Trójkąt udowy (łac. trigonum femorale) – ważny klinicznie region topograficzny położony na przednio-przyśrodkowej górnej części powierzchni uda, pod więzadłem pachwinowym. Trójkąt udowy zwany jest trójkątem udowym większym, ponieważ w jego obrębie wyróżnia się również trójkąt udowy mniejszy.

Trójkąt udowy większy:

• podstawa – więzadło pachwinowe,
• brzeg boczny – przyśrodkowa krawędź mięśnia krawieckiego (łac. musculus sartorius),
• brzeg przyśrodkowy – brzeg przyśrodkowy mięśnia przywodziciela długiego (łac. musculus adductor longus),
• wierzchołek – otwór górny kanału przywodzicieli;

Trójkąt udowy mniejszy:

• podstawa – więzadło pachwinowe,
• brzeg boczny – mięsień biodrowo-lędźwiowy,
• brzeg przyśrodkowy – mięsień grzebieniowy,
• wierzchołek trójkąta – krętarz mniejszy kości udowej.

Zawartość trójkąta w kolejności od strony bocznej ku przyśrodkowej:

• gałęzie końcowe nerwu udowego,
• tętnica udowa wraz ze swoimi gałęziami, niewidoczna przez rozwór odpiszczelowy (tj. ukryta pod płytką powierzchowną powięzi szerokiej),
• żyła udowa, położona przyśrodkowo i do przodu od tętnicy udowej, jest widoczna przez rozwór odpiszczelowy, przez który uchodzi do niej żyła odpiszczelowa (łac. vena saphena magna),
• gałąź udowa nerwu płciowo-udowego (łac. ramus femoralis nervi genitofemoralis),
• naczynia limfatyczne i zwoje limfatyczne pachwinowe głębokie (łac. nodi lymphatici inguinales profundi).

Dno trójkąta udowego (łac. fossa femoralis), ograniczone jest krawędziami trójkąta udowego większego. Jego powierzchnia jest lekko wklęsła, tzn. przybiera kształt płytkiej rynny. Jej podłoże stanowią mięśnie: mięsień biodrowo-lędźwiowy, mięsień grzebieniowy oraz mięsień przywodziciel długi. Mięśnie te pokryte są blaszką głęboką powięzi szerokiej uda (łac. fascia lata). W wyniku zgięcia kończyny dolnej w stawie biodrowym dno trójkąta udowego nieco się obniża przez co na powierzchni uda w jego trzeciej części bliższej zaznacza się zwłaszcza u osób chudych kontur trójkąta udowego. U osób chudych można też dostrzec dolne przedłużenie wierzchołka trójkąta – wąski rowek po stronie przyśrodkowej uda, określany jako nisza tętnicy udowej, który stanowi kanał przywodzicieli. W trójkącie udowym można bardzo łatwo mierzyć tętno tętnicy udowej. U osób chudych tętnienie tętnicy udowej widać gołym okiem na powierzchni skóry tej okolicy.

Sklepienie stanowi blaszka powierzchowna powięzi szerokiej (łac. lamina superficialis fasciae latae), w obrębie której znajduje się rozwór odpiszczelowy, pokryty powięzią sitową (łac. fascia cribrosa). Powięź sitowa ku stronie przyśrodkowej płynnie przechodzi w powięź szeroką, a po stronie bocznej jest ograniczona od jednolitej powięzi szerokiej krawędzią sierpowatą (łac. margo falciforme), obejmującą swymi rogami górnym i dolnym (łac. cornu superior et inferior) łukowato odpowiednio od góry i dołu ku stronie przyśrodkowej rozwór odpiszczelowy.

Pomiędzy dnem a sklepieniem trójkąta udowego, od pierścienia udowego (głębokiego) (stanowiącego otwór w przyśrodkowej części rozstępu naczyniowego, znajdujący się dokładnie między żyłą udową a więzadłem rozstępowym) do rozworu odpiszczelowego (zwanego dawniej pierścieniem pachwinowym powierzchownym) (stanowiącego miejsce zmniejszonego oporu jako miejsce w którym żyła odpiszczelowa przebija powięź szeroką, uchodząc do żyły udowej) może powstawać kanał udowy o długości ok. 3–4 cm^[1], który ma charakter potencjalny. Powstaje w przypadku zwiększonego ciśnienia od strony jamy brzusznej. Może wtedy powstać przepuklina udowa (łac. hernia femoralis), tzn. fragment jelita wraz ze swoją otrzewną trzewną i otrzewną ścienną przedniej ściany brzucha uwypukla się w kierunku kanału udowego.

• Ciągłe zgięcie kończyny w stawie biodrowym (w przypadku siedzącego trybu życia) sprzyja powstawaniu przepukliny pachwinowej.
• Siedzący tryb życia wpływa na obkurczenie tętnicy udowej. W przypadku gwałtownego wyprostowania kończyny istnieje większe prawdopodobieństwo przerwania tętnicy udowej.

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka tom I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 885–888. ISBN 978-83-200-4085-2.
• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka tom III. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-4026-5. Brak numerów stron w książce

• http://download.videohelp.com/vitualis/med/femtri.htm