Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodnik Bibliograficzny

Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodnik Bibliograficzny
Częstotliwość

tygodnik

Państwo

 Polska

Tematyka

bibliografia narodowa(inne języki)

Język

polski

Pierwszy numer

1928

Format

PDF

„Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodnik Bibliograficzny” (od 1946 do 2000 roku „Przewodnik Bibliograficzny”) – podstawowy człon bieżącej polskiej bibliografii narodowej, wydawany w latach 1928–1939 oraz od 1946 roku w formie papierowego drukowanego tygodnika do 2009 roku, od tego czasu ukazuje się w formie plików PDF; wydaje go Biblioteka Narodowa.

Historia

Czasopisma wcześniejsze

„Przewodnik Bibliograficzny. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, jako też czytających i kupujących książki”, został założony przez Władysława Ignacego Wisłockiego w 1878 roku, był wydawany w Krakowie do 1914 roku[1]. Czasopismo „Bibliografia Polska” wydawane w latach 1914–1919 przez Jana Czubka stanowiło kontynuację „Przewodnika Bibliograficznego”[2]. II seria „Przewodnika Bibliograficznego” została zainicjowana w 1922 roku, redagował ją Władysław Tadeusz Wisłocki[2]. Wydał on rocznik we Lwowie za rok 1920, drugi rocznik wydano dopiero w 1926 roku za rok 1921[3]. Jako miesięcznik czasopismo było wydawane przez Wisłockiego w latach 1924–1928 nakładem Ossolineum[3]. III seria pisma wydawana przez Wisłockiego nakładem Związku Księgarzy Polskich wychodziła w latach 1929–1933[3]. Czasopismo przestało się ukazywać pod koniec 1933 roku i zostało zastąpione w 1934 roku przez czasopismo „Nowa Książka”, które wydawano do początku II wojny światowej[4].

Wydawnictwo Gebethner i Wolff wznowiło z kolei wydawanie „Przeglądu Bibliograficznego Księgarni Gebethnera i Wolffa w Warszawie”, które zawieszono w 1914 roku[3]. Czasopismo ukazywało się do 1926 roku i jego spisy miały charakter czegoś w rodzaju półurzędowej bibliografii bieżącej[3]. Pierwszą próbą rejestracji bieżącej bibliografii narodowej w odrodzonej Polsce był „Biuletyn Bibliograficzny”, wydawany w lach 1919–1920[4].

„Urzędowy Wykaz Druków” / „Przewodnik Bibliograficzny”

W okresie międzywojennym, w latach 1928–1939[5] (ostatni numer wyszedł końcem sierpnia 1939 roku[6]) był wydawany „Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej i Druków Polskich lub Polski Dotyczących Wydanych za Granicą”[7] w układzie alfabetycznym[8]. „Urzędowy Wykaz Czasopism Wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej, zarejestrowanych w Bibliotece Narodowej” był dodatkiem miesięcznym do „Urzędowego Wykazu Druków” – ukazywał się od 1929 do 1939 roku[9].

Po II wojnie światowej „Przewodnik Bibliograficzny” został wznowiony przez Instytut Bibliograficzny w 1946 roku[10][11]. Wydawano go początkowo nieregularnie, od 1948 roku wychodził jako tygodnik[10]. Brakującą bibliografię wydano w osobnym tomie za lata 1944–1947[10] w 1955 roku[11].

Miał podtytuł „Urzędowy wykaz druków wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej” do 1952 roku, a następnie „Urzędowy wykaz druków wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i ponownie w formie sprzed 1953 roku[7].

Od 1 stycznia 1986 roku opisy bibliograficzne były sporządzane w zautomatyzowanym systemie w formacie MARC-BN[12] (zob. Machine-Readable Cataloging), od 1993 roku z wykorzystaniem programu MAK na komputerach klasy PC[12]. Od 1 stycznia 1998 roku dane są wprowadzane w formacie USMARC[12].

Dane za poszczególne lata były wydawane na CD-ROM od 1995 roku, pierwszy eksperymentalny wolumin wytłoczono w liczbie 300 egzemplarzy[13]. Ukazały się płyty za lata 1986–1998[14].

„Przewodnik Bibliograficzny” był wydawany w formie papierowego drukowanego tygodnika do 2009 roku, od tego czasu ukazuje się w formie plików PDF[15]. W 2020 roku zmieniono nazwę na obecną, w nawiązaniu do tradycji z okresu międzywojennego, która ma jednoznacznie wskazywać urzędowy charakter wydawnictwa[16].

Zakres

Materiał do rejestracji pochodzi w znacznej mierze z egzemplarzy obowiązkowych i sygnalnych[10].

Bibliografia rejestruje: dokumenty zwarte wydane na terenie Polski, lub wydane przez instytucje krajowe za granicą, a także dokumenty życia społecznego w wyborze (bez np. instrukcji obsługi, programów nauczania, informatorów adresowych[17]), wydawnictwa pisane alfabetem Braille’a (wznowiono ich rejestrację w 1999 roku)[18], pojedyncze zeszyty wydawnictw ciągłych, które ukazują się częściej niż raz na pół roku z indywidualną tytulaturą; dokumenty kartograficzne – mapy i atlasy; druki muzyczne; grafikę (bez pojedynczych grafik); materiały konferencyjne; rozprawy doktorskie i habilitacyjne niezależnie od postaci wydania; spisy bibliograficzne[19].

