Tadeusz Marian Turkowski

Tadeusz Turkowski
Ilustracja
Fotografia nagrobna Tadeