Ulica Częstochowska w Tarnowskich Górach

ulica Częstochowska
Śródmieście-Centrum, Lasowice
Ilustracja
ul. Częstochowska w rejonie skrzyżowania z ul. Moniuszki
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry

Długość

2010 m

Przebieg
0 m ul. Częstochowska
50 m pl. im. prof. dr. hab. Mariana Zembali
70 m ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego
225 m ul. Jana Styczyńskiego
405 m ul. Pokoju
500 m (3,7 m) (5 m) linie kolejowe nr 129, 130, 131, 144, 182 oraz Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
645 m → ul. Wojciecha Korfantego
← ul. Lasowicka
765 m ul. Stanisława Moniuszki
1040 m ul. Fabryczna
1080 m Stoła
1280 m ul. Stawowa
1290 m ul. 1 Maja
1330 m ul. Leśna
1610 m → ul. Cmentarna
← ul. Władysława Broniewskiego
1740 m ul. Władysława Broniewskiego
1750 m droga bez nazwy – dawny przebieg ul. Częstochowskiej
2010 m Obwodnica Tarnowskich Gór 908
Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Częstochowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Częstochowska”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Częstochowska”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Częstochowska”
Ziemia50°27′05,6″N 18°52′33,5″E/50,451556 18,875972
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Częstochowska w Tarnowskich Górach – jedna z głównych ulic Tarnowskich Gór przebiegająca w większości przez dzielnicę Lasowice. Jest częścią drogi powiatowej nr 3278S powiatu tarnogórskiego i łączy tarnogórskie śródmieście z drogą wojewódzką nr 908[1].

Przebieg

Początkowy (gminny) odcinek ul. Częstochowskiej wzdłuż dworca autobusowego

Ulica Częstochowska rozpoczyna się przed budynkiem dworca kolejowego w dzielnicy Śródmieście-Centrum i – okrążając parking przed dworcem PKP – biegnie na zachód w kierunku otwartego w 2013 roku[2] dworca autobusowego. Na skrzyżowaniu z ulicą Piłsudskiego skręca na północ, a po około 330 metrach, na skrzyżowaniu z ulicą Pokoju – na wschód. Dalej biegnie pod wybudowanym w latach 1892–1893 wiaduktem kolejowym[3], już w dzielnicy Lasowice, osiągając ostatecznie kierunek północno-wschodni. Kończy się na skrzyżowaniu z Obwodnicą(inne języki) będącą częścią drogi wojewódzkiej nr 908[4].

Nazwa

Według Jana Nowaka(inne języki), tarnogórskiego kronikarza okresu międzywojennego, opisywana droga już przed wiekami oznaczana była przez mieszkańców jako Częstochowska, gdyż prawdopodobnie od roku 1630 ruszano nią w pielgrzymki do Częstochowy[5][6], zakazane w 1764 roku przez władze pruskie[7]. W II połowie XIX wieku, gdy w mieście urzędowo wprowadzono oznaczenie ulic, droga zyskała niemiecką nazwę Georgenbergerstraße (polskie tłumaczenie: ulica Miasteczkowska) od miejscowości Miasteczko Śląskie, w kierunku której prowadziła[8][9]. Tę samą nazwę ulica nosiła w czasie II wojny światowej. Od 25 maja 1925 aż do wybuchu wojny w 1939 roku obowiązującą nazwą była ulica Lasowicka[8][9] (pochodząca od nazwy Lasowice – wsi leżącej wówczas koło miasta, a od 1945 jego dzielnicy). Od 1945 ponownie ulica Częstochowska.

Historia

Dworzec kolejowy z 1888 roku, przed którym rozpoczyna się ulica Częstochowska

Trakt łączący Tarnowskie Góry z pobliskim Miasteczkiem Śląskim istnieć musiał już od XVI wieku – początku istnienia obu miast. W XIX wieku droga zyskała przebieg istniejący do dziś, zaś w latach 1873–1875 została utwardzona[3]. W 1858 w związku z budową linii kolejowej łączącej Tarnowskie Góry z Opolem, szosa do Miasteczka została poprowadzona pod nowo wybudowanym wiaduktem, zaś linia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych do Lasowic krzyżowała się z drogą w jednym poziomie[10].

W latach 1892–1893 na wschód od dotychczasowego wiaduktu dobudowano nowy, na którym ułożono tory grupy manewrowej „Pb” oraz kolei wąskotorowej[11].

W latach 1927–1930 przy ulicy Częstochowskiej w pobliżu rzeki Stoły wybudowano jedną z najnowocześniejszych na owe czasy biologicznych oczyszczalni ścieków w Polsce – oczyszczalnię Śródmieście. Jej budowę prowadziła firma Bamag-Meguin z Kolonii[12]. Oczyszczalnię zamknięto w 2011 roku wraz z uruchomieniem Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Sowicach-Repecku[13].

