PROFILPELAJAR.COM

Teodor Rajewski
Фёдор Иванович Раевский
	podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	27 grudnia 1916 ; gubernia tulska
Data i miejsce śmierci	18 maja 1946 ; Sanok
	Przebieg służby
Lata służby	1935–1946
Siły zbrojne	Armia Czerwona; Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	8 Drezdeńska Dywizja Piechoty
Stanowiska	szef sztabu dywizji piechoty
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa,; zwalczanie podziemia antykomunistycznego †
	Odznaczenia

Teodor Rajewski, ros. Фёдор Иванович Раевский, Fiodor Iwanowicz Rajewskij (ur. 14 grudnia^?/27 grudnia 1916 w guberni tulskiej, zm. 18 maja 1946 w Sanoku) – radziecki żołnierz, oficer Armii Czerwonej, podpułkownik Ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Iwana^[a]. Urodził się na terenie ZSRR^[1]. Prawdopodobnie był pochodzenia polskiego^[2]. Od 1935 służył w Armii Czerwonej. Po ataku Niemiec na ZSRR od lipca 1941 brał udział w działaniach na froncie wschodnim II wojny światowej: do października 1942 na Froncie Kalinińskim, od października 1942 do lutego 1943 na Froncie Stalingradzkim, od lutego 1943 do lutego 1944 na 4 Froncie Ukraińskim. W 1944 został skierowany do Ludowego Wojska Polskiego^[3] i od 27/28 sierpnia był szefem sztabu w 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty^[4]. Stanowisko pełnił także po zakończeniu wojny. Był jednym z organizatorów 8 DP^[2].

18 maja 1946 zginął w wyniku ostrzału samochodu, którym podróżował od strony Zagórza do Sanoka^[5]. Zdarzenie miało miejsce na terenie sanockiej dzielnicy Posada, na ulicy Kazimierza Lipińskiego, nieopodal Fabryki Wagonów (według innej wersji nieopodal pod Zahutyniem^[2]), gdzie krótko wcześniej rozgorzała potyczka pomiędzy członkami Samodzielnego Batalionu Operacyjny NSZ „Zuch” kapitana Antoniego Żubryda, a funkcjonariuszami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP) w Sanoku, którzy nadjechali ze swojej siedziby w centrum miasta. W ostrzale zginął także inny radziecki żołnierz, a dwóch zostało rannych, w tym sowiecki major Piwowarow^[6]. Według historyka Andrzeja Romaniaka najprawdopodobniej całe zdarzenie potyczki i ostrzału, a zatem również zabicie Rajewskiego, było dziełem przypadku i nie zostało zaplanowane (miało miejsce podczas tzw. rajdu żubrydowców; w tym czasie partyzanci przybywali do miasta podejmując nieudane próby wykopania z cmentarza zwłok zastrzelonego przez nich 30 kwietnia 1946 mjr. Abrahama Premingera^[7]^[8]). Śmiertelne strzały w stronę Rajewskiego miał oddać ppor. Kazimierz Lipski, który miał o tym mówić w swoich relacjach, a ponadto potwierdzali to w zeznaniach aresztowani żołnierze partyzantki. W ocenie Tadeusza Płużańskiego, Teodor Rajewski był „jednym z najwyższych stopniem oficerów zabitych przez antykomunistyczne podziemie”^[9].

Według Emila Garlickiego płk Rajewski poniósł śmierć na kilka dni przed odejściem ze służby w Wojsku Polskim, po czym miał powrócić do ZSRR, gdzie mieszkała jego rodzina^[2]. Jego pogrzeb odbył się 20 maja 1946 i według publikacji Artura Baty i Benedykta Gajewskiego miał uroczysty charakter oraz zamienił się w wielką manifestację ludności będącą wyrazem protestu wobec pozbawienia życia podpułkownika^[10]. Pierwotnie Teodor Rajewski został pochowany na obszarze parku miejskiego w Sanoku obok Pomnika Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej^[11]^[12], a po zbiorowej ekshumacji jego szczątki zostały przeniesione na cmentarz komunalny w Sanoku, gdzie złożono je w kwaterze żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego poległych w walkach o wyzwolenie w latach 1918–1948^[13].

Postać Teodora Rajewskiego została przedstawiona przez Jana Gerharda w powieści Łuny w Bieszczadach (oficer został określony jako „Rojewski”, autor podał, że miał żonę i dwoje dzieci)^[14]. O zastrzeleniu Rajewskiego pisał też w swoim wspomnieniach Alfred Andrzej Burnatowski (on także użył nazwiska „Rojewski”^[15].