Zbiorniki wodne

Vodojemy Žlutý kopec

nr rej. zabytek kultury Republiki Czeskiej
Žlutý kopec – zbiornik wodny z 1894
Państwo	Czechy
Kraj	południowomorawski
Miejscowość	Brno
Adres	Tvrdého 15
Typ budynku	podziemny zbiornik wodny
Architekt	Thomas Docwry (1874) Emil Procházka (1894)
Wysokość całkowita	6,5 m
Rozpoczęcie budowy	1874
Ukończenie budowy	1917
Położenie na mapie Brna Zbiorniki wodne
Położenie na mapie Czech Zbiorniki wodne
Położenie na mapie kraju południowomorawskiego Zbiorniki wodne
49°11′44,24″N 16°35′27,83″E/49,195622 16,591064
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zbiorniki wodne Žlutý Kopec w Brnie (cz. Vodojemy Žlutý Kopec) – zespół podziemnych zbiorników wodnych wybudowanych w latach 1874–1917 w rejonie ul. Tvrdého w Brnie, stanowiący część systemu wodociągowego Pisárky.

Zbiorniki zostały uznane za zabytek kultury Republiki Czeskiej w 2019^[1].

Szybki rozwój Brna w 2. połowie XIX wieku i związany z nim wzrost liczby ludności, spowodował konieczność zapewnienia mieszkańcom odpowiednich dostaw wody pitnej. Wodę zapewnił system wodociągowy Pisárky, zaprojektowany przez przedsiębiorcę z Londynu Thomasa Docwry’ego. Wodociągi w Brnie wzorowane były na rozwiązaniach brytyjskich. Woda pobierana była z rzeki Svratka, następnie oczyszczana w trzech biologicznych filtrach i pompowana do zbiorników. Dwa mniejsze zbiorniki (tzw. strefa wyższego ciśnienia) znajdowały się w Špilberku. Kolejne trzy zbiorniki wodne wybudowano na wschodnim zboczu wzgórza Žlutý Kopec^[1].

Jakość wody w wodociągu Pisárky szybko się pogorszyła i już pod koniec XIX wieku rozpoczęto budowę nowego wodociągu z Březovej nad Svitavou, który uruchomiono w 1913^[1].

System wodociągowy Pisárky działał do 1997 dostarczając wodę pitną i przemysłową. Po 1997 cały kompleks był nieużytkowany i stopniowo niszczał, a w 2014 przeznaczono go do likwidacji^[1].

W 2019 cały obszar na wzgórzu Žlutý Kopec został uznany przez Ministerstwo Kultury Republiki Czeskiej za zabytek kultury. Cały kompleks trzech zbiorników wodnych został zrewitalizowany i zagospodarowany na cele turystyczne. Pierwszy, najstarszy zbiornik został udostępniony do zwiedzania w 2020, kolejne w latach 2022 i 2024. W 2024 zakończono również prace związane z zagospodarowaniem terenu nad zbiornikami^[1].

Wybudowany został w 1874 według projektu Thomasa Docwry’ego po północno-zachodniej stronie kompleksu. System nośny zbiornika tworzą ceglane ściany i łuki dzielące całość budowli na rytmicznie ułożone komory. Posadzka jest ceglana, wyprofilowana, co ułatwia odpływ wody. Wymiary zbiornika wynoszą ok. 45 × 45 m, a jego wysokość 6,5 m. Pojemność zbiornika wynosi ponad 9,5 mln litrów^[2].

Wybudowany w 1894 w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na wodę według projektu brneńskiego inżyniera i budowniczego Emila Procházki. Podobnie jak zbiornik 1 jest wymurowany z cegły. Konstrukcję zbiornika tworzy 70 ceglanych filarów podtrzymujących sklepienia. Filary łączone są łukami. Wymiary zbiornika to 35 × 55 m. Wysokość wynosi 6,5 m. Zbiornik mieści 8,5 mln litrów wody^[3].

Powstał w 1917 roku według projektu działu technicznego i projektowego Miejskich Wodociągów w Brnie. Wykonany w monolitycznej konstrukcji betonowej składa się z dwóch połączonych zbiorników: północnego o wymiarach 35 × 30 m oraz południowego o wymiarach 45 × 30 m. Sklepienie podpiera 87 masywnych, betonowych filarów. Pojemność obu części zbiornika wynosi 15 mln litrów^[4].