Zbigniew Józef Burzyński urodził się 31 marca 1902 w Żółkwi koło Lwowa w rodzinie inżyniera leśnictwa i doktora prawa Władysława Erazma Burzyńskiego oraz Emilii z domu Kopff[1]. Jego dziadkiem był Piotr Burzyński[1] - prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczęszczał do szkoły średniej kolejno we Lwowie, Wiedniu i Krakowie, gdzie wstąpił do Korpusu kadetów w Łobzowie i uzyskał w 1919 maturę. Ukończył następnie Szkołę Podchorążych Artylerii w Poznaniu (z 11 lokatą na 400 podchorążych), po czym na krótko służył w 1 pułku artylerii górskiej w Nowym Targu.
Jego związek z baloniarstwem rozpoczął się, kiedy 1 maja 1921 został wysłany na kurs obserwatorów aeronautycznych do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Toruniu, który ukończył z pierwszą lokatą i pozostał tam jako wykładowca. Awansował w tym czasie do stopnia podporucznika. Przetłumaczył z francuskiego instrukcję montażu zakupionego z demobilu sterowca nazwanego „Lech” i uczestniczył w montażu i próbach lotów, bez udziału instruktora. 27 września 1922 odbył pierwszy lot balonem wolnym. 18 maja 1923 awansował na stopień porucznika ze starszeństwem z dniem 1 marca 1923 i 3 lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Pełnił wówczas służbę w II batalionie aeronautycznym w Jabłonnie.
W 1924 odbył staż w wojskowych zakładach balonowych w Chalais-Meudon we Francji, po czym, po powrocie, uruchomił pierwszy w Polsce warsztat produkujący powłoki balonowe w Centralnych Warsztatach Aeronautycznych w Legionowie. Pod jego kierownictwem zbudowano pierwszy polski balon na uwięzi i balon wolny. W Legionowie pracował na różnych stanowiskach do marca 1937, m.in. był pracownikiem biura konstrukcyjnego i dowódcą kompanii balonów obserwacyjnych w 2 batalionie balonowym. 5 marca 1934 awansował na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 i 21 lokatą w korpusie oficerów aeronautyki.
W latach 1937–1939 Burzyński ukończył kurs oficerów technicznych lotnictwa w Warszawie i zaprojektował prototyp polskiego balonu zaporowego.
Osiągnięcia sportowe przed 1939
Z lewej Zbigniew Burzyński, po prawej stronie stoi Franciszek Hynek
Od 1928 Burzyński brał udział w sporcie balonowym. We wrześniu tego roku uczestniczył w III Krajowych Zawodach Balonów Wolnych, lecąc balonem „Lwów” dowodzonym przez Franciszka Hynka (pojemność 750 m³) i zajmując pierwsze miejsce za przelot największej odległości 380 km (na 4 załogi). W 1929 uczestniczył w zawodach międzynarodowych w Poznaniu jako pomocnik na balonie „Wilno” (pilot J. Sielewicz, 6. miejsce na 7 załóg).
W 1932 Burzyński i Franciszek Hynek jako dowódca po raz pierwszy reprezentowali Polskę w międzynarodowych zawodach balonowych o Puchar Gordona Bennetta (był to pierwszy rok, w którym startowały tam załogi polskie). Przelatując balonem „Gdynia” (1200 m³) odległość 1075 km z Bazylei do Bielan w Warszawie w czasie 17 godzin otrzymali nagrodę za najlepszą prędkość 63 km/h, ogółem zajęli 6. miejsce na 16 załóg. 28 lutego 1933 Burzyński z Hynkiem odbyli pierwszy w Polsce lot balonem na wysokość, uzyskując rekord Polski 9762 m balonem „Toruń” (2200 m³).
W XXI zawodach o Puchar Gordona Bennetta przeprowadzonych w 1933 w USA, Hynek (dowódca) i Burzyński odnieśli zwycięstwo, przelatując balonem SP-ADS „Kościuszko” (2200 m³) odległość 1361 km od miejsca startu w Chicago do Aulmes w Kanadzie, utrzymując się w powietrzu przez 39 godzin i 39 minut. Było to pierwsze zwycięstwo Polski w tych zawodach.
