PROFILPELAJAR.COM

Włodzimierz Dąbrowski
Data i miejsce urodzenia	21 października 1881 ; Morusy
Data śmierci	1 lutego 1958
	Pierwszy sekretarz Komitetu Warszawskiego PPR
Okres	od stycznia 1942; do lutego 1942
Przynależność polityczna	Polska Partia Robotnicza
Następca	Franciszek Wawrzyniak
	Odznaczenia

Włodzimierz Dąbrowski ps. Wujek, Bezimienny, Dziadek, Douglas, Mieczysław Morus^[1] (ur. 21 października 1881 w Morusach^[2], zm. 1 lutego 1958 w Warszawie^[1]) - działacz PPS, PPS-Lewicy, SDKPiL, KPP, ZWW, PPR i PZPR, zastępca członka KC KPP, kierownik Centralnego Wydziału Wiejskiego KC KPP, współzałożyciel i członek kierownictwa ZWW, współzałożyciel PPR, pełnomocnik KC PPR, sekretarz lubelskiego Komitetu Obwodowego PPR.

Życiorys

Syn Wincentego^[1], urodził się w rodzinie małorolnych chłopów^[2]. Po ukończeniu szkoły elementarnej przeniósł się do Łomży, gdzie współtworzył organizację „Orzeł Biały” związaną z ruchem narodowym. W 1903 przeprowadził się do Pułtuska, a w 1904 wstąpił do PPS^[1]. W 1905 współorganizował strajk szkolny w pułtuskim gimnazjum i uczestniczył w demonstracjach. Po rozłamie PPS od 1906 działał w PPS-Lewicy. Prowadził działalność społeczno-oświatową na wsi, wydawał dwutygodnik polityczno-literacki „Zarzewie”^[1]. W 1906 i 1909 aresztowany. W 1913 przeniósł się do Warszawy i podjął pracę u notariusza Henryka Dąbrowskiego (kancelaria działała w latach 1913–1926)^[1]^[3]. W 1915 współtworzył Związek Pracowników Notariatu i Hipotek (był członkiem jego zarządu). Od 1916 w SDKPiL, został członkiem Komitetu Warszawskiego tej partii. W listopadzie tego roku został aresztowany przez władze niemieckie i osadzony w Cytadeli Warszawskiej, następnie w Szczypiornie i Havelbergu^[1]. Zwolniony w listopadzie 1917, powrócił do Warszawy.

16 grudnia 1918 brał udział w I Zjeździe KPRP (zjeździe zjednoczeniowym PPS-Lewicy i SDKPiL), na którym wybrano go do Komitetu Centralnego jako zastępcę członka; został także kierownikiem Wydziału Rolnego Komitetu Centralnego partii. Prowadził działalność partyjną wśród ludności chłopskiej w województwach kieleckim, lubelskim, warszawskim i łódzkim^[1].

W latach 1919–1920 trzykrotnie aresztowany i więziony^[1]. W kwietniu 1922 uczestniczył w III Konferencji KPRP w Gdańsku, gdzie poddał ostrej krytyce Tezy agrarne Marii Koszutskiej^[4], za co odsunięto go od pracy w Wydziale Rolnym^[1]. W czerwcu 1922 zamieszkał w Białymstoku, gdzie do 1927 był zatrudniony na stanowisku zastępcy notariusza. W tym czasie współtworzył struktury i działał w Niezależnej Partii Chłopskiej. Ponadto kupił gospodarstwo rolne powstałe z parcelacji^[1]. W 1929 został aresztowany i skazany za działalność komunistyczną na 5 lat pozbawienia wolności, po apelacji zwolniony z braku dowodów^[1].

Na początku lat 30. przebywał w Przedborzu, a następnie od 1933 w ponownie w Warszawie, gdzie do wybuchu II wojny światowej pracował w notariacie i nie udzielał się politycznie^[1].

Po klęsce wrześniowej przedostał się w grudniu do okupowanego przez ZSRR Białegostoku. Po zajęciu miasta przez III Rzeszę w 1941 powrócił do stolicy, gdzie przystąpił do konspiracyjnej organizacji „Biuletynowców”, a następnie należał do organizatorów i członków kierownictwa ZWW. Z ramienia tej organizacji 5 stycznia 1942 w mieszkaniu Juliusza Rydygiera wziął udział w zebraniu założycielskim PPR; wówczas został I sekretarzem Komitetu Warszawskiego PPR^[5]. Od lutego 1942 pracował w redakcji „Trybuny Chłopskiej”. Został pełnomocnikiem Komitetu Centralnego PPR z zadaniem nawiązywania kontaktów z byłymi kapepowcami w terenie i zakładania z ich pomocą instytucji partyjnych i wojskowych. Przyczynił się do utworzenia Komitetu Okręgowego PPR na Lubelszczyźnie, a następnie w Siedleckiem. W kwietniu 1942 został sekretarzem Komitetu Obwodowego PPR na Lubelszczyźnie. Był współredaktorem „Trybuny Lubelskiej”^[6].

Pod koniec września 1942 został aresztowany w Warszawie przez Gestapo^[1] podczas masowej akcji hitlerowskiej wymierzonej w działaczy PPR. Po ciężkim śledztwie w siedzibie Gestapo przy al. Szucha przewieziony na Pawiak, potem do obozu koncentracyjnego na Majdanku^[1], a stamtąd w kwietniu 1943 do obozu w Buchenwaldzie. Brał udział w organizowaniu obozowej organizacji PPR. W lipcu 1945 powrócił do kraju.

Po zakończeniu wojny piastował liczne stanowiska w rządzie. Od 1948 w PZPR. W latach 50. starszy inspektor w Zespole Wojskowym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, a następnie kierownik Centralnego Archiwum Wojskowego^[1].

Był odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1955) i Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera 2B-12-16)^[7].

Jego wspomnienia zostały opublikowane we fragmentach w kwartalniku Z Pola Walki (1958, nr 2).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p MariaM. Wilusz MariaM., Dąbrowski Włodzimierz, [w:] FeliksF. Tych (red.), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, Wyd. 2, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza, 1986, s. 554–555, ISBN 978-83-05-11327-4 .
↑ ^a ^b HannaH. Bortnowska HannaH. (oprac.), Czas wielkiej próby: wspomnienia bojowników o ojczyznę ludową 1939-1945, Warszawa: Książka i Wiedza, 1969, s. 13 .
↑ Archiwum Państwowe w Warszawie: Kancelaria Henryka Dąbrowskiego notariusza w Warszawie. Szukaj w Archiwach. [dostęp 2024-12-22].
↑ JanJ. Tomicki JanJ. (red.), Wizje socjalizmu w Polsce do roku 1948, Wyd. 1, Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, s. 347, ISBN 978-83-05-11789-0 .
↑ Encyklopedia Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1975, s. 495.
↑ Zbigniew JerzyZ.J. Hirsz Zbigniew JerzyZ.J., Lubelska prasa konspiracyjna: 1939-1944, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1968, s. 57 .
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

Bibliografia

Tych, Feliks (red.). Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. T. 1, A-D, wyd. 2, Książka i Wiedza, 1985.
Bortnowska, Hanna (oprac.). Czas wielkiej próby: wspomnienia bojowników o ojczyznę ludową 1939–1945, Książka i Wiedza, 1969.
Tomicki, Jan. Wizje socjalizmu w Polsce do roku 1948, Książka i Wiedza, 1987.
Auderska, Halina (red.). Encyklopedia Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2010.
Hirsz, Zbigniew Jerzy. Lubelska prasa konspiracyjna: 1939-1944, Wydawnictwo Lubelskie, 1968.