Torkwes

Złoty torkwes celtycki z Anglii (II-I w. p.n.e.)

Torkwes (łac. torquēs, gr. στρεπτός) – w kulturach starożytnych kolisty, sztywny (nieelastyczny), otwarty naszyjnik bądź obręcz na szyję o pogrubionych zdobnych zakończeniach.

Najczęściej skręcany (tordowany) z metalowej wstęgi lub drutu (czasem odlewany), przeważnie wykonywany z brązu lub złota, rzadziej ze srebra, niekiedy żelazny[1]. W epoce żelaza (1000 p.n.e.–300 n.e.) torkwesy nosili m.in. europejscy Celtowie, azjatyccy Scytowie i Persowie[2].

U Celtów naszyjniki te weszły w użycie od połowy V wieku p.n.e. jako zapożyczone ze Wschodu (prawdopodobnie z Persji) w wyniku zwiększonych kontaktów na gruncie wojskowym (wyprawy łupieżcze) i handlowym. Wykonywano je z zakrzywionego metalowego pręta bądź rurki (rzadziej ze skręcanego drutu), a najwspanialsze egzemplarze ze złota pochodzą z wczesnego okresu lateńskiego (poł. V–kon. IV wieku p.n.e.), znajdowane wyłącznie w grobach kobiecych i w bogatych pochówkach wojowników[3].

Inny typ torkwesu (VI-IV w. p.n.e.)

W cywilizacji celtyckiej torkwes odgrywał szczególną rolę. Był atrybutem bóstw, władców, bohaterów i wojowników. Przypuszczalnie należał do niezbędnego wyposażenia arystokracji wojskowej (wojownicy stawali do walki nago, lecz w naszyjniku), co wcześnie zwróciło uwagę starożytnych Rzymian. U Celtów (Galów) początkowo był oznaką dostojeństwa i ozdobą kobiet, później (od ok. III wieku p.n.e.) stał się typowym elementem stroju męskiego symbolizującym zapewne siłę i męstwo. W okresie galorzymskim (I-V wiek n.e.) zdobiono nim niemal wszystkie wyobrażenia bogów[4].

Rzymianie przejęli go jako odznakę męstwa w boju przyznawaną prostym żołnierzom, zaliczaną do pomniejszych nagród wojskowych (dona militaria minora)[5]. Precedens w IV w. p.n.e. stworzył być może konsul Tytus Manliusz, który wyzwał Celta na pojedynek, a po zwycięstwie zabrał jego naszyjnik, który odtąd nosił stale, co zyskało mu przydomek Torquatus – zamieniony później w dziedziczne miano Torkwatusów, gałęzi rodu gens Manlia[6].

Najbardziej znanym ikonograficznym poświadczeniem istnienia tej charakterystycznej ozdoby jest ukazanie jej w hellenistycznym wyobrażeniu umierającego galijskiego wojownika oraz w rzeźbie tzw. wojownika z Hirschlanden[7]; w nazewnictwie klasycznym świadectwem jest wspomniana antroponimiczna geneza nazwy własnej rodu Torkwatusów[8].

Przypisy

  1. ↑ Lexikon der Antike (pod red. J. Irmschera). Leipzig: Bibliographisches Institut, 1971, s. 562.
  2. ↑ Np. perski torkwes na szyi króla Dariusza – w scenie bitwy pod Issos na znanej mozaice pompejańskiej (A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. London: J. Murray, 1890).
  3. ↑ T.G.E. Powell: Celtowie. Warszawa: Wydawnictwo RTW, 1999, s. 69-71.
  4. ↑ Sylvia Botheroyd, Paul F. Botheroyd: Słownik mitologii celtyckiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1998, s. 384-387, ISBN 83-7132-277-1
  5. ↑ Peter Connolly: Historia armii rzymskiej. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992, s. 68.
  6. ↑ Wspomina o tym zarówno Liwiusz w Dziejach Rzymu (VII, 10), jak i Cyceron w traktacie O powinnościach (III, 31).
  7. ↑ Sylvia Botheroyd, Paul F. Botheroyd: Słownik mitologii celtyckiej. Katowice: Książnica, 1998, s. 386; 175-176.
  8. ↑ Jane F. Mitchell: The Torquati. W: „Historia. Zeitschrift für Alte Geschichte”, t. 15/1 (Januar 1966), s. 23–31.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Gentleman's Agreement

Halaman ini berisi artikel tentang film tahun 1947. Untuk novel, lihat Gentleman's Agreement (novel). Untuk album tahun 1983 karya George Adams dan Dannie Richmond, lihat Gentleman's Agreement (album). Untuk film Inggris tahun 1935, lihat Gentlemen's Agreement (film). Gentleman's Agreementposter film asliSutradaraElia KazanProduserDarryl F. ZanuckSkenarioMoss HartElia KazanBerdasarkanGentleman's Agreementnovel tahun 1947oleh Laura Z. HobsonPemeranGregory PeckDorothy McGuireJohn GarfieldCelest...

