U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o wyporności nawodnej 254 ton oraz 303 ton w zanurzeniu, rozwijającym prędkość 13 węzłów na powierzchni oraz 6,9 węzła pod wodą. Wyposażony był w trzy wyrzutnie torpedowekalibru 533 mm na dziobie, a napęd na powierzchni zapewniany był przez dwa sześciocylindrowe silniki Diesla o łącznej mocy 700 KM. Załogę okrętu stanowiło 25 osób.
U-1 był pierwszą jednostką typu IIA wybudowaną w Deutsche Werke dla Niemiec, po wcześniejszym zwodowaniu w Turku „Vesikko” (projekt CV707) – okrętu prototypowego dla Finlandii[1]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem MVBIIA z naruszeniem postanowień traktatu wersalskiego z 1919 roku – zakazującego Niemcom projektowania i budowy okrętów podwodnych – w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze[1]. Kontrakt na budowę okrętu podpisano w styczniu 1934 roku, w tym samym też miesiącu – okrężną drogą przez IvS w Hadze – do Kilonii dotarły z Zagłębia Ruhry blachy walcowane do budowy kadłuba[1][a]. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w Kilonii, gdzie zwodowano go 15 czerwca 1935 roku[2].
U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton[3][b], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony[4]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra[4][5]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra[4]. Zespół energetyczny okrętu tworzyły dwa 6-cylindroweczterosuwowesilniki DieslaMotorenwerke MannheimMWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 x 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę[6] oraz dwa silniki elektryczneSSWPG W322/26 o mocy 300 kW (2 x 180 KM)[7]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy na powierzchni, umożliwiał jednostce osiąganie prędkości maksymalnej wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś, umożliwiał U-1 rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła[4]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mile przy prędkości 4 węzłów[4]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typu II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów[8], zanurzenie maksymalne 150 metrów[9][3], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund[4].
Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie[4]. Opcjonalnie możliwe było jednak zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu[10][5]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi[10]. Zamiennie z torpedami, U-1 mógł przenosić do 18 min[7]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem kalibru 20 mm[7].
Służba
Okręt wszedł do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku. Pierwsze dowództwo jednostki objął kapitänleutnantKlaus Ewerth, który tym samym został pierwszym dowódcą okrętu podwodnego należącego do Kriegsmarine[11]. Od tego roku, wraz z podzielonymi na cztery grupy kolejnymi ukończonymi okrętami typów IIA i IIB (U-1 do U-24), prowadził z Kilonii działalność szkoleniowo treningową[12], aby w 1937 roku wraz z pozostałymi jednostkami typu IIA (U-2 do U-6) utworzyć Flotyllę Szkoły U-Bootów i Grupę Treningową Szkoły U-Bootów[13].
Mimo niedostatecznej liczby okrętów podwodnych w momencie wybuchu II wojny światowej, dowodzący w tym czasie flotą podwodną w randze kommodore’aKarl Dönitz, nie skierował U-1 wraz z innymi jednostkami typów II do operacji przeciw Wielkiej Brytanii i Francji. Na swój pierwszy wojenny patrol bojowy U-1 wypłynął z Kilonii dopiero 15 marca 1940 roku, celem wsparcia – wraz z innymi jednostkami swojego typu – niemieckiej inwazji na Norwegię[15][16]. Patrolował wówczas wody na południowy zachód od Norwegii, jednak nie odniósłszy żadnych sukcesów już 29 marca powrócił do Niemiec, zawijając do Wilhelmshaven[15]. Już 4 kwietnia 1940 roku – ponownie pod dowództwem dwudziestoośmioletniego Jürgena Deecke – wypłynął na swój drugi patrol bojowy, z którego jednak nigdy nie powrócił[15][16]. Za datę zatopienia jednostki, uznaje się 6 kwietnia, kiedy U-1 raportował swoją pozycję[17]. Jego zatopienie zostało początkowo przyznane przez Brytyjczyków należącemu do Royal NavyHMS „Porpoise”, który zaatakował torpedą niezidentyfikowany okręt[17][c]. Po przeprowadzeniu jednak dalszych analiz brytyjska Admiralicja uznała, że pierwszy okręt podwodny III Rzeszy wpadł na minę[16] na polu minowym nr 7, postawionym przez brytyjskie niszczyciele HMS „Express”, „Esk”, „Icarus” i „Impulsive” na północ od Terschelling[2]. Przeprowadzone po odnalezieniu w 2007 roku wraku na pozycji 54-15.159N 05-10.07E oględziny jednostki, wykazały całkowicie urwaną rufę okrętu, co mogłoby potwierdzać zniszczenie U-1 przez eksplozję miny[20].
Uwagi
↑Przeznaczenie tej stali utrzymywane było w ścisłej tajemnicy, co spowodowało znaczne problemy celne na granicach[1].
↑Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.
↑W rzeczywistości zaatakowanym przez HMS „Porpoise” okrętem, była bliźniacza jednostka U-1: U-3[18][19].
Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8. Brak numerów stron w książce
Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w.ś Typ II A. „Okręty Wojenne”. Vol. XII (Nr 53), marzec 2002. Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN1231-014X.brak numeru strony
Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact. ABC-CLIO, marzec 2007, seria: Weapons and Warfare. ISBN 1-8510-9563-2. Brak numerów stron w książce
Paul Kemp: U-Boats Destroyed, German submarine losses in the World Wars. Arms and Armour, 1997. ISBN 1-85409-515-3. Brak numerów stron w książce
Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. Brak numerów stron w książce
Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. Brak numerów stron w książce
Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8. Brak numerów stron w książce
Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7. Brak numerów stron w książce