Śnieżyca karpacka

Śnieżyca karpacka
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

śnieżyca

Gatunek

śnieżyca wiosenna

Odmiana

śnieżyca karpacka

Nazwa systematyczna
Leucojum vernum var. carpathicum Sims
Bot. Mag. 45: t. 1993 1818.
Synonimy
  • Leucoium vernum subsp. carpathicum (Sims) K.Richt.

Śnieżyca karpacka (Leucojum vernum var. carpathicum) – podgatunek śnieżycy wiosennej, geofit, rodzimy element flory górskiej, endemit (może raczej subendemit) wschodniokarpacki. Śnieżyca karpacka jest zasadniczo endemitem wschodniokarpackim. Występuje na Słowacji, Ukrainie, w Siedmiogrodzie. W Polsce występuje w Bieszczadach oraz nielicznie na Pogórzu Karpackim. Na Słowacji występuje jedynie w jej wschodniej części, na pograniczu Niziny Wschodniosłowackiej i pasma górskiego Wyhorlatu, gdzie w roku 1996 zostało potwierdzonych 10 stanowisk tej rośliny w powiatach Trebišov i Michalovce, najbogatsze w rezerwacie przyrody Jovsianska hrabina[3].

Systematyka i nomenklatura

Śnieżyca karpacka została opisana po raz pierwszy w 1818 roku jako Leucojum vernum var. carpathicum Sims. Jej pozycja taksonomiczna była kilkukrotnie rewidowana i występuje również pod synonimami: Leucojum carpathicum (Sims) Sweet (1830), Erinosma carpathica (Sims) Herb. (1837), Leucojum vernum subsp. carpathicum (Sims) K.Richt. (1890)[4].

Nazwa leucojum pochodzi od greckich słów to leucon ich – biały fiołek. Jest to jedna z najwcześniejszych kwitnących na wiosnę roślin.

Morfologia

Zasadniczo pokrojem nie różni się od śnieżycy wiosennej z wyjątkiem jednej wybitnej cechy: ma zawsze pędy dwukwiatowe.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Występuje w dolinach rzek, co związane jest z transportem diaspor. Siedliskiem śnieżycy karpackiej są głównie lasy łęgowe, zwłaszcza w ich okresowo zalewanych strefach brzegowych oraz przyległe, aluwialne łąki[3]. Rośnie również w reglu, zwłaszcza na polanach reglowych. Na stanowiskach, na których ma sprzyjające warunki glebowe i wodne, występuje z reguły w licznych populacjach[3].

Zagrożenia i ochrona

Jako odmiana śnieżycy wiosennej Leucojum vernum L. objętej od 2014 roku ochroną częściową w Polsce, śnieżyca karpacka także podlega ochronie[5]. W latach 1946–2014 znajdowała się pod ochroną ścisłą[6]. Śnieżyca karpacka podlega ochronie również na Słowacji[3]. W tamtejszej "Czerwonej Księdze paproci i roślin nasiennych" (2001 r.) odmiana posiada kategorię "zagrożony" (EN)[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
  3. ↑ a b c d Ladislav Palko: Rozšírenie bledule jarnej karpatskej (Leucojum vernum L. subsp. carpaticum Spring O. Schwarz) v územnej pôsobnosti Správy CHKO Vihorlat [w:] Chránené územia Slovenska nr 67 (2006 r.), s. 30-31
  4. ↑ Leucojum vernum var. carpathicum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-20].
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
  7. ↑ Faraková V., Maglocký Š., Marhold K.: Červený zoznam papraďorastov a semenných rastlín Slovenska (december 2001) — [w:] Baláž D., Marhold K., Urban P. (EDS.): Červený zoznam rastlín a živočíchov Slovenska, Ochr. prír. (Suppl.), 2001, s. 48-81.

Linki zewnętrzne