Wenecja Trydencka

Venezia Tridentina

były region administracyjny Królestwa Włoch
1919–1947
Herb Flaga
Państwo	Włochy
Siedziba	Trydent
Data powstania	10 września 1919
Data likwidacji	2 lutego 1947
Powierzchnia	13 619 km²
Populacja (1921) • liczba ludności	625 000
• gęstość	45,8 os./km²
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Wenecja Trydencka (wł. Venezia Tridentina) była regionem administracyjnym Królestwa Włoch, który jest teraz zastąpiony przez obecny region Włoch o nazwie Trydent-Górna Adyga.

Nazwą „Wenecja Trydencka” określano terytoria Tyrolu Przedalpejskiego (Górna Adyga i Trydent), które zostały przyłączone do Królestwa Włoch na mocy traktatu w Saint-Germain-en-Laye w 1919 r.

Region Wenecja Trydencka był podzielony na 2 prowincje, jako jednostki administracyjne niższego szczebla:

• prowincję Bolzano
• prowincję Trydent

Pod koniec I wojny światowej teren dzisiejszego Trydentu-Górnej Adygi został przydzielony Królestwu Włoch. Po rozpoczęciu okresu rozejmu generał Guglielmo Pecori Giraldi(inne języki), dowódca 1. Armii(inne języki), został 3 listopada 1918 r. mianowany gubernatorem Trydentu. Określenie obszaru kompetencji: „gubernator Trydentu z siedzibą w Trydencie, dla Trydentu, Ampezzano(inne języki) i Górnej Adygi aż do linii [[Rozejm w Villa Giusti |zawieszenia broni]]”, następuje 19 listopada następnego roku. Gubernator Trydentu pełni zarówno funkcje wojskowe, jak i cywilne^[1]. Tymczasowo i do czasu wprowadzenia ustawodawstwa włoskiego austriackie struktury polityczno-administracyjne pozostały na tym terytorium, ale bez organów rządowych. Aby przekomponować tkankę systemu prowincji, powołano komisarza do spraw autonomicznych, którego powierzono Enrico Conci(inne języki), powołano komisarzy cywilnych w miejsce kapitanów okręgów, w miarę możliwości ponownie zatwierdzono administrację miejską i wydziały ustanowione na mocy statutów miast z Trydentu, Rovereto i Bolzano^[1].

W lipcu 1919 r. stanowisko gubernatora wojskowego zostało zastąpione okresem gubernatora cywilnego^[2]. Dekretem legislacyjnym porucznika n. 1081 z dnia 4 lipca 1919 r. przy Prezydium Rady Ministrów(inne języki) utworzono „Centralny Urząd ds. nowych prowincji Królestwa”, odpowiedzialny za administrowanie „terytoriami za dawną granicą”^[3]. Nowym biurem kieruje senator Francesco Salata(inne języki). Wielce Szanowny Luigi Credaro(inne języki) zostaje mianowany generalnym komisarzem ds. cywilnych Wenecji Trydenckiej, powierzono mu tymczasowo nadzór i zarządzanie służbami cywilnymi, rządowymi i lokalnymi^[2].

Po zatwierdzeniu dekretu królewskiego n. 1804^[4] z 6 października 1919 r. (przekształconego w prawo n. 1322^[5] z 26 września 1920 r.) oraz traktatu w Saint-Germain-en-Laye z dnia 10 września 1919 r. usankcjonowano aneksję Wenecji Trydenckiej, a następnie opublikowano statut konstytucyjny królestwa na terenach zaanektowanych^[2].

W wyniku dekretu królewskiego z mocą ustawy n. 1269^[6] z dnia 31 sierpnia 1921 r. generalny komisarz cywilny Wenecji Trydenckiej, a także powołana w listopadzie nadzwyczajna rada prowincjalna, na której czele stał senator Enrico Conci(inne języki), w dalszym ciągu pełnią funkcje, które zgodnie z ustawodawstwem austriackim powierzone zostały odpowiednio porucznikom oraz sejmom i radom prowincjonalnym^[2].

Władze centralne początkowo pozytywnie oceniły szczególną sytuację nowych prowincji, wypowiadając się przychylnie na rzecz zachowania nadanej wówczas przez rząd austriacki autonomii(inne języki) i decentralizacji administracyjnej władz lokalnych^[2]. Utworzono także regionalną komisję konsultacyjną dla Wenecji Trydenckiej, której zadaniem jest proponowanie środków uznanych za niezbędne dla ostatecznej struktury każdego działu administracji, a w szczególności w sprawie granic i metod autonomii regionalnej, prowincjonalnej i miejskiej, w tym wykonywania przyznanych uprawnień ustawodawczych w dietach prowincjonalnych^[7].

Jednakże zwrot nacjonalistyczny, który rozpoczął się w październiku 1922 r., doprowadzi do szeregu posunięć, które uczynią Wenecję Trydencką prowincją pozbawioną już autonomii i decentralizacji^[2].

5 października 1922 r. faszyści zajęli siedzibę rady prowincji, zmuszając Luigiego Credaro(inne języki), generalnego komisarza cywilnego, do opuszczenia Trydentu^[8]. Następnie zniesiony zostaje komisarz generalny ds. cywilnych, a sprawowanie władzy politycznej zostaje powierzone prefektom Królestwa^[2].

Zlikwidowano także Centralny Urząd ds. nowych województw. Po krótkim okresie regencji generalnego komisariatu cywilnego Trydentu, 3 listopada 1922 r. Giuseppe Guadagnini(inne języki) został mianowany pierwszym prefektem(inne języki) Wenecji Trydenckiej^[2].

Dekretem królewskim n. 9 z dnia 11 stycznia 1923 r. na nową prowincję zostaje rozszerzone prawo miejskie i prowincjonalne z 1915 r.^[9]

Prowincja Trydent ze stolicą w Trydencie została utworzona dekretem królewskim nr 93 z 21 stycznia 1923 r. Gminy Ampezzano(inne języki) są połączone w prowincję Belluno^[10].

Tym samym Wenecja Trydencka przestaje być jednostką terytorialną. W 1927 r. utworzono także prowincję Bolzano, odłączając ją od prowincji Trydent^[11].

Nazwa Wenecja Trydencka została utrzymana w spisach powszechnych z 1931^[12] i 1936 roku^[13] jako przedział statystyczny. 26 lutego 1948 r. została ogłoszona ustawa konstytucyjna nr. 5 z dnia 26 lutego 1948 r. ustanawiająca region autonomiczny Trydent-Górna Adyga składający się z dwóch prowincji: Trydent i Bolzano^[14].