Włosojęzyk szorstki

Włosojęzyk szorstki
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Geoglossomycetes

Rząd

Geoglossales

Rodzina

Geoglossaceae

Rodzaj

włosojęzyk

Gatunek

włosojęzyk szorstki

Nazwa systematyczna
Trichoglossum hirsutum (Pers.) Boud.
Hist. Class. Discom. Eur. (Paris): 86 (1907)
Multimedia w Wikimedia Commons
Trzon z charakterystycznymi włoskami
Zarodniki z septami (powiększenie 400x)
Pasożytniczy grzyb Hypomyces papulasporae infekujący Trichoglossum

Włosojęzyk szorstki (Trichoglossum hirsutum (Pers.) Boud.) – gatunek grzybów z rodziny Geoglossaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichoglossum, Geoglossaceae, Geoglossales, Incertae sedis, Geoglossomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Geoglossum hirsutum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1907 r. Jean Louis Émile Boudier, przenosząc go do rodzaju Trichoglossum.

Gatunek typowy dla rodzaju Trichoglossum[2][3].

Synonimów nazwy naukowej ma ponad 20. Niektóre z nich[4]:

  • Geoglossum hirsutum Pers. 1794
  • Geoglossum hirsutum Schmidel 1793
  • Geoglossum capitatum Schmidel 1793
  • Geoglossum capitatum Pers. 1797
  • Trichoglossum hirsutum var. capitatum (Pers.) Teng 1934
  • Trichoglossum hirsutum f. capitatum (Pers.) S. Imai 1941
  • Geoglossum hirsutum var. capitatum Schmidel ex Pers. 1801
  • Geoglossum hirsutum var. vulgare Alb. & Schwein. 1805
  • Geoglossum hirsutum var. hirsutiusculum Berk. 1839
  • Geoglossum hirsutum var. americanum Cooke 1875
  • Geoglossum americanum (Cooke) Sacc. 1889
  • Geoglossum hirsutum var. leotioides Cooke 1879
  • Trichoglossum hirsutum f. leotioides (Cooke) Dennis 1961

Nazwa polska według checklist A. Chmiel[5].

Morfologia

Owocnik

Czarne, buławkowate, wyprostowane, zwykle zakończone szeroką lub spłaszczoną główką. Posiadają trzon o średnicy 2–3 mm, pokryty długimi, szczeciniastymi włosami. Owocniki mają 1–8 cm wysokości. W przekroju z pustym środkiem[2][6][7][8].

Można spotkać owocniki białe od infekcji wywołanej przez Hypomyces papulasporae[7][9].

Cechy mikroskopowe

Miąższ żółtobrązowy. Hymenium ze szczecinkami. Worki 8-zarodnikowe, amyloidalne o wymiarach 180–275 x 18–25 µm. Zarodniki cylindryczne do wrzecionowatych, proste lub zakrzywione, nieco powiększone u góry, szybko stają się brązowe (jeszcze w obrębie worków), segmentowane najczęściej z 15-septami i mierzą (86–)96–140 (–165) × 6–7 µm[2][6][7][8].

Występowanie i siedlisko

Gatunek spotykany w Afryce, Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Azji, Australii, Europie (szeroko rozpowszechniony), na Karaibach, Nowej Zelandii, Oceanie Atlantyckim (Bermudy, Madera (Portugalia), Wyspy Kanaryjskie (Hiszpania)), Oceanie Indyjskim (Mauritius) i Oceanie Spokojnym (Nowa Kaledonia)[10][11][12].

Saprotrof rosnący na ziemi (lub bardzo zgniłym drewnie) na łąkach i mokradłach (torfowiska, marsze), często związany z torfowcem (Sphagnum sp.), a także w zaroślach i lasach. Owocniki pojawiają się od sierpnia do stycznia[7][11][13].

Kategoria zagrożenia wg IUNC w Polsce E (10% prawdopodobieństwo wymarcia gatunku w naturze)[14]. W Polsce podlega ochronie częściowej[15]. Jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ze statusem E (wymierające – krytycznie zagrożone)[16].

Nie znaleziono doniesień o negatywnych skutkach ekonomicznych tego grzyba[10].

Podobne gatunki

Trichoglossum variabile[17] ma 9–14-septowe zarodniki. Trichoglossum tetrasporum[18] ma 4–zarodnikowe worki, a Trichoglossum walteri[19] ma 7-septowe zarodniki. Leucoglossum leucosporum[20] jest bardzo podobny, ale ma zarodniki przeźroczyste[7].

Przypisy

  1. ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2020-02-15].
  2. ↑ a b c Anusha H. Ekanayaka i inni, A new species of Trichoglossum (Geoglossales, Ascomycota) from Thailand, „Phytotaxa”, 316 (2), 2017, s. 161–170, DOI: 10.11646/phytotaxa.316.2.5, ISSN 1179-3163 [dostęp 2020-02-15] (ang.).
  3. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].
  4. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  5. ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  6. ↑ a b Patrik Mráz, Rediscovery of Trichoglossum hirsutum in Slovakia, „Czech Mycology”, 49 (3-4), 1997, s. 239-243, ISSN 1211-0981.
  7. ↑ a b c d e Thomas Læssøe, Jens H. Petersen, Fungi of Temperate Europe, Princeston and Oxford: Princeston University Press, 2019, s. 1354, ISBN 978-0-691-18037-3.
  8. ↑ a b Larissa Trierveiler Pereira, José Luiz Bezerra, Trichoglossum hirsutum (Geoglossaceae, Ascomycota): primeiro registro para o Nordeste brasileiro, „Sitientibus : Série Ciências Biológicas”, 11 (1), 2011, s. 99-101, ISSN 1519-6097.
  9. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].
  10. ↑ a b Paul. F. Cannon, David W. Minter, Trichoglossum hirsutum, „IMI Descriptions of Fungi and Bacteria”, 204, Wallingford UK: CABI, 2015, arkusz 2038, ISSN 0009-9716.
  11. ↑ a b Viktor Kučera, Pavel Lizoň, Ivona Kautmanová, Geoglossaceous fungi in Slovakia: rare and new taxa for the territory, „Biologia”, 63 (4), 2008, DOI: 10.2478/s11756-008-0077-0, ISSN 1336-9563 [dostęp 2020-02-16].
  12. ↑ Maps of Trichoglossum hirsutum, Discover Life [dostęp 2020-02-17].
  13. ↑ Domian Grażyna i inni, Zmiany w ochronie gatunkowej grzybów wielkoowocnikowych – 2004-2014, Polskie Towarzystwo Mykologiczne (Polish Mycological Society), 2015, DOI: 10.13140/rg.2.1.4772.3040 [dostęp 2020-02-17].
  14. ↑ Kepel A., Kujawa A., Fałtynowicz W., Zalewska A. 2012. Aktualizacja listy gatunków grzybów objętych ochroną gatunkową oraz wskazania dla ich ochrony, Poznań 31października 2012 r., PTOP „Salamandra”.
  15. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-12].
  16. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  17. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].
  18. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].
  19. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].
  20. ↑ Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-02-17].