Wanda Szuman

Pełne imię i nazwisko	Wanda Jadwiga Józefa Szuman
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1890 Toruń
Data i miejsce śmierci	1 grudnia 1994 Toruń
Zawód, zajęcie	pedagog, psycholog, działaczka społeczna
Rodzice	Leon Szuman, Eugenia Szuman (z domu Gumpert)
Krewni i powinowaci	Henryk Antoni Szuman(brat), Stefan Szuman(brat)
Odznaczenia

Wanda Szuman (ur. 3 kwietnia 1890 w Toruniu^[1], zm. 1 grudnia 1994 tamże^[2]) – polska działaczka społeczna, pedagog, pionierka pedagogiki specjalnej, Honorowa Obywatelka Miasta Torunia.

Była córką lekarza i działacza społecznego Leona i Eugenii z Gumpertów^[1] (zm. 1895)^[3], siostrą m.in. Stefana, wieloletniego profesora pedagogicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego^[2] oraz Henrykiem, księdzem, rozstrzelanym przez Niemców w Fordonie 2 października 1939 roku^[4]. Uczyła się w szkołach średnich w Toruniu, Krakowie i Lwowie^[1]. W 1911 roku ukończyła seminarium nauczycielskie^[1]. Przed I wojną światową zaangażowała się w pracę pedagogiczną^[1]. Uczestniczyła m.in. w tajnym nauczaniu na Pomorzu^[5]. Od 1916 roku działała w Komitecie Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny w Królestwie Polskim^[6].

W okresie międzywojennym zajmowała się działalnością naukową^[5]. W latach 1921–1923 studiowała w Państwowym Instytucie Pedagogicznym w Warszawie^[7]. W latach 1933–1936 była konsultantką Wojewódzkiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem w Poznaniu. W tym samym czasie do 1939 roku kierowała Katolickim Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli w Poznaniu^[7].

W czasie II wojny światowej ponownie uczestniczyła w tajnym nauczaniu, działała jednocześnie w Polskim Komitecie Opiekuńczym, zajmując się pomocą dla rodzin więźniów oraz dla osób wysiedlonych po powstaniu warszawskim^[8]. Po wojnie kontynuowała pracę pedagogiczną w Toruniu, w Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli (do 1949 roku) oraz w Pogotowiu Opiekuńczym (w latach 1949–1952)^[7]. Na emeryturę przeszła w 1952, nie porzucając jednak pracy naukowej^[7]. Badała mowę dzieci w żłobkach i w rodzinach zastępczych, zdolności do rysunku dzieci niewidomych^[7].

W 1960 roku utworzyła w Toruniu Oddział do Walki z Kalectwem^[2].

W lutym 1992 Rada Miasta Torunia nadała jej tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Torunia”^[2].

Mieszkała przy ul. Szumana 2. Zmarła 1 grudnia 1994 roku. Została pochowana na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu^[2].

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)^[10]
• Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1937)^[11]
• Medal Papieski Pro Ecclesia et Pontifice (1986)^[12]
• Order Uśmiechu (20 czerwca 1986)^[10]
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża (1969)^[10]
• Medal Polskiego Czerwonego Krzyża (1979)^[12]
• Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Toruńskiego” (1985)^[12]
• Odznaka „Zasłużony dla Torunia” (1983)^[13]
• Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego „Za Tajne Nauczanie” (1985)^[12]
• Złota Odznaka Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem (1971)^[10]
• Odznaka Honorowa Polskiego Związku Niewidomych (1966)^[10]
• Odznaka „Zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Psychologicznego” (1980)^[12]
• Srebrny Medal 100-lecia Towarzystwa Naukowego w Toruniu (1975)^[12]
• Medal Prezydenta Torunia 750-lecia Miasta Torunia (1983)^[12]
• Medal Towarzystwa Miłośników Torunia z okazji 750-lecia Miasta Torunia (1983)^[12]
• Medal Złote Astrolabium – Nr 1 (27 lutego 1980)^[10][14]
• Odznaka „Bóg zapłać” nadana przez miesięcznik „Powściągliwość i Praca” (3 kwietnia 1988)^[10]

Imię Wandy Szuman nosi kilka toruńskich placówek pedagogicznych - Szkoła Podstawowa nr 16^[15], Przedszkole Miejskie nr 1 (od 2000 roku)^[16], VII Liceum Ogólnokształcące^[17], a także organizacje społeczne (Katolickie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Diecezji Toruńskiej oraz Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci Niewidomych i Słabowidzących)^[10]. 1 grudnia 2000 roku w dawnym domu Rodziny Szumanów przy ul. Szumana 2 w Toruniu odsłonięto tablicę pamiątkową^[10].

• Mirosław Golon. Honorowe Obywatelstwo Miasta Torunia i inne ważne wyróżnienia nadawane przez władze miasta w latach 1945-1989. „Rocznik Toruński”. 29, 2002. 
• Elżbieta Leśniewska: Życie Wandy Szuman. W: Beata Borowska-Beszta (red.): Wanda Szuman - pedagog i andragog specjalny- szkice do portretu. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, 2009. ISBN 978-83-7204-785-4.
• Szuman Wanda Jadwiga Józefa. W: Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? : uzupełnienia i sprostowania.. Warszawa: 1939. [dostęp 2024-03-12].
• Tadeusz Zakrzewski: Szuman Wanda. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.