Tarnawscy herbu Sas

Komitat Maramaros na mapie Wielkich Węgier
Herb Sas (Drag)

Tarnawscy – polski ród szlachecki herbu Sas wywodzący się z wołoskiego szczepu Dragów-Sasów z komitatu Máramaros w Królestwie Węgier.

Historia

Jan Długosz tak pisał o przodkach tego rodu: „Genus Waalchicum ex montibus et silvis provinciarum Russia, gui Poloniny nuncupantur duceus originem viri simplices, veraces, virtuosi, avduces, robusti, nullum officium petentes, sed offusores sanguinis[1].

Ruś Czerwona przyłączona do Polski w 1340 roku odpadła od Królestwa po śmierci Kazimierza Wielkiego i weszła w skład Królestwa Węgier. W tym czasie ród Dragów-Sasów, na zaproszenie króla Węgier Ludwika Wielkiego, rozpoczął kolonizację Rusi Czerwonej. Pierwsi przedstawiciele Dragów Sasów pojawili się na Rusi Halickiej w 1359 roku[2]. W 1387 roku królowa Jadwiga Andegaweńska ponownie przyłączyła Ruś Czerwoną do Polski. W 1434 roku z Rusi Czerwonej utworzono województwo ruskie, wchodzące w skład Królestwa Polskiego.

Jeden ze szczepów Dragów-Sasów skolonizował obszar dolnej Osławy. Ród Tarnawskich w okresie istnienia Korony Królestwa Polskiego, a potem Rzeczypospolitej Obojga Narodów był jednym z najznamienitszych na ziemi sanockiej.

Nazwisko Tarnawski występowało głównie wśród szlachty w województwie ruskim. Geograficzny zasięg jego występowania nie zmienił się w okresie panowania austriackiego (1772-1918), ani w okresie II Rzeczypospolitej. Dopiero w wyniku wypędzeń Polaków z Małopolskiej Wschodniej po 1944 roku, nazwisko Tarnawski pojawiło się na Ziemiach Odzyskanych, głównie w miastach Dolnego Śląska, gdzie osiedliła się większość wygnańców.

Biogramy w polskiej Wikipedii (według daty urodzin)

Przypisy

  1. Rodziny herbu Sas [online], genealogia.okiem.pl [dostęp 2017-11-27].
  2. ibidem

Bibliografia

  • Darowski-Weryha A., Znaki pieczętne ruskie. Noty heraldyczne, Paryż 1862.
  • Dąbkowski P., Szkice z życia szlachty sanockiej w XV stuleciu, [w:] Rocznik Heraldyczny, VI, 1923.
  • Dąbkowski P., Wędrówki rodzin szlacheckich. Karta z dziejów szlachty halickiej, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, Lwów 1925.
  • Dobrzański-Demkowicz B., Szlachta zagrodowa Ziemi Czerwieńskiej. Jej pochodzenie i przeszłość, Stanisławów 1938.
  • Fastnacht A., Osadnictwo Ziemi Sanockiej 1340-1650, Wrocław 1962.
  • Fastnacht A., Słownik historyczno-geograficzny Ziemi Sanockiej w średniowieczu, część 1, Brzozów 1991.
  • Fastnacht A., Słownik historyczno-geograficzny Ziemi Sanockiej w średniowieczu, część 2, Brzozów- Wzdów-Rzeszów 1998.
  • Gawroński F. R., Stare rusko-polskie rody na Rusi do końca XVI w., Przew. Nauk.-Liter., 1918.
  • Gorzkowski M., O rusińskiej i rosyjskiej szlachcie, Kraków 1876.
  • Horoszkiewicz R., Szlachta zaściankowa na ziemiach wschodnich. Warszawa 1936.
  • Hruszewski M., Szlachta ukraińska w Galicji na przełomie XVI i XVII w., [w:] Z dziejów Ukrainy, pod red. W. Lipińskiego. T. XXIV, Kijów 1912.
  • Janeczek A., Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wrocław 1991.
  • Jabłonowski A., Źródła Dziejowe, t. XVIII, cz. II, s. 287-288.
  • Jastrzębski St., Kim jesteśmy? O szlachcie zagrodowej w Małopolsce Wschodniej, Przemyśl 1939.
  • Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000.
  • Kucharski W., Ludność ziemi sanockiej na schyłku XVIII w. (na podstawie urzędowego protokołu Magistratu sanockiego). Przyczynek do historii Sanoka, Sanok 1907.
  • Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Zabytki Dziejowe, t. VI, z. 1, Lwów 1938.
  • Marcinek R., Ślusarek K., Materiały do genealogii szlachty galicyjskiej, cz. I: A-K, Kraków 1996.
  • Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584 wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków 1858
  • Piekosiński F., O źródłach heraldyki ruskiej, [w:] Rozprawy Akademii Umiejętności Wydział Historyczno-Filozoficzny, seria 2, T. 13, Kraków 1899.
  • Polaczkówna H., Fundacje dla potomków szlachty galicyjskiej, [w:] Miesięcznik Heraldyczny, R. 14, 1935.
  • Prochaska A., Ze źródeł do genealogii szlachty województwa ruskiego, [w:] Miesięcznik Heraldyczny, R. 6, 1913.
  • Pulnarowicz W., Rycerstwo polskie Podkarpacia (Dawne dzieje i obecne obowiązki szlachty zagrodowej na Podkarpaciu), Przemyśl 1937.
  • Sas P. (Prószyński Marceli), Szlachta zagrodowa, Lwów b.r.w.
  • Sochaniewicz K., W sprawie heraldyki ruskiej i badań nad rozsiedleniem szlachty na ziemiach ruskich, Poznań 1925.
  • Ślusarek K., Szlachta w Galicji Wschodniej na przełomie XVIII i XIX wieku. Rozmieszczenie terytorialne i liczebność, "Studia Historyczne", z. 2, R. XXXIV, 1991.
  • Ślusarek K., Jahniszczak W., Szlachta w misteczkach Hałyczyny w kinci XVIII st. Początku XIX st., [w:] Aktualni problemy rozwytku mist ta miśkoho samowriaduwannia (istoria i suczasnist), Równe 1993.
  • Ślusarek K., Drobna szlachta w Galicji 1772-1848, Kraków 1994.
  • Tarnawski A., Szlachta zagrodowa w Polsce południowo-wschodniej (materiały do bibliografii), Lwów 1938.
  • Tarnawski A., Bibliografia szlachty zagrodowej Małopolski Wschodniej, Lwów 1938.
  • Trzecieski J., Pamiętniki i wspomnienia z sanockiej ziemi. Cz. I. Krosno 1907.
  • Trzyna E., Ziemia Sanocka i struktura jej własności feudalnej od połowy XVI do drugiej połowy XVII wieku, "Rocznik Województwa Rzeszowskiego", 9, 1978.
  • Wyrostek L., Ród Dragów - Sasów na Węgrzech i Rusi Halickiej, Kraków 1932.
  • Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu, pod red. M. Parczewskiego i S. Czopka, Rzeszów 1996.
  • Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857.
  • Tom 1. Ziemia przemyska, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl-Rzeszów 1997; część 2. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1651 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś; Przemyśl-Rzeszów 1997; część 3. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1658 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś; Przemyśl-Rzeszów 1999; część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej z 1674 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl-Rzeszów 2000.
  • Tom 2. Ziemia sanocka, część 1. Rejestr poborowy ziemi sanockiej z 1640 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl-Rzeszów 1998; część 2. Rejestr poborowy ziemi sanockiej z 1655 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl-Rzeszów 1999.

Zobacz też