Wina nowozelandzkie

Winnica Te Mata w regionie Hawke’s Bay

Wina nowozelandzkie zyskały światowy rozgłos pod koniec XX wieku za sprawą win z odmiany sauvignon blanc. Wzrost popularności pociągnął za sobą znaczne zwiększenie powierzchni winnic i odkrycie nowych regionów nadających się pod uprawę winorośli. Nowa Zelandia jest najbardziej na południe wysuniętym krajem winiarskim świata, ze znaczącym wpływem prądów antarktycznych na klimat. W 2012 winnice obejmowały 33 400 ha powierzchni Nowej Zelandii, a z owoców wyprodukowano 194 mln l wina, w większości przeznaczonego na eksport[1]. Wino zajmuje (2013) ósmą lokatę pośród produktów eksportowych kraju[2].

Historia

Sadzonki winorośli trafiły do najbardziej wysuniętego na południe kraju winiarskiego świata na początku XIX wieku[3]. Tradycyjnie uważa się, że pierwsze krzewy zasadził w Nowej Zelandii w 1819 wieku Samuel Marsden, anglikański misjonarz, a winnica miała charakter eksperymentalny[3][4][5][6][7]. Frank Thorpy, autor Wine in New Zealand przypuszcza jednak, że nasadzenia winorośli mogły mieć miejsce do dwóch lat wcześniej[4]. Pierwszą komercyjną winnicę założył pochodzący ze Szkocji James Busby, który wiedzę zdobył w regionie Bordeaux, a odbiorcą wina był pobliski garnizon[8][7]. Mimo pomyślnych rezultatów produkcja winiarska nie rozwinęła się na większą skalę. Po klęsce filoksery sadzono szczepy o dość neutralnym charakterze (müller thurgau oraz odmiany hybrydowe, przede wszystkim amerykańskie, np. isabella)[5][6][8][9]. Isabella była najbardziej rozpowszechnionym szczepem aż do roku 1960[3][5].

Winnice w regionie Central Otago

W XIX wieku w Nowej Zelandii osiedlali się przedstawiciele różnych nacji, a niektórzy z nich przywieźli z sobą znajomość uprawy winorośli i produkcji wina[10]. Wina Josepha Solera, pochodzącego z Hiszpanii zdobyły nagrody na międzynarodowych konkursach winiarskich[10]. Od przełomu XIX i XX wieku na znaczeniu zyskali Chorwaci, odsunięci od pracy na plantacjach kauczukowych, zaś największą winiarnią aż do lat 60. XX wieku mógł poszczycić się imigrant z Libanu, późniejszy działacz organizacji winiarskich, Assid Abraham Corban[10].

W 1960 powierzchnia winnic wynosiła ledwie 400 ha, około 50 razy mniej niż pół wieku później[9]. Na porządku dziennym było rozcieńczanie wina, a ówczesne przepisy nie zabraniały tego[5]. Duży udział w produkcji miały również wina wzmacniane[3]. Stopniowo reputacja nowozelandzkich win zaczęła ulegać poprawie. Znaczący rozwój miał miejsce od lat 70. XX wieku i był zainspirowany sukcesami winiarstwa australijskiego[6][8]. Większe znaczenie zyskała produkcja win z müller thurgau, ale w bardziej owocowym stylu[3][11]. Sława Nowej Zelandii jest powiązana od lat 80. XX wieku z odmianą sauvignon blanc, która tutaj zyskuje wyjątkowo silny aromat, zwłaszcza w regionie Marlborough[3][8][9][12]. Na tę epokę przypadają również nasadzenia innych odmian francuskich[3].

Przez długi czas w Nowej Zelandii obowiązywały restrykcyjne przepisy dotyczące sprzedaży alkoholu. W XIX wieku wino można było sprzedawać tylko na przyjęcia okolicznościowe[5]. Sklepy z winami mogły powstawać dopiero po II wojnie światowej[5], a nowozelandzkie wina pojawiły się w supermarketach na początku lat 90. XX wieku[8].