Po wybuchu II wojny światowej wiadukt kolejowy nad ulicą Częstochowską (podobnie jak wiadukty nad ulicami Sienkiewicza i Fabryczną) został wysadzony w powietrze przez saperów Wojska Polskiego, aby utrudnić poruszanie się wkraczającym do miasta oddziałom Wehrmachtu. Uszkodzono również dwie nastawnie znajdujące się w pobliżu tej ulicy. Wszystkie wspomniane obiekty zostały jednak wkrótce odbudowane przez okupacyjne władze niemieckie[14].

Budynek mieszkalny kolejowy z 1906 przy ulicy Częstochowskiej 12

Wraz z oddaniem do użytku w 1969 roku[15][16] obwodnicy Tarnowskich Gór zmianie uległ przebieg końcowego odcinka ulicy Częstochowskiej. Pierwotnie, w odległości około 250 metrów przed obecnym skrzyżowaniem z drogą obwodową, skręcała ona łagodnie na północ biegnąc do Miasteczka Śląskiego. Obecnie łączy się z Obwodnicą w postaci skrzyżowania „T”.

W miejsce skrzyżowania nowo wybudowanej Obwodnicy z drogą będącą dawnym przebiegiem ul. Częstochowskiej przeniesiono w listopadzie 1974 roku pierwszą w Tarnowskich Górach stację benzynową CPN-u. Wcześniej znajdowała się ona na placu Kaczyniec w centrum miasta[17].

W weekend 14–15 października 2006 roku przejazd pod wiaduktem był zamknięty z powodu wykonywania nowego dywanika asfaltowego, w związku z czym autobusy MZKP Tarnowskie Góry kursowały objazdem przez ulice: Nakielską, Hutniczą i Lasowicką[18].

Pod koniec czerwca 2017 rozpoczęto remont wiaduktu kolejowego nad ulicą Częstochowską obejmujący m.in. wymianę elementów konstrukcyjnych wiaduktu na nowe konstrukcje płytowe, dostosowanie do nich podpór obiektu oraz przebudowę odwodnienia, co skutkowało zamknięciem odcinka drogi przebiegającej pod tym wiaduktem[19]. Początkowo przewidywano, że prace zakończą się w kwietniu następnego roku[20], ostatecznie wiadukt oddano po remoncie do użytku na początku lipca 2018[21]. Objazdy poprowadzono tą samą drogą, co podczas remontu w 2006 roku.

Budynki

Wieża ciśnień z 1913 przy ulicy Częstochowskiej 9

Przy ulicy Częstochowskiej znajdują się m.in.:

  • zespół stacji kolejowej Tarnowskie Góry z 1857 roku – część budynków wchodzących w jej skład została uwzględniona w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Tarnowskie Góry[22], a są to:
    • budynek dworca z 1888 – ul. Częstochowska 1C,
    • magazyn 1885–1914,
    • stara lokomotywownia z 1883,
    • wieża ciśnień z 1913 według projektu Pauckela i Teuschera z dyrekcji kolei w Katowicach (wówczas niem. Kattowitz)[23], mieszcząca obecnie pub – ul. Częstochowska 9,
    • budynek z 1889 roku, mieszczący początkowo biuro ekspedycji towarowej, a następnie mieszkania zwrotniczych[24] – ul. Częstochowska 5,
    • domy mieszkalne dla robotników z 1895 roku, trzykondygnacyjne, podpiwniczone, posiadające poddasze; 6-rodzinny – ul. Częstochowska 1 i 12-rodzinny – ul. Częstochowska 3.

Do Gminnej Ewidencji Zabytków wpisane są również[22]:

  • 12-rodzinny dom mieszkalny dla niższych urzędników kolejowych z 1906 roku, według projektu Kressina i Vigenera[25] – ul. Częstochowska 12,
  • kamienica z ok. 1895 – ul. Częstochowska 28,
  • budynki mieszkalne z początku XX wieku – ul. Częstochowska 36, 44, 46, 54,
  • krzyż przydrożny z 1936 – przed posesją przy ul. Częstochowskiej 60.

Komunikacja

Końcowy odcinek ul. Częstochowskiej z przystankiem Lasowice

Odcinek ulicy Częstochowskiej stanowiący drogę powiatową jest jednojezdniową drogą dwukierunkową klasy G[1]. Początkowy, gminny odcinek tej drogi od dworca kolejowego do skrzyżowania z ulicą Pokoju jest jednokierunkową drogą klasy L o numerze 270031S[26]. Dodatkowo odcinek między ulicami Styczyńskiego i Pokoju pokryty jest kostką brukową.

