Zamek skałkowy – zamek stosowany w dawnej broni strzeleckiej (odprzodowej, rozdzielnego ładowania), wykorzystujący do zainicjowania wystrzału iskry z krzemienia uderzającego o krzesiwo. Stosowany od XVII do I poł. XIX wieku^[1].

W zamku skałkowym zapłon prochu na panewce inicjowany jest przez iskry powstające przy uderzeniu skałki (kawałka krzemienia) zamocowanej w szczękach kurka o krzesiwo (płytkę metalową). Po naciśnięciu spustu, kurek ze skałką opadał na krzesiwo, a powstające iskry padały na panewkę z prochem zapalając go. Płomień z panewki poprzez otwór zapałowy z boku lufy dostawał się do komory nabojowej powodując zapłon ładunku miotającego i wystrzał.

• 
  Działanie zamka skałkowego
• 
  Krzemień (skałka) z XVII wieku, stosowany w zamku skałkowym

Wyróżnia się następujące rodzaje zamków skałkowych:

• zamek niderlandzki
• zamek hiszpański
• zamek francuski
• zamek angielski

Zamek skałkowy wynaleziony został ok. 1570 roku, a rozpowszechnił się w drugiej połowie XVII w., wypierając wcześniej stosowane zamki lontowe i kołowe. Zastąpienie pirytu stosowanego w zamku kołowym krzemieniem pozwoliło na uproszczenie i potanienie konstrukcji, jednocześnie upraszczając obsługę broni. Zamek skałkowy stosowany był powszechnie do połowy XIX gdy zastąpił go nowocześniejszy zamek kapiszonowy.

• Zamek skałkowy, film z serii Z Arsenału Muzeum Wojska Polskiego