 

Statue of James Paul Clarke

Marble sculpture in the US Capitol James Paul ClarkeThe sculpture in the National Statuary Hall CollectionArtistPompeo CoppiniMediumMarble sculptureSubjectJames Paul ClarkeLocationWashington, D.C., United States James Paul Clarke is a marble sculpture depicting the American politician of the same name by Pompeo Coppini, installed in the United States Capitol's National Statuary Hall Collection, in Washington, D.C., as one of two statues gifted by the U.S. state of Arkansas. The 6 foot 10 inch...

 

BBC News Arabic

Television channel BBC News Arabic بي بي سي نيوز عربيCountryUnited Kingdom EgyptBroadcast areaMiddle EastNetworkBBC World ServiceHeadquartersBroadcasting House, LondonProgrammingLanguage(s)Literary ArabicPicture format720p60 (16:9 HDTV)OwnershipOwnerBBCHistoryLaunched11 March 2008; 16 years ago (2008-03-11)Former namesBBC Arabic TelevisionLinksWebsitebbc.com/arabicAvailabilityStreaming mediaBBC ArabicWatch liveSling TVInternet Protocol television BBC News Arab...

The Kissing Booth 3

The Kissing Booth 3Poster resmiSutradaraVince MarcelloProduser Vince Marcello Michele Boyut Ed Glauser Andrew Cole-Bulgin Ditulis oleh Vince Marcello Jay Arnold BerdasarkanThe Kissing Bootholeh Beth ReeklesPemeran Joey King Joel Courtney Jacob Elordi Taylor Zakhar Perez Maisie Richardson-Sellers Meganne Young Molly Ringwald Penata musikPatrick Kirst[1]SinematograferAnastas MichosPenyuntingPaul MillspaughPerusahaanproduksi Picture Loom Productions Clearblack Films Komixx Entertai...

 

Daniel Sturgeon

American politician (1789–1878) Senator Sturgeon redirects here. For the Delaware State Senate member, see Laura Sturgeon. For the musician, see Status/Non-Status. Daniel SturgeonUnited States Senatorfrom PennsylvaniaIn officeJanuary 14, 1840 – March 4, 1851Preceded bySamuel McKeanSucceeded byRichard Brodhead13th Treasurer of PennsylvaniaIn office1836–1840GovernorJoseph RitnerPreceded byJoseph LawrenceSucceeded byAlmon Heath ReadPennsylvania Auditor GeneralIn office1830–1836Govern...

 

Ashley Fisher

Australian tennis player For the American model, see Ashley Lauren Fisher. This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Ashley Fisher – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 20...

2020 California Proposition 18

2020 California ballot proposition Proposition 18 November 3, 2020 (2020-11-03) Allows 17-year-olds who will be 18 at the time of the next general election to vote in primaries and special electionsResults Choice Votes % Yes 7,514,317 43.96% No 9,577,807 56.04% Valid votes 17,092,124 96.10% Invalid or blank votes 693,027 3.90% Total votes 17,785,151 100.00% Registered voters/turnout 22,047,448 80.67% For   60%–70%   50%–60% Against   80%–90% ...

 

哈比卜·布尔吉巴

哈比卜·布尔吉巴الحبيب بورقيبة‎第1任突尼斯总统任期1957年7月25日—1987年11月7日（30年105天）总理巴希·拉德加姆（英语：Bahi Ladgham）（1969年－1970年）赫迪·努伊拉（英语：Hedi Nouira）（1970年－1980年）穆罕默德·姆扎利（英语：Mohammed Mzali）（1980年－1986年）拉希德·斯法尔（英语：Rachid Sfar）（1986年－1987年）宰因·阿比丁·本·阿里（1987年）继任宰因·阿比丁·本·...

 

ابن المنذر النيسابوري

ابن المنذر النيسابوري معلومات شخصية الميلاد 241 هـ في نيسابورنيسابور  الوفاة 318 هـ في مكةمكة المكرمة  الإقامة مسلم مواطنة إيران  المذهب الفقهي الشافعية العقيدة أهل السنة الحياة العملية الحقبة 241 هـ - 318 هـ المهنة عالم،  ومفسر  اللغات العربية  مجال العمل الفقه �...

Constantin Prezan

Romanian general during World War I You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Romanian. (December 2017) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the Romanian article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machin...

