Władysław Smrokowski

Władysław Smrokowski
major major
Data i miejsce urodzenia

25 października 1909
Kraków

Data i miejsce śmierci

2 stycznia 1965
Chicago

Przebieg służby
Lata służby

19291965

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

3 Pułk Strzelców Podhalańskich
4 Pułk Strzelców Podhalańskich
3 Pułk Grenadierów Śląskich
2 Batalion Grenadierów
1 Samodzielna Kompania Commando
2 Batalion Komandosów Zmotoryzowanych

Stanowiska

dowódca kompanii strzeleckiej
oficer sztabu
dowódca kompanii Commando
dowódca zgrupowania Commando
dowódca batalionu komandosów

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
kampania francuska 1940
bitwa o Monte Cassino
bitwa o Bolonię

Późniejsza praca

pracownik w fabryce tekstylnej
pracownik huty żelaza

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Croix de Guerre (Francja) Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania)

Władysław Smrokowski (ur. 25 października 1909 w Krakowie, zm. 2 stycznia 1965 w Chicago) – major piechoty Wojska Polskiego, pośmiertnie awansowany na podpułkownika, podczas II wojny światowej dowódca 1 samodzielnej kompanii komandosów i 2 batalionu komandosów zmotoryzowanych.

Początki służby

Władysław Smrokowski maturę zdał w 1928 w krakowskim IV Gimnazjum Państwowym im. Henryka Sienkiewicza. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rok później przerwał studia i wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.

Po ukończeniu szkoły w 1932 r. awansował do stopnia podporucznika i został przydzielony do 3 pułku Strzelców Podhalańskich. W 1935 r. wyróżniono go za służbę i przeniesiono na stanowisko instruktora Szkoły Podchorążych Rezerwy w Cieszynie istniejącej przy 4 pułku Strzelców Podhalańskich, gdzie szkolił przyszłych oficerów 21 Dywizji Piechoty Górskiej jako instruktor, a następnie został zastępcą komendanta Szkoły.

Kampania wrześniowa

We wrześniu 1939, w stopniu porucznika, dowodził 8 kompanią strzelecką III batalionu 4 pspodh. (według innych źródeł 3 kompanią ckm tego pułku). Dowodząc swoim pododdziałem uczestniczył w walkach wojny obronnej 1939 r. prowadzonych przez pułk. Wyróżnił się m.in. podczas zdobywania mostów i brodów na rzece Dunajec w pobliżu miejscowości Biskupice Radłowskie.

Stojąc na czele dwóch kompanii brał udział 25 września w bitwie pod Koziejówką, w której zginął gen. Józef Kustroń. Po tej bitwie, żołnierze pułku rozdzielili się na mniejsze grupy. Prowadząc jedną z tych grup, por. W. Smrokowski przekroczył 26 września granicę polsko-węgierską. Dowódca 4 pspodh. za dzielność i wspaniałe zachowanie się podał go do odznaczenia orderem Virtuti Militari, ale wniosek nie dotarł do odpowiednich władz.

Z obozu internowanych na Węgrzech por. W. Smrokowski przedostał się przez Jugosławię i Włochy do Francji.

Kampania francuska

3 maja 1940 roku został awansowany do stopnia kapitana. W czasie kampanii francuskiej służył w dowództwie 3 pułku Grenadierów Śląskich. Przeszedł cały jej szlak bojowy.

Po kapitulacji armii francuskiej przedarł się wraz grupą żołnierzy 1 DGren. do południowej, nie okupowanej, strefy Francji. Podczas przekraczania granicy pomiędzy strefami został postrzelony w nogę. Z pomocą żołnierzy dotarł do Lyonu, gdzie został wyleczony. Następnie przez Hiszpanię i Portugalię dotarł do Wielkiej Brytanii.

Za udział w kampanii francuskiej został na wniosek generała Bronisława Ducha odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Otrzymał także francuski Croix de Guerre.

16 marca 1941 roku ubył z 19 batalionu kadrowego strzelców do dyspozycji II generała do zleceń Naczelnego Wodza[1].

Następnie wyjechał wraz z Polską Misją Werbunkową gen. B. Ducha do USA, gdzie był dowódcą Stacji Zbiorczej. Wrócił do Szkocji w poł. czerwca 1942 r. i objął dowództwo 4 kompanii w 2 batalionie strzelców „Kratkowane Lwiątka”, stacjonującym w Cupar w hrabstwie Fife.

Kampania włoska 1943–1945

W tym czasie Najwyższe Dowództwo Alianckie podjęło decyzję sformowania batalionów komandosów. W sierpniu 1942 r. kpt. W. Smrokowski został dowódcą polskiej 1 samodzielnej kompanii komandosów. Po szkoleniu odbytym w październiku i listopadzie 1943 r. w Algierii, Kompania 1 grudnia została przerzucona do Tarentu w południowych Włoszech. Po przybyciu do Włoch Kompanię przydzielono do brytyjskich oddziałów Commando, operujących w tym kraju. 13 grudnia 1943 r. kpt. W. Smrokowski osobiście dowodził pierwszym patrolem we Włoszech.

1 marca 1944 r. został awansowany do stopnia majora. Po przydzieleniu Kompanii do 2 Korpusu Polskiego objął dowodzenie zgrupowania Commando (składającego się z 1 Samodzielnej Kompanii Komandosów i szwadronu szturmowego 15 pułku Ułanów Poznańskich), z którym walczył podczas bitwy o Monte Cassino. W bitwie o Ankonę dowodził drugim Zgrupowaniem Commando (składające się z 1 Samodzielnej Kompanii Komandosów i 111. Kompanii Ochrony Mostów)[2]. 31 lipca 1944 r. został w Ankonie udekorowany przez Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Następnie został dowódcą 2 batalionu komandosów zmotoryzowanych, który powstał z przeorganizowania 1 samodzielnej kompanii komandosów i stanowił batalion zmotoryzowany 2 Brygady Pancernej. Na jego czele uczestniczył w kwietniu 1945 r. w bitwie o Bolonię.

Demobilizacja i powrót do cywila

Po zakończeniu wojny i demobilizacji mjr W. Smrokowski pracował w fabryce tekstylnej w Bradford. Na emigracji ożenił się. W Wielkiej Brytanii urodził się jego syn Adam. W 1951 r. wyjechał do USA. Osiedlił się w Chicago, gdzie pracował w hucie żelaza. W USA urodziły się jego dwie córki Anna i Ewa.

Zmarł 2 stycznia 1965 r. na zawał serca. Został pochowany na cmentarzu Maryhill w Chicago[3]. Pośmiertnie awansowano go do stopnia podpułkownika.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Rozkazy dzienne 1941 ↓, s. 158.
  2. Moraczewski 2022, s. 118
  3. Piotr Subik, Piękny gest dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej. W Chicago uczcił pamięć legendarnego dowódcy komandosów, który pochodził z Krakowa [online], Dziennik Polski, 9 sierpnia 2018 [dostęp 2021-03-28] (pol.).

Bibliografia