W obrocie handlowym pojawia się także jako marmur bolechowicki. Nazwa ta jest petrologicznie nieprawidłowa i związana jest z potocznym nazywaniem marmurami wapieni dających się łatwo polerować[1].
Ze względu na jedną z najwyższych bloczności wśród wapieni świętokrzyskich, należy do najbardziej użytecznych z nich[2].
Geneza, mineralogia i paleontologia
Wapień bolechowicki powstał w płytkim[a] i gorącym morzu podrównikowym 380 mln lat temu, w późnym dewonie, przed wypiętrzeniem się Gór Świętokrzyskich. Głównymi minerałem go budującym jest kalcyt[3].
W wapieniu bolechowickim występują liczne i dobrze zachowane skamieniałości. Zaliczają się do nich:
amfipory(Amphipora) – tworzące liczne nagromadzenia; w przekroju przecięte wzdłuż są to podłużne, o długości do kilku centymetrów skamieniałości, jeżeli amfipor przecięty jest idealnie na pół, widoczny jest jego kanał osiowy; przecięte w poprzek są zaś okrągłe, o średnicy <1 cm, z pustką w środku, będącą kanałem osiowym
Actinostroma, Atelodictyon, Stictostroma i inne stromatoporoidy – w przekroju owalne (bulaste) lub o nieregularnych kształtach biohermy, o średnicy od kilku do 50 centymetrów; o dużej zmienności szkieletów organizmów należących do tego samego gatunku, decydowały warunki życia
małżeMegalodon[b] – zazwyczaj barwy białej, co wyróżnia je na tle skały; posiadały zakrzywiony wierzchołek, który często jest widoczny w przekroju
Koralowce, ślimaki i szczątki innych zwierząt (m.in. liliowców i ramienionogów) oraz glonów są zdecydowanie mniej liczne niż skamieniałości gąbek i małży[1][3][4].
Skamieniałości są często zachowane w pozycji wzrostu lub w niewielkim stopniu redepozycji[4].
Cechy fizyczne
Wapień bolechowicki łatwo daje się polerować. Po wypolerowaniu jest barwy od bordowo- przez szaro- do kawowobrązowej, niekiedy z różowawymi wtrąceniami, z wyróżniającymi się kolorystycznie skamieniałościami. Przecinają go białe i biało-różowe żyły kalcytu[1][2].
Eksploatację wapienia bolechowickiego rozpoczęto w 1578[4]. Najstarsze znane zabytki wykonane z tego materiału pochodzą z przełomu XVI i XVII w. Od 1876 eksploatowany jest nieprzerwanie do dziś. W XX w. chętnie wykorzystywany był w budownictwie, także monumentalnym. Szczyt wydobycia przypada na lata 60. i 70. XX w., gdy eksploatowano 600 m³ bloków rocznie, nie licząc skał przeznaczonych na kruszywo i kamień łamany. Wydobywany jest również współcześnie, głównie na kruszywo i kamień łamany; w ofercie są jednak także bloki. Kamień bloczny obecnie wykorzystywany jest głównie w pracach konserwatorskich i rewitalizacyjnych[1][2].
Zastosowanie
posadzka w katedrze w Kielcach (brązowe płytki)nagrobek Kossakowskiego w katedrze w Łomży z XVII w.
Wapień bolechowicki stosuje się w budownictwie jako kamień ozdobny, zazwyczaj wewnątrz budynków. Na zewnątrz nie jest chętnie stosowany, gdyż jego poler zanika pod wpływem warunków atmosferycznych[1].
Przykłady zastosowania
Elementy wykonane z wapienia bolechowickiego można odnaleźć w całej Polsce. Wybrane obiekty, w których wykorzystany był wapień bolechowicki[1]:
.jpg)
