Wiecznik kulisty

Wiecznik kulisty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

szarłatowate

Rodzaj

wiecznik

Gatunek

wiecznik kulisty

Nazwa systematyczna
Gomphrena globosa L.
Sp. Pl. 224 1753. 1753[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiecznik kulisty[4][5], gomfrena kulista[6] (Gomphrena globosa L.) – gatunek rośliny należący do rodziny szarłatowatych. Pochodzi z suchych obszarów w strefie międzyzwrotnikowej Ameryki. W uprawie ogrodowej w całej strefie tropikalnej. W wielu miejscach występuje także jako gatunek zdziczały, np. w tropikalnej Azji[7].

Morfologia

Pokrój
Roślina zielna osiągająca 15–60 cm wysokości. Łodyga sztywna, wzniesiona i rozgałęziona, cała krótko i szorstko owłosiona[7], niekiedy czerwono nabiegła[6].
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście na ogonkach długości 1–1,5 cm pokrytych długimi, szarymi włoskami. Blaszka liściowa do 13 cm długości, jajowata do podługowatej, tępo zakończona lub zaostrzona, w nasadzie stopniowo zwężająca się. Okryta włoskami białymi[6][7].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe, kuliste główki do 2,5 cm średnicy, różowe lub czerwone, wyjątkowo białe. Podsadki dwie, naprzeciwległe, o długości do 1,5 cm, czerwone z wierzchołkiem ząbkowanym, szaro owłosione. Przysadki purpurowe, trójkątnie jajowate o długości nieco ponad 1 cm. Okwiat 5-krotny, do 6 mm, żółtawy, od zewnątrz gęsto, biało owłosiony. Pręciki połączone w rurkę, wewnątrz której znajduje się krótszy od pręcików słupek, rozwidlony na szczycie i zakończony dwoma znamionami[6][7].
Owoc
Okrągława i czerwonawa niełupka o średnicy 1,5-2,5 mm, zawierająca nerkowate nasiona[6][7].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Zakwita w kilka tygodni po zasianiu. Występuje w miejscach ruderalnych oraz jako chwast na polach, w ogrodach i ugorach. Wymaga gleb suchych i żyznych.

Kwiaty i liście

Zastosowanie

  • Uprawiana jako roślina ozdobna w ogrodach tropikalnych, w klimacie umiarkowanym jako letnia roślina rabatowa. Uzyskano wiele kultywarów o kwiatach barwy białej, pomarańczowej i fioletowej.
  • Jako że kwiatostany zachowują kształt i barwę nawet po wysuszeniu, cieszą się popularnością w bukieciarstwie, w Polinezji używane są do sporządzania tradycyjnych girland lei, a w Nepalu do girland.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-03] (ang.).
  3. ↑ Gomphrena globosa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-03-01].
  4. ↑ Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 975. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 92. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ a b c d e Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 212. ISBN 83-7311-378-9.
  7. ↑ a b c d e Gomphrena globosa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-04]. (ang.).

Bibliografia

  • Jens G. Rohwer, Atlas roślin tropikalnych, Małgorzata Świdzińska (tłum.), Warszawa: Horyzont, 2002, ISBN 83-7311-378-9, OCLC 68634821.