Wina

Kraj zdobył sławę przede wszystkim za sprawą białych win o indywidualnym charakterze[6][9]. Nowa Zelandia oferuje przede wszystkim wina jednoodmianowe, przeznaczone na eksport[13]. Najważniejszym odbiorcą win pod względem wolumenu jest Wielka Brytania, częściowo wskutek akcji promocyjnych Wine Institute of New Zealand[13]. Pod względem wartości eksportu wyprzedza ją jednak Australia[1]. Kolejne miejsca zajmują Stany Zjednoczone oraz, ze znacznie mniejszym udziałem, Kanada i Holandia[1].

Niekwestionowanym liderem jest szczep sauvignon blanc (68,6% w 2012)[1]. Udział czerwonego pinot noir i białego chardonnay jest zbliżony[1].

Z odmian pinot noir i chardonnay produkuje się poza winami stołowymi wina musujące, wytwarzane metodą szampańską[6][8]. W tutejsze winiarnie zainwestowały niektóre domy szampana (m.in. Veuve Clicquot i Deutz)[14]. Moda na nowozelandzkie wina musujące przemija[3].

Na produkcję win z winogron porażonych szlachetną pleśnią postawili niektórzy producenci z okolic o wysokiej wilgotności powietrza, a surowiec stanowią przede wszystkim odmiany riesling i sémillon[15].

Pod względem średniej ceny sprzedawanego wina Nowa Zelandia ustępuje tylko Francji[1]. Wino stanowi ósmy pod względem przychodów produkt eksportowy kraju[2].

Klimat

Wydłużony kształt wysp sprawia, że cały obszar podlega wpływom morskim[16]. Prądy morskie od strony Antarktydy wywierają chłodzący wpływ na klimat[6]. Temperatury są dość stabilne i nie podlegają nagłym wahaniom[6]. Opady są stosunkowo duże, równomiernie rozłożone w ciągu roku[6][17]. Deszcz sprzyja bujnemu wzrostowi i chorobom grzybowym, dlatego naukowcy pod kierunkiem dr. Richarda Smarta opracowali nowe metody cięcia i formowania, by zapewnić dobrą wentylację i dostęp do słońca[3][9]. Odległość między najbardziej wysuniętymi na północ i południe regionami winiarskimi wynosi w zależności od źródła od 1200 do 1600 km[3][4].

Regiony winiarskie

Położenie nowozelandzkich regionów winiarskich

Świadkiem początków nowozelandzkiego winiarstwa była Wyspa Północna[18]. Pierwsze profesjonalne winnice powstały na Wyspie Południowej dopiero w 1973, w regionie Marlborough[19][18]. Przedsięwzięcie okazało się niezwykle udane, a tutejsze sauvignon blanc stały się wizytówką win nowozelandzkich. Z wyjątkiem Central Otago na Wyspie Południowej wszystkie regiony winiarskie leżą nad morzem albo w jego pobliżu[8].

Do najważniejszych regionów uprawy zaliczają się: Marlborough na Wyspie Południowej oraz Hawke’s Bay, Auckland, Martinborough i Gisborne na Wyspie Północnej[6]

Infrastruktura nie nadąża za rozwojem winnic. Winogrona są przewożone do przetwórni na duże odległości, także przez Cieśninę Cooka[13].

Wyspa Północna

Northland jest najcieplejszą częścią Nowej Zelandii, w której winorośl sadzili pionierzy: Samuel Marsden i James Busby[20]. Mimo tego region nie odgrywał istotnej roli aż do końca XX wieku[20]. Podstawą upraw są odmiany cabernet sauvignon, merlot i chardonnay[20]. Wysokie opady i wilgotność sprzyjają chorobom grzybowym[20].

Region, częściowo ze względów historycznych jest siedzibą licznych przedsiębiorstw winiarskich[3]. Przed odkryciem Wyspy Południowej dla uprawy winorośli połowa nowozelandzkich winnic znajdowała się tutaj[18].

Winiarnie w tych kojarzonych z hodowlą bydła mlecznego regionach są nieliczne i często korzystają z gron sprowadzanych z innych części Nowej Zelandii[3][21].