Według stanu z marca 2024 roku ulicą Częstochowską kursują autobusy organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego[27], obsługujące następujące linie[28]:

Przy ulicy zlokalizowane są przystanki autobusowe Lasowice Częstochowska oraz Lasowice[28].

Mieszkalnictwo

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Częstochowskiej zameldowanych na pobyt stały było 181 osób[29].

Przypisy

  1. ↑ a b BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2020-09-24]. (pol.).
  2. ↑ Paweł Szałankiewicz: Dworzec autobusowy Europa w Tarnowskich Górach otwarty. Piękny? [ZDJĘCIA]. Dziennik Zachodni, 2013-05-06. [dostęp 2017-11-03]. (pol.).
  3. ↑ a b Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 238, ISBN 83-911508-3-6.
  4. ↑ Ulica Częstochowska w Tarnowskich Górach na mapie Polski Targeo.
  5. ↑ Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 82.
  6. ↑ Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 174.
  7. ↑ Mieczysław Filak, Małgorzata Filak, Alicja Kosiba-Lesiak: Kalendarium historyczne Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2016, s. 41. ISBN 978-83-61458-66-1.
  8. ↑ a b Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 144–145.
  9. ↑ a b Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 244, ISBN 83-911508-3-6.
  10. ↑ Koleje Opolsko-Tarnogórska i Górnośląska w Tarnowskich Górach. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 8. ISBN 978-83-915259-4-4.
  11. ↑ Upaństwowienie kolei i rozbudowa stacji w Tarnowskich Górach. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 27–28. ISBN 978-83-915259-4-4.
  12. ↑ Bogdan Cimała, Tarnowskie Góry w okresie międzywojennym (1919-1939). Rada miejska – gospodarka komunalna, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 395, ISBN 83-911508-3-6.
  13. ↑ W Tarnowskich Górach oddano do użytku Centralną Oczyszczalnię Ścieków. dziennikzachodni.pl za: PAP, 2011-11-28. [dostęp 2018-02-13]. (pol.).
  14. ↑ Okres międzywojenny i druga wojna światowa. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 57. ISBN 978-83-915259-4-4.
  15. ↑ Treść zamieszczona na tablicy informacyjnej znajdującej się przy alei Jana Pawła II w dzielnicy Stare Tarnowice.
  16. ↑ Dzieje Bobrownik Śląskich i Piekar Rudnych. W: Franciszek Żurek: Historia Bobrownik Śląskich. Tarnowskie Góry: PUHW „AXON”, 2003, s. 42. ISBN 83-909898-7-5.
  17. ↑ Gwareckie królestwo. W: Monika Rosenbaum, Sebastian Rosenbaum: Srebrne miasto na czerwonej drodze. Tarnowskie Góry w PRL na fotografiach tygodnika „Gwarek”. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2014, s. 33. ISBN 978-83-61458-10-4.
  18. ↑ Jacek Sobota: Zamknięty wiadukt w Tarnowskich Górach. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Katowicach, 2006-10-15. [dostęp 2017-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  19. ↑ Agnieszka Makowska: Remont wiaduktu. Częstochowska zostanie zamknięta na rok. TG Stacja, 2017-05-23. [dostęp 2017-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-02)]. (pol.).
  20. ↑ mir: Jutro zamkną wiadukt. Gwarek, 2017-06-27. [dostęp 2017-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  21. ↑ Adam Złotorowicz: Tarnowskie Góry: Częstochowska już przejezdna. [w:] www.radiopiekary.pl [on-line]. Radio Piekary, 2018-07-10. [dostęp 2018-07-10]. (pol.).
  22. ↑ a b BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2017-11-03]. (pol.).
  23. ↑ Upaństwowienie kolei i rozbudowa stacji w Tarnowskich Górach. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 26. ISBN 978-83-915259-4-4.
  24. ↑ Upaństwowienie kolei i rozbudowa stacji w Tarnowskich Górach. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 29. ISBN 978-83-915259-4-4.
  25. ↑ Upaństwowienie kolei i rozbudowa stacji w Tarnowskich Górach. W: Przemysław Nadolski, Krzysztof Soida, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Węzeł kolejowy Tarnowskie Góry. Rybnik: Betezda, 2007, s. 31. ISBN 978-83-915259-4-4.
  26. ↑ Wykaz dróg w administracji MZUiM; Biuletyn Informacji Publicznej UM w Tarnowskich Górach.
  27. ↑ Pawlik 2019 ↓.
  28. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
  29. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-01-25]. (pol.).

Bibliografia