Bibliografia nie rejestruje: wydawnictw zwartych bez adresu wydawniczego, tychże poniżej 17 stron (do 1998 roku poniżej 4 stron) z wyjątkiem cymeliów, druków bibliofilskich, literackich, materiałów konferencyjnych, spisów bibliograficznych; większości wydawnictw zwartych o nakładzie poniżej 100 egzemplarzy; odbitek i nadbitek oraz wydawnictw skoroszytowych, wobec których zaplanowane jest uzupełnienie kart poprzez dodruk i wymianę[19]. W każdym indywidualnym przypadku ewentualne odrzucenie materiału, zwłaszcza dokumentów życia społecznego, zależy od subiektywnej oceny bibliografa, nawet posiadanie przez wydawnictwo numeru ISBN nie przesądza o jego włączeniu do bibliografii[20]. Od 1949 roku nie są rejestrowane polonika zagraniczne, co do których utworzono osobną bibliografię[21]. Nie rejestrowano także dokumentów dźwiękowych i dokumentów audiowizualnych[22].

Układ

Bibliografia początkowo była porządkowana w obrębie trzech działów nadrzędnych: społeczeństwo, przyroda, kultura, które rozpadały się na 26 działów[23]. Był to system wzorowany na porządkowaniu radzieckiej dokumentacji, stosowano go do 1985 roku[7]. Od 1986 roku jest stosowany układ według uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej (UKD)[24][14]. Od rocznika 1956 publikowano roczne indeksy przedmiotowe z dwuletnim opóźnieniem[25].

Uzupełnienie „Przewodnika Bibliograficznego” stanowiły:

  • Seria Uzupełniająca: Druki do użytku wewnętrznego, wydawana w latach 1969–1988[14]
  • wkładka Wykaz Czasopism i Wydawnictw Zbiorowych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł, wydawana w latach 1976–1982, a od 1983 roku pod zmienioną nazwą jako Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł[14]

Przypisy

  1. ↑ Żmigrodzki 2000 ↓, s. 251.
  2. ↑ a b Żmigrodzki 2000 ↓, s. 252.
  3. ↑ a b c d e Korpała 1974 ↓, s. 104.
  4. ↑ a b Korpała 1974 ↓, s. 105.
  5. ↑ Sadowska 1999 ↓, s. 21.
  6. ↑ Korpała 1974 ↓, s. 107.
  7. ↑ a b c Żmigrodzki 2000 ↓, s. 253.
  8. ↑ Baumgart 1974 ↓, s. 112.
  9. ↑ Elżbieta Czemarmazowicz, Stan prac i problemy bibliografii czasopism polskich (1901–1955), Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1978 (Prace Instytutu Bibliograficznego nr 23), s. 26.
  10. ↑ a b c d Żmigrodzki 2000 ↓, s. 254.
  11. ↑ a b Korpała 1974 ↓, s. 110.
  12. ↑ a b c Żmigrodzki 2000 ↓, s. 256.
  13. ↑ Żmigrodzki 2000 ↓, s. 257.
  14. ↑ a b c d Żmigrodzki 2000 ↓, s. 263.
  15. ↑ Przewodnik Bibliograficzny [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2024-10-26] (pol.).
  16. ↑ Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodnik Bibliograficzny [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2024-10-31] (pol.).
  17. ↑ Sadowska, Stefańczyk 1999 ↓, s. 27.
  18. ↑ Sadowska, Stefańczyk 1999 ↓, s. 24.
  19. ↑ a b Sadowska, Stefańczyk 1999 ↓, s. 25.
  20. ↑ Sadowska, Stefańczyk 1999 ↓, s. 28.
  21. ↑ Korpała 1974 ↓, s. 112.
  22. ↑ Synoptic tables concerning the current national bibliographies, Gerhard Pomassl, Berlin–Leipzig: Bibliotheksverband der Deutschen Demokratischen Republik, Deutsche Bücherei, 1975, s. 18.
  23. ↑ Żmigrodzki 2000 ↓, s. 255.
  24. ↑ Żmigrodzki 2000 ↓, s. 255-256.
  25. ↑ Korpała 1974 ↓, s. 113.

Bibliografia

  • Jan Baumgart, Z dziejów Instytutu Bibliograficznego w Polsce. U progu reorganizacji prac w r. 1949, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, R. XXIV, 1974, s. 110.
  • Józef Korpała, O bibliografiach i informatorach. Poradnik dla wszystkich, Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1974.
  • Polska bieżąca bibliografia narodowa: dobór i selekcja materiału, Jadwiga Sadowska (red.), Prace Instytutu bibliograficznego, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1999, ISBN 978-83-7009-256-6.
  • Jadwiga Sadowska, Elżbieta Stefańczyk, „Przewodnik Bibliograficzny”, [w:] Polska bieżąca bibliografia narodowa: dobór i selekcja materiału, Jadwiga Sadowska (red.), Prace Instytutu bibliograficznego, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1999, ISBN 978-83-7009-256-6.
  • Zbigniew Żmigrodzki (red.), Bibliografia: metodyka i organizacja, Nauka, Dydaktyka, Praktyka = Science, Didactics, Practice, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2000, ISBN 978-83-87629-43-4 [dostęp 2024-10-22].