W XXII zawodach o Puchar Gordona Bennetta w 1934 w Warszawie Burzyński pilotując balon „Warszawa II” jako dowódca, wraz z por. Janem Zakrzewskim[2], zdobyli 2. miejsce, przelatując 1301 km w czasie 36 h 42 min i lądując pod Riazaniem.
W kolejnych XXIII zawodach o Puchar Gordona Bennetta w dniach 15–18 września 1935 w Warszawie, pilotując balon „Polonia II” wraz z Władysławem Wysockim, Burzyński odniósł drugie zwycięstwo, przelatując odległość 1650,47 km w czasie 57 godzin i 54 minuty i lądując w Tiszkino pod Stalingradem. Jednocześnie ustanowili oni rekordy świata odległości i długotrwałości lotu w swojej klasie.
28 marca 1935 Burzyński z Wysockim ustanowili rekord świata wysokości lotu balonem 9437 m (balon „Warszawa II”), a 11 lipca 1935 rekord Polski wysokości lotu 10 200 m. 29 marca 1936 Burzyński z Konstantym Jodko-Narkiewiczem ustanowił nowy rekord świata wysokości lotu 10 853 m (w klasie A-9 balonów o pojemności 3001–4000 m²) balonem „Warszawa II”, nie pobity przez 26 lat[3][4].
Burzyński uczestniczył jeszcze w zawodach o Puchar Gordona Bennetta w 1936 w Warszawie, zajmując 6. miejsce na 10 załóg (z członkiem załogi W. Pomaskim, balon „Polonia II”, odległość 1428,64 km) i w 1937 w Brukseli, zajmując 8. miejsce na 12 załóg (z członkiem załogi W. Koblańskim, balon „LOPP”, 825 km). Był wyznaczony na pilota lotu stratosferycznego balonem „Gwiazda Polski” w 1938, który jednak nie doszedł do skutku.
Wojna i okres powojenny
Podczas kampanii wrześniowej w 1939 Burzyński był dowódcą kompanii balonów obserwacyjnych. Trafił do niewoli niemieckiej, w której przebywał od 6 października 1939 do 1 kwietnia 1945. Następnie, służył jako oficer łącznikowy 4 Brygady Komandosów w Niemczech, po czym w listopadzie 1945 powrócił do Polski.
W 1955 ukończył studia na Politechnice Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera mechanika specjalności balonowej. Pracował tam następnie jako starszy asystent i konstruktor w Katedrze Budowy Lotnisk. Inicjował jednocześnie odrodzenie sportu balonowego w PRL, umożliwione po okresie stalinizmu i aktywnie działał społecznie na rzecz lotnictwa. Został przewodniczącym nowo powołanej w 1956 Rady Balonowej Aeroklubu PRL, a następnie wieloletnim przewodniczącym Komisji Balonowej APRL. Od 1956 był też członkiem Lotniczej Komisji Historycznej APRL. Od 1957 należał do Klubu Seniorów Lotnictwa APRL, będąc jego członkiem zarządu i komisji rewizyjnej. Od 1963 należał do PZPR.
Pomiędzy 1956 a 1969 zajmował się opracowaniem dokumentacji technicznej, nadzorem nad budową i oblatywaniem balonów wolnych oraz szkoleniem ich pilotów, instruktorów i mechaników balonowych. Brał udział w organizacji krajowych zawodów balonowych. Był stałym delegatem w Międzynarodowej Komisji Balonowej FAI w Paryżu. W latach 1966–1969 pomagał także w reaktywacji sportu balonowego w Czechosłowacji, sprawując nadzór techniczny i szkoląc pilotów. Ogółem Zbigniew Burzyński wykonał 138 lotów balonowych – najwięcej w Polsce, z tego 73 przed wojną. Na różnego rodzaju balonach wylatał ok. 1500 godzin.
↑Uchwała nr 32 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 1977 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 31 stycznia 1978 r., nr 1, poz. 1, s. 2.
Bibliografia
Jerzy RyszardJ.R.KoniecznyJerzy RyszardJ.R., TadeuszT.MalinowskiTadeuszT., Mała encyklopedia lotników polskich, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, ISBN 83-206-0337-4, OCLC830230270. Brak numerów stron w książce
.svg){kind=small}