 

Green Bay (Lake Michigan)

Arm of Lake Michigan in Wisconsin and Michigan Green BayOn April 16, 1972, taken during Apollo 16On April 14, 2022, from the International Space StationAstronaut photography of Green BayGreen BayGreen BayLocationBrown County, Door County, Kewaunee County, Marinette County, Oconto County (Wisconsin), Delta County, Menominee County (Michigan)[1]Coordinates45°01′47″N 87°27′39″W / 45.02972°N 87.46083°W / 45.02972; -87.46083TypeBay[1]Surface elev...

 

بينيتو أرتشونديا

بينيتو أرتشونديا معلومات شخصية الميلاد 21 مارس 1966 (العمر 58 سنة)تلانيبانتلا دي باز  مواطنة المكسيك  الحياة العملية المهنة اقتصادي،  وحكم كرة قدم،  ومحامٍ  اللغات اليابانية  الرياضة كرة القدم  تعديل مصدري - تعديل   بينيتو أركونديا (بالإسبانية: Armando Archundia)‏،...

حزب البعث العربي الاشتراكي - قطر اليمن

المؤسس هو الدكتور عبد الوهاب محمود عبد الحميد حزب البعث العربي الاشتراكي - قطر اليمن البلد اليمن  التأسيس تاريخ التأسيس 1951 (1951) المؤسسون عبد الوهاب محمود عبدالحميد المقرات المقر الرئيسي صنعاء، اليمن المركز الإعلامي حزب البعث العربي الاشتراكي - قطر اليمن مقر الحزب الع�...

 

تلنغانة

تلنغانة (بالتيلوغوية: తెలంగాణ)‏(بالأردوية: تلنگانہ)‏   خريطة الموقع سميت باسم 3،  ولينغام  تاريخ التأسيس 2 يونيو 2014  تقسيم إداري البلد الهند  [1][2] العاصمة حيدر آباد  التقسيم الأعلى الهند  خصائص جغرافية إحداثيات 17°59′N 79°35′E / 17.99°N 79.59°...

 

Italian comics

Comics originating in Italy This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Italian comics – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2016) (Learn how and when to remove this message) Italian comicsEarliest publications1908PublishersEdizioni AlpeSergio Bonelli EditorePanini ComicsStar ComicsEdif...

Yellowthread Street

1990 British television drama series Yellowthread StreetTitle cardGenreAction • Crime • ThrillerDeveloped byRanald GrahamDirected byRoger CheveleySyd MacartneyGerry MillIan StuttardTim DowdStarringRay LonnenDoreen ChanBruce PayneRobert TaylorTzi MaMark McGannCatherine NeilsonTheme music composerRoger BellonOpening themeYellowthread StreetCountry of originUnited KingdomOriginal languageEnglishNo. of series1No. of episodes13 (list of episodes)ProductionExecutive producerKeith RichardsonProd...

 

Jeux africains de 1978

Cet article est une ébauche concernant le sport et l’Afrique. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations du projet sport. Jeux africains de 1978 Logo des Jeux africains de 1978Généralités Sport Sport olympique Organisateur(s) Conseil supérieur du sport en Afrique (CSSA) Édition 3e Lieu(x) Alger, Algérie Date du 13 au 28 juillet 1978 Nations 44 Participants 3 087 Disciplines 12 sports Navigation Édition précédente Édi...

 

Brighton International 1998

Brighton International 1998Sport Tennis Data14 settembre - 20 settembre Edizione21a SuperficieTerra rossa CampioniSingolare Félix Mantilla Doppio Neil Broad / Kevin Ullyett 1997 1999 Il Brighton International 1998 è stato un torneo di tennis giocato sulla terra rossa. È stata la 21ª edizione del Brighton International, che fa parte della categoria International Series nell'ambito dell'ATP Tour 1998. Il torneo si è giocato a Bournemouth in Gran Bretagna, dal 14 al 20 settembre 1998. Indic...

Jean Bodin

Vous lisez un « article de qualité » labellisé en 2018. Pour les articles homonymes, voir Bodin. Jean BodinPortrait gravé par François Stuerhelt pour Claude Ménard avant 1620, coll. musées d'Angers.Naissance 1529-1530Angers (France)Décès 1596Laon (France)Nationalité FrançaisFormation Université de ParisUniversité de ToulouseCollège des Quatre Langues (d)Idées remarquables SouverainetéThéorie quantitative de la monnaieŒuvres principales Les Six Livres de la Répub...

 

Alabama–Penn State football rivalry

American college football rivalry The topic of this article may not meet Wikipedia's notability guideline for sports and athletics. Please help to demonstrate the notability of the topic by citing reliable secondary sources that are independent of the topic and provide significant coverage of it beyond a mere trivial mention. If notability cannot be shown, the article is likely to be merged, redirected, or deleted.Find sources: Alabama–Penn State football rivalry – news...