Wyjątkowo żyzne gleby nad rzeką Waipaoa sprzyjają masowej produkcji białego wina pośledniej jakości, niegdyś ze szczepu müller thurgau, później z chardonnay[3][6][21]. Niektórzy producenci decydują się jednak na produkcję ambitniejszych win z innych odmian białych i wcześnie dojrzewających czerwonych[21].

Region jest najsuchszym regionem winiarskim w Nowej Zelandii i charakteryzuje się zróżnicowanym podłożem, co ma odzwierciedlenie w wachlarzu oferowanych win, z chardonnay i odmianami bordoskimi na czele[21][3].

Klimat jest suchy i chłodny[3]. Najważniejszym z podregionów Wairarapa jest szybko rozwijający się Martinborough, znany nie tylko z typowych dla Nowej Zelandii odmian, ale także m.in. wyróżniających się rieslingów[20].

Wyspa Południowa

Nelson jest jedną z najsłoneczniejszych części Nowej Zelandii. Winnice są stosunkowo małe, część z nich została założona w miejsce sadów jabłoniowych[22]. Wśród odmian najpopularniejsze są chardonnay i sauvignon blanc[3].

Najsłynniejszy region winiarski Nowej Zelandii, którego 548 plantatorów i 148 winiarzy (2012) zajmuje się przede wszystkim szczepem sauvignon blanc[2][3][22]. Do sukcesu winnic przyczynił się długi okres wegetacyjny, osłonięcie przed południowymi wiatrami łańcuchem Kaikoura, należącym do Alp Południowych, dobre nasłonecznienie i przepuszczalne gleby[22]. Powolne dojrzewanie pozwala uzyskać wybitnie owocowy charakter win, a duże różnice temperatur między dniem i nocą zachować kwasowość[3][6].

Większość winnic regionu skupia się wokół miasta Christchurch, w nadbrzeżnym regionie Waipara i na półwyspie Banksa[3][20]. Canterbury cechuje się stosunkowo niskimi opadami[20]. W 2012 było ledwie 14 plantatorów, ale 68 winiarni, często korzystających ze sprowadzanych winogron i produkujących m.in. pinot noir i chardonnay[2][20].

Pierwszą nieeksperymentalną winnicę w najbardziej na południe wysuniętym regionie winiarskim w Nowej Zelandii założono dopiero w 1976[22]. Podejmowano próby z różnymi odmianami, najczęściej niemieckimi, lecz symbolem Otago stał się szczep pinot noir[6][22]. Duże amplitudy dobowe temperatur i gleby pozwalają uzyskać grona wysokiej jakości, a umiarkowane opady i stosunkowo niska wilgotność sprzyjają zdrowotności krzewów[22].

Odmiany winorośli

Sława Nowej Zelandii jest powiązana od lat 80. XX wieku z odmianą sauvignon blanc, która tutaj zyskuje wyjątkowo silny aromat, zwłaszcza w regionie Marlborough[3][6][8][9][12]. Specyficzny charakter tutejszego sauvignon przypisuje się chłodnemu, lecz stabilnemu klimatowi Wyspy Południowej, który sprawia, że owoce dojrzewają powoli i mogą osiągnąć wysoką kwasowość i złożony aromat[6][16]. Jedynie Francja może poszczycić się wyższym areałem winnic obsadzonych tą odmianą[23]. Na tę epokę przypadają również nasadzenia innych odmian francuskich[3].

Bywają autorzy, którzy palmę pierwszeństwa przyznają w Nowej Zelandii odmianie chardonnay[3].

Próby z cabernet sauvignon nie spełniły oczekiwań; z wyjątkiem niektórych obszarów Wyspy Północnej (Hawke’s Bay, wyspa Waiheke) lepiej dostosowany do miejscowych warunków okazał się burgundzki pinot noir, mniej kapryśny niż w tradycyjnych regionach uprawy oraz merlot[3][9][13][24]. Obiecująco przedstawia się uprawa odmiany syrah[24].

