Parking rowerowy w Katowicach Ligocie obok centrum przesiadkowego i stacji kolejowejDostawca na rowerze zliczony przez liczydło rowerowe na alei Korfantego
W 2022 roku Katowice deklarowały 98 km dróg rowerowych i jak wynika z raportu Miasta dla Rowerzystów jest to wielokrotnie mniej niż Warszawa (7x), Kraków (2.6x), Wrocław (3.8x). Przy powierzchni 165,6 km² Katowice mają jedne z najniższych w Polsce zagęszczenie dróg rowerowych w dużych miastach wynoszące 0.6 km (Warszawa 1.4, Gdańsk 0.9, Białystok 1.6, Sosnowiec 0.7)[1]. Liczba kilometrów dróg rowerowych w Katowicach jest przedmiotem kontrowersji. Jak podaje Grzegorz Ossoliński[a]Urząd Miasta Katowice medialnie podaje nierzetelne informacje. Jak donosi w 2021 w mediach podawana była liczba 180 km, co wynika z faktu, ze Katowice wliczały do statystyki trasy rowerowe i szlaki turystyczne, a faktyczna liczba wynosiła w 2021 roku 57 km na podstawie wypowiedzi oficera rowerowego Katowic Pawła Suchety[2]. W danych GUS za 2021 zgłoszonych przez miasto jest 183,3 dróg dla rowerów a w 2020 roku podaje 92,6 km[3] podczas gdy raport Miasta dla Rowerzystów dla tych lat podaje odpowiednio 98 i 92,6 km[1]. Sieć dróg rowerowych ma charakter nieciągły. Największe zagęszczenie występuje w okolicy Śródmieścia i Doliny Trzech Stawów. Najmniej jest dróg łączących dzielnice z centrum miasta[2][4].
Katowice na inwestycje rowerowe przeznaczają budżet w wysokości 4 mln PLN, co jest więcej niż trzykrotnie mniej niż we Wrocławiu i Rzeszowie i czterokrotnie mniej niż w Gdańsku a podobnie jak w Sosnowcu[1].
Budowa velostrady nr 6 w Katowicach na odcinku pomiędzy ulicą Francuską a Huberta
Budowa velostrady nr 6 w Katowicach na odcinku pomiędzy ulicą Francuską a Huberta
W 2016 władzom miasta został przedstawiony projekt VeloSilesia zakładający uruchomienie połączeń rowerowych między Katowicami a sąsiednimi miastami w śladach po zlikwidowanych liniach kolejowych; projekt uzyskał wstępną akceptację a jako pierwsze wymieniano połączenie do Chorzowa przez Załęże[7][8][9]. Ze względu na brak zabezpieczenia terenów przez miasto, projekt w części przebiegów stał się niemożliwy[10]. W 2018 analogiczny projekt połączeń rowerowymi autostradami ogłosił zarząd Metropolii GZM[11]. 20 maja 2022 r. zostało podpisane porozumienie między Katowicami, sąsiednimi miastami a GZM, w którym strony zobowiązują się do podjęcia działań na rzecz realizacji velostrad.[12][13] 4 marca 2024 ruszyła budowa pierwszej w Katowicach velostrady oznaczonej nr 6 — łączącej Centrum Przesiadkowe Katowice-Brynów z dzielnicą Giszowiec[14]. W wyniku braku zabezpieczenia terenu pod budowę velostrady nr 1 łączącej Katowice, Sosnowiec i Zagłębie Dąbrowskie (połączenie z velostradą nr 7) przez Bulwar Rawy, Zawodzie, Burowiec i Borki[14][15][16] pojawiają się informacje o budowie drogi rowerowej w alternatywnym przebiegu[17][18].
Od 2010 roku w mieście działa publiczny system wypożyczania rowerów, pierwotnie jako klasyczne wypożyczalnie, a od 2015 jako automatyczne. Na stan w 2023 roku na system składają się 124 bezobsługowe stacje[19] i 1002 rowery[19]. Jedna stacja przypada na 1,54 km co daje wynik identyczny jak w Warszawie i ustępuje tylko Wrocławiowi i Lublinowi[1].
25 lutego 2024 obecny system miejski został zastąpiony przez system metropolitalny Metrorower, który ma objąć zasięgiem większość gmin Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropoli; jego operatorem jest Nextbike[20][21].
W Katowicach działają oficjalnie zarejestrowane organizacje[22] jak i grupy nieformalne. Najaktywniejsze to:
Rowerowe Katowice – stowarzyszenie działające od 2015[23] zajmujące skupiające się na komunikacji rowerowej i budowie infrastruktury. Stowarzyszenie jest autorem Polityki Rowerowej Województwa Śląskiego;[24]
Śląska Koalicja Rowerowa – stowarzyszenie działające od 2019 roku[25] skupiające się na sprawach rowerowych województwa śląskiego[26][27].
Bez Koła Nie Jadę – nieformalna inicjatywa rowerowa organizująca i synchronizująca głównie zgłaszanie projektów rowerowych do Budżetu Obywatelskiego[28].
W Katowicach zgłaszana jest duża liczba projektów rowerowych do budżetu obywatelskiego.[29] W 2021 wybranych do realizacji było 10 projektów dotyczących infrastruktury rowerowej co stanowiło 8% wszystkich wybranych do realizacji. Pod tym względem Katowice plasują się na podobnej pozycji jak Wrocław, Gdańsk, Poznań i Bydgoszcz ustępując miejsca Warszawie, Krakowowi i Częstochowie[1].
W czerwcu 2014 roku katowickim oficerem rowerowym został Paweł Sucheta - pracownik wydziału sportu. Nowe stanowisko to efekt uchwalenia przez radnych "Polityki rowerowej"[33].
