Jego ojciec Franciszek Łyko był artystą rzeźbiarzem pochodzącym z rodu Łyków-Oboleńskich z Litwy. Matka Zofia Klay, była nauczycielką pochodzącą z Krakowa. Jego ojciec w 1927 roku przyjął poglądy adwentystyczne a w roku 1929 został ochrzczony[2]. W roku 1935 Zachariasz Łyko przebywał wraz z rodzicami w Wilnie, gdzie rozpoczął naukę w szkole podstawowej.
W czasie okupacji niemieckiej uczył się w gimnazjum na kompletach tajnego nauczania. Brał również udział w działalności konspiracyjnego harcerstwa na Podhalu. W Krakowie ukończył Liceum Ogólnokształcące. W latach 1946–1951 studiował i ukończył z tytułem magistra praw studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednocześnie w tym okresie odbywał studia teologiczne w Seminarium Duchownym Unii Zborów Adwentystów Dnia Siódmego w Krakowie, które ukończył w 1949. W latach 60. studiował w Wielkiej Brytanii w Newbold College i w USA w Andrews University[3].
Działalność kościelna i ekumeniczna
W 1948 został duchownym Unii Zborów Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce[4]. Był duszpasterzem zboru w Poznaniu i przez wiele lat członkiem naczelnych władz polskiego KADS. W 1953 roku był zwierzchnikiem Kościoła[3].
Obserwator podczas obrad II Soboru Watykańskiego. Członek Komisji Tłumaczy Pisma Świętego (Biblii Ekumenicznej) Towarzystwa Biblijnego w Warszawie – kierował podzespołem Starego Testamentu. Współprzewodniczący Zespołu Dialogu Ekumenicznego Katolicko-Adwentystycznego. Od 1999 do śmierci pełnił funkcję Honorowego Doradcy Zarządu KADS. Był autorem wielu aktów prawa wewnętrznego KADS i współautorem projektu ustawy o stosunku państwa do tego Kościoła w Polsce[4].
Z jego inicjatywy adwentyści od roku 1984 prowadzili dialog ekumeniczny z Kościołem katolickim. W 2008 roku, po śmierci Łyki, adwentyści zawiesili dialog z Kościołem katolickim[5]. Przez okres 25 lat był współprzewodniczącym Komisji Dialogu Ekumenicznego Katolicko-Adwentystycznego. Uczestniczył w Tygodniu Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan, brał udział w rozmaitych spotkaniach i inicjatywach ekumenicznych[6].
Według Zachariasza Łyko był on szantażowany przez bezpiekę, jego ojca Franciszka Łyko aresztowano i przywieziono do Warszawy celem wymuszenia nacisku politycznego na poglądy syna Zachariasza[7].
Przez kilkadziesiąt lat blisko współpracował z Bertem B. Beachem, dyrektorem Wydziału Spraw Publicznych i Wolności Religijnej Generalnej Konferencji KADS[8].
Działalność akademicka
Przez wiele lat aż do śmierci był wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Podkowie Leśnej (po 1989 przemianowanym na: Wyższa Szkoła Teologiczno-Humanistyczna im. Michała Beliny-Czechowskiego). W 1975 uzyskał w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (ChAT) stopień naukowy doktora teologii, w której został zatrudniony w 1977[4]. Po habilitacji w ChAT, pełnił w tej uczelni w latach 1984–1999 funkcję kierownika Katedry Filozofii, Etyki i Socjologii. Był także zatrudniony w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie na Wydziale Psychologii (do 2008).
Działalność społeczna
Doradca w Sejmie IX kadencji i w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego w okresie przygotowywania nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997. Członek rzeczywisty Polskiej Akademii Olimpijskiej w Warszawie. Działacz społeczny na niwie przeciwdziałania alkoholizmowi, nikotynizmowi i narkomanii. Popularyzator praw człowieka, w tym tolerancji i wolności religijnej oraz pokoju, przyjaźni i dialogu wśród wierzących i niewierzących.
Poglądy
Uważał, że doktryna o nieśmiertelności duszy jest niebiblijna, nie była znana w religii żydowskiej, ani w pierwotnym chrześcijaństwie. Katolicyzm zaczerpnął tę doktrynę z pogaństwa. Poglądy platońskie przekazał chrześcijaństwu Augustyn, ale genealogia katolickiego dogmatu sięga znacznie głębiej. Pierwszą naukę o nieśmiertelności wygłoszono już w rajskim ogrodzie i uczynił to szatan: „Żadnym sposobem śmiercią nie pomrzecie”. Dzisiaj szatan naucza: „grzech powoduje śmierć ciała, ale nie duszy”. Katolicka nauka o nieśmiertelności duszy jest echem słów szatana z rajskiego ogrodu[9].