Nowa Zelandia jest liczącym się producentem win z kilku innych odmian kojarzonych z chłodniejszym klimatem (dane za 2012): zajmowała szóste miejsce na świecie pod względem powierzchni winnic obsadzonych pinot gris i siódme pod względem nasadzeń rieslinga[25].

Klasyfikacja jakościowa

Winnica Goldwater na wyspie Waiheke

W Nowej Zelandii wprowadzono w 1996 podobne do innych krajów regulacje dotyczące oznaczonego regionu pochodzenia, Certified Origin[11]. Oznaczenie świadczy, że przynajmniej 85% wina pochodzi z regionu, roku i szczepu podanego na etykiecie[6]. Klasyfikacja dopuszcza oznaczenie wina jako pochodzące z Nowej Zelandii (najogólniejsza), jednej wyspy (Północna albo Południowa) lub jednego z 16 regionów winiarskich[6].

Struktura produkcji

Coraz więcej właścicieli winnic decyduje się na samodzielną produkcję wina, zamiast odsprzedawać winogrona. Tylko na przestrzeni lat 1994–1998 liczba winiarzy skoczyła z 31 do 293[26]. Poza kilkoma wyjątkami produkcja win jest rozproszona: przedsiębiorstwo Montana wytwarza około połowy nowozelandzkich win, a w 2005 przejął ją światowy koncern Pernot Ricard[9][26][11][27].

W Nowej Zelandii przeważają zbiory maszynowe[26].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Annual Report 2012. New Zealand Wine. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Annual Report 2013. New Zealand Wine. [dostęp 2014-02-12]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Anthony Rose: Australia i Nowa Zelandia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 882-885. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  4. ↑ a b c NZ's first grape vines planted?. Ministry for Culture and Heritage. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f MacNeil 2001 ↓, s. 804.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Jørgen Mønster Pedersen, Arne Ronold: Wina świata. Warszawa: Rosner i wspólnicy, 2003, s. 244-246. ISBN 83-89217-24-4. (pol.).
  7. ↑ a b Bronwyn Dalley: Wine - 19th-century origins. Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, 13 lipca 2012. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h Walton i Glover 1998 ↓, s. 178.
  9. ↑ a b c d e f g h Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 358-359. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  10. ↑ a b c Bronwyn Dalley: Migrant groups and the wine industry. Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, 13 lipca 2012. [dostęp 2014-02-09]. (ang.).
  11. ↑ a b c Stevenson 2005 ↓, s. 599.
  12. ↑ a b MacNeil 2001 ↓, s. 801.
  13. ↑ a b c d Walton i Glover 1998 ↓, s. 179.
  14. ↑ MacNeil 2001 ↓, s. 810.
  15. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 604.
  16. ↑ a b MacNeil 2001 ↓, s. 807.
  17. ↑ Walton i Glover 1998 ↓, s. 180.
  18. ↑ a b c Stevenson 2005 ↓, s. 600.
  19. ↑ MacNeil 2001 ↓, s. 809.
  20. ↑ a b c d e f g h Stevenson 2005 ↓, s. 602.
  21. ↑ a b c d Stevenson 2005 ↓, s. 601.
  22. ↑ a b c d e f Stevenson 2005 ↓, s. 603.
  23. ↑ Jancis Robinson, Julia Harding, José Vouillamoz: Wine Grapes. HarperCollinsPublishers, 2012, s. 954-957. ISBN 978-0-06-220636-7. (ang.).
  24. ↑ a b Stevenson 2005 ↓, s. 605.
  25. ↑ Deutscher Wein Statistik 2012/2013, Mainz: Deutscher Weininstitut, 2013 [dostęp 2013-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-26] (niem. • ang.).
  26. ↑ a b c MacNeil 2001 ↓, s. 205.
  27. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 611.

Bibliografia

  • Karen MacNeil: The Wine Bible. Nowy Jork: Workman Publishing, 2001, s. 804-809. ISBN 978-1-56305-434-1. (ang.).
  • Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 598-615. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  • Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998. ISBN 978-1840380859. (ang.).
Wina według pochodzenia geograficzno-państwowego