizu ravnoteže u teoriji nekooperativnih igara”[26]
Džon Neš  Sjedinjene Američke Države
Rajnhard Zelten  Nemačka
1995. Robert Lukas  Sjedinjene Američke Države „za razvoj i primenu hipoteze o racionalnim očekivanjima, što je transformisalo makroekonomsku analizu i produbilo naše razumevanje ekonomske politike”[27]
1996. Džejms Merliz  Ujedinjeno Kraljevstvo „za fundamentalne doprinose ekonomskoj teoriji podsticaja u uslovima asimetričnih informacija”[28]
Vilijam Vikri  Kanada
 Sjedinjene Američke Države
1997. Robert K. Merton  Sjedinjene Američke Države „za novi metod određivanja vrednosti derivata”[29]
Majron Šouls  Kanada
 Sjedinjene Američke Države
1998. Amartija Sen  Indija „za doprinos ekonomici blagostanja”[30]
1999. Robert Mandel  Kanada „za analizu monetarne i fiskalne politike u uslovima različitih režima deviznog kursa i analizu optimalnih valutnih područja”[31]
2000. Džejms Hekman  Sjedinjene Američke Države „za razvoj teorije i metoda analize selektivnih uzoraka”[32]
Danijel Makfaden  Sjedinjene Američke Države „za razvoj teorije i metoda analize diskretnog izbora”[32]
2001. Džordž Akerlof  Sjedinjene Američke Države „za analizu tržišta sa asimetrijom informacija”[33]
Majkl Spens
Džozef Stiglic
2002. Danijel Kaneman  Izrael
 Sjedinjene Američke Države 		„za integrisanje uvida iz psiholoških istraživanja u ekonomsku nauku, posebno onih koji se odnose na čovekovo prosuđivanje i donošenje odluka u uslovima neizvesnosti”[34]
Vernon Smit  Sjedinjene Američke Države „za laboratorijske eksperimente kao oruđa u empirijskoj ekonomskoj analizi, posebno u studijama alternativnih tržišnih mehanizama”[34]
2003. Robert Ingl  Sjedinjene Američke Države „za metode analize ekonomskih vremenskih serija sa varijabilnošću vremena”[35]
Klajv Grejndžer  Ujedinjeno Kraljevstvo „za metode analize ekonomskih vremenskih serija sa zajedničkim trendovima”[35]
2004. Fin Kidland  Norveška „za doprinose dinamičnoj makroekonomiji: vremenska konzistentnost ekonomske politike i pokretačke snage iza privrednih ciklusa”[36]
Edvard Preskot  Sjedinjene Američke Države
2005. Robert Auman  Sjedinjene Američke Države
 Izrael 		„za bolje razumevanje konflikta i saradnje kroz analizu teorije igara”[37]
Tomas Šeling  Sjedinjene Američke Države
2006. Edmund Felps  Sjedinjene Američke Države „za analizu međuvremenskih kompromisa u makroekonomskoj politici”[38]
2007. Leonid Hurvič  Poljska
 Sjedinjene Američke Države 		„za postavljanje temelja teorije konstruktivnog mehanizma”[39]
Erik Maskin  Sjedinjene Američke Države
Rodžer Majerson
2008. Pol Krugman  Sjedinjene Američke Države „za analizu trgovinskih obrazaca i lokacije ekonomske aktivnosti”[40]
2009. Elinor Ostrom  Sjedinjene Američke Države „za analizu ekonomskog upravljanja, naročito zajedničkih dobara”[41]
Oliver Vilijamson „za analizu ekonomskog upravljanja, naročito granice čvrstine”[41]
2010. Piter Dajmond  Sjedinjene Američke Države „za analizu tržišta sa traženjem neslaganja”[42]
Dejl Mortensen
Kristofer Pisarides  Kipar
 Ujedinjeno Kraljevstvo
2011. Tomas Sardžent  Sjedinjene Američke Države „za empirijsko istraživanje uzroka i posledica u makroekonomiji”[43]
Kristofer Sims
2012. Alvin Rot  Sjedinjene Američke Države „za teoriju stabilnih raspodela i praksu tržišnog dizajna”[44]
Lojd Šepli
2013. Judžin Fama  Sjedinjene Američke Države „za empirijsku analizu cena aktiva”[45]
Lars Piter Hansen
Robert Šiler
2014. Žan Tirol  Francuska „za analizu tržišne moći i regulacije”[46]
2015. Angus Diton  Ujedinjeno Kraljevstvo
 Sjedinjene Američke Države 		„za analizu potrošnje, siromaštva i blagostanja”[47]
2016. Oliver Hart  Ujedinjeno Kraljevstvo
 Sjedinjene Američke Države 		„za doprinos u oblasti teorije ugovora”[48]
Bengt Holmstrem  Finska
2017. Ričard Taler  Sjedinjene Američke Države „za doprinos u oblasti bihejvioralne ekonomije”[49]
2018. Vilijam Nordhaus  Sjedinjene Američke Države „za integrisanje klimatskih promena u makroekonomsku analizu na duge staze”[50]
Pol Romer „za integrisanje tehnoloških inovacija u makroekonomsku analizu na duge staze”[50]
2019. Abidžit Banerdži  Indija
 Sjedinjene Američke Države 		„za eksperimentalni pristup ublažavanju globalnog siromaštva”[51]
Ester Duflo  Francuska
 Sjedinjene Američke Države
Majkl Kremer  Sjedinjene Američke Države
2020. Pol Milgrom  Sjedinjene Američke Države „za poboljšanja teorije aukcija i pronalaske novih formata aukcija”[52]
Robert B. Vilson
2021. Dejvid Kard  Kanada „za empirijski doprinos ekonomiji rada”[53]
Džošua Angrist  Izrael
 Sjedinjene Američke Države 		„za metodološki doprinos analizi uzročno-posledičnih veza”[53]
Gvido Imbens  Holandija
 Sjedinjene Američke Države

Reference

  1. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1969”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-07-06. 
  2. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1970”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-06-11. 
  3. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1971”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-19. 
  4. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1972”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-22. 
  5. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1973”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-23. 
  6. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1974”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-28. 
  7. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1975”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-12-20. 
  8. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1976”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-04-12. 
  9. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1977”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  10. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1978”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-11-04. 
  11. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1979”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-17. 
  12. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1980”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-12-07. 
  13. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1981”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-12-24. 
  14. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1982”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-11-04. 
  15. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1983”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  16. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1984”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-11-04. 
  17. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1985”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  18. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1986”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-12. 
  19. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1987”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  20. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1988”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  21. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1989”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-22. 
  22. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1990”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-11. 
  23. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1991”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  24. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1992”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  25. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1993”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-19. 
  26. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1994”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  27. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1995”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-07. 
  28. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1996”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-28. 
  29. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1997”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-21. 
  30. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1998”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2014-10-11. 
  31. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1999”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-19. 
  32. ↑ 32,0 32,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2000”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-19. 
  33. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2001”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  34. ↑ 34,0 34,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2002”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  35. ↑ 35,0 35,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2003”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  36. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2004”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-19. 
  37. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2005”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  38. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2006”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-17. 
  39. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2007”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-16. 
  40. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2008”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2008-10-14. 
  41. ↑ 41,0 41,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2009”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2009-10-15. 
  42. ↑ „The Prize in Economic Sciences  2010”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2010-10-08. 
  43. ↑ „The Prize in Economic Sciences  2011”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2011-10-06. 
  44. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2012”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2013-05-17. 
  45. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2013”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2017-06-02. 
  46. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2014”. Nobel Foundation. 
  47. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2015”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2015-10-05. 
  48. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2016”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2016-10-10. 
  49. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2017”. Nobel Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2017-10-02. 
  50. ↑ 50,0 50,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2018”. Nobel Foundation. 
  51. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2019”. Nobel Foundation. 
  52. ↑ „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2020”. Nobel Foundation. 
  53. ↑ 53,0 53,1 „The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2021”. Nobel Foundation. 

Vanjske veze