Šesta istočnobosanska proleterska narodnooslobodilačka udarna brigada je formirana naredbom Vrhovnog štaba NOP i DVJ2. avgusta 1942. godine u Šekovićima, od tri istočno-bosanska proleterska bataljona. Na dan formiranja imala je 620 boraca.
Brigada je imala ogroman značaj za održavanje ustanka u istočnoj Bosni u periodu njegove najveće krize, tokom 1942—1943. godine, u ponovnom rasplamsavanju ustanka u ovoj oblasti i brojnim poduhvatima u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji. Dala je veliki broj vojno-političkih i partijskih rukovodilaca, kao i narodnih heroja.
Odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ za postignute uspehe u borbi, 29. oktobra1944, proglašena je proleterskom. Nakon rata prikupljeni su podaci za ukupno 6.239 boraca, koji su se u sastavu brigade borili u toku rata i podaci za 2.243 poginula borca.[1]
Borbeni put brigade
1942
Prvi bataljon 6. istočnobosanske brigade u Semberiji, posle povratka iz Srema, novembar 1942
Nakon borbi na Trebavi i u Birču, jedan bataljon brigade je ostao na Majevici, a ostatak brigade od dva bataljona je 5/6. oktobra prešao preko Save u Srem. Ovde je brigada, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom, vodila jednomesečne borbe — razbila je neprijateljske posade u Vrbanji i Kuzminu i bataljon 718. divizije u Bosutskim šumama. Ojačana jednim bataljonom sremskih partizana, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom 4/5. novembra razbila je i delom uništila četničke snage na području Semberije i Majevice. U borbi kod sela Maleševaca, 28. novembra 1942, razbijeni su četnici Majevice, Posavine i Trebave (preko 250 poginulih i ranjenih i oko 600 zarobljenih). Istovremeno su razbijene domobranske posade na putu Tuzla—Lopare—Brčko. Sve ovo imalo je veliki značaj za dalji razvoj Narodnooslobodilačkog pokret u istočnoj Bosni.[2][3]
U decembru 1942. brigada je sa Sremskim i Majevičkim partizanskim odredom u zahvatu druma Tuzla—Zvornik, posle višednevnih borbi, razbila neprijateljske snage (dva nemačka, dva ustaška i pet domobranskih bataljona i četnike) koje su izvodile operacije „Tuzla II". Potom je učestvovala u razbijanju četnika u Birču, nakon čega je prodrla na Romaniju i tamo razbila nekoliko četničkih i ustaško-domobranskih jedinica. Januara 1943. narasla je na sedam bataljona jačine 1.300 boraca.[2][3]
1943
Komora 6. istočnobosanske brigade prolazi kroz Han Pijesak, decembar 1943
Više od mesec dana, do 15. maja 1943, delovala je na sektoru Foče i Kalinovika, štiteći, sa Majevičkom brigadom, Centralnu bolnicu NOVJ i snage Glavne operativne grupe u zapadnom Sandžaku od napada neprijatelja iz doline Drine. U toku bitke na Sutjesci, od 15. do 20. maja 1943, vodila je teške borbe sa neprijateljem koji je nastupao prema Čelebiću, pa je zajedno sa Grupom brigada u izuzetno teškim borbama zaustavila nastupanje neprijatelja i napravila prvi pokušaj proboja neprijateljskog obruča (južno od Foče). Ove borbe omogućile su izvlačenje Centralne bolnice na Pivu i u znatnoj meri olakšale stanje u dolini Sutjeske. Nakon ovoga, vodila je teške borbe na Vučevu, u dolini Sutjeske, na Košuru i Zelengori.[2][3] Pred bitku na Sutjesci imala je 817 boraca (785 muškaraca i 32 žene), a u toku bitke poginulo je 185 boraca.[4]
U protivofanzivi Glavne operativne grupe, sa Zelengore se prebacila u istočnu Bosnu i 2. jula 1943. ušla u sastav 17. istočnobosanske divizije. U toku leta i jeseni 1943. učestvovala je u razbijanju četničkih snaga na Trebavi, oslobođenju Modriče, Gradačca, Šamca i Orašja. Posebno se istakla u borbama za oslobođenje Tuzle, od 29. septembra do 7. oktobra 1943, kada je pohvaljena od Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita. Učestvovala je u oslobođenju Vareša 20/21. oktobra, gde je potpuno uništen domobranski puk. Tokom nemačke operacije u istočnoj Bosni u zimu 1943/44. borbom na Betnju, od 6. do 9. decembra 1943, onemogućila je potpuno opkoljavanje Pete krajiške i 27. istočnobosanske divizije.
1944
Kolona 6. istočnobosanske proleterske brigade na Ravnoj gori, 1944.