W 2000 roku dokonał pozytywnej oceny stanowiska władz państwowych PRL wobec KADS w latach 1957–1988[10], choć podał także przykłady ich negatywnych zachowań wobec Kościoła[11].
Uważał, że Mojżesz jest autorem Pięcioksięgu, Jozue Księgi Jozuego, a Samuel Ksiąg Samuelowych[12].
Członkostwo w stowarzyszeniach i korporacjach
Międzynarodowe Towarzystwo Uniwersalizmu
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie
Polskie Stowarzyszenie Wolności Religijnej
Polskie Towarzystwo Antytytoniowe
Polskie Towarzystwo Filozoficzne
Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej
Działalność pisarska
Autor ponad 2 tys. artykułów oraz ponad trzydziestu książek[6]. Znaczna część publikacji wydana została pod pseudonimami (np. Tadeusz Adwentowicz, Jan Grodzicki, Sławomir Rylski) i ukazała się w Wydawnictwie „Znaki Czasu”.
Wybrane publikacje zwarte
Kościół dogmatów i tradycji, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1963 (wznowienie w 2000), książka wydana pod pseudonimem Jan Grodzicki
Adwentyzm, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1970.
Drogowskazy życia, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1970.
Nauki Pisma Świętego, Wydawnictwo „Znaki Czasu” Warszawa 1971, 1974, 1983, 2008.
Słowo do katolików, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1972.
Spotkanie z Biblią, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1972.
Bez nałogów, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1974.
Moralność na co dzień, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1975, 1983.
U stóp Jezusa, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1974.
Geneza współczesnego adwentyzmu, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1979.
Sytuacja prawna Kościoła Adwentystycznego w Polsce w okresie międzywojennym 1918-1939, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1979.
Zdrowie i pogoda ducha (red.), Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1981.
Z chrześcijańskiej filozofii życia (red.), Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1984.
Socjopatologie w aspektach chrześcijańskiej etyki, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1987.
Wstęp do Pisma Świętego, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1987.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Warszawa 1988.
Elementy psychologii ogólnej, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, Warszawa 1989.
Szlachetna idea tolerancji, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1989.
Tajemnica rodzinnego szczęścia, Wydawnictwo „Znaki Czasu” 1989.
Homiletyka współczesna (zarys), Wydawnictwo „Znaki Czasu” 1990.
Kościół Adwentystyczny w Polsce, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 1992.
W trosce o zdrowie, Wydawnictwo „Znaki Czasu” 1995.
Zarys filozofii chrześcijańskiej, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, Warszawa 1995.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Historia, nauka, ustrój, posłannictwo, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 2000.
Filozofia rekreacji, sportu i turystyki, Wydawnictwo Signa Temporis, Warszawa-Podkowa Leśna 2004.
Etyka, Wydawnictwo Signa Temporis, Warszawa-Podkowa Leśna 2006.
↑ abcBiogram Zachariasza Łyko na s. 4 okładki książki: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Historia, nauka, ustrój, posłannictwo, Warszawa 2000 ISBN 83-87188-82-4.
↑ZachariaszZ.ŁykoZachariaszZ., Historia Kościoła Adwentystów, 92–93, przypis 63.
↑Bert B. Beach, Ambassador for Liberty: Building Bridges of Faith, Friendship, and Freedom, Hagerstown MD 2012, s. 129.
↑Jan Grodzicki: Kościół dogmatów i tradycji. Warszawa: Znaki Czasu, 1963, s. 125–128.
↑Ryszard Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945-1989. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014, s. 260.
↑ZachariaszZ.ŁykoZachariaszZ., Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, 102, 118, przypis 113.
Wojciech Hanc, Zygfryd Glaeser: Międzywyznaniowe dialogi doktrynalne w Polsce. W: Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964–2014). J. Budniak, Z. Glaeser, T. Kałużny, Z.J. Kijas. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, 2016, s. 77–104. ISBN 978-83-7438-498-8.
Współcześni Uczeni Polscy. Słownik biograficzny. pod red. Janusza Kapuścika. T. II: H–Ł. Warszawa: 1999, s. 210–211. ISBN 83-905295-6-4.
Biogram Zachariasza Łyko na s. 4 okładki książki: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Historia, nauka, ustrój, posłannictwo, Warszawa 2000 ISBN 83-87188-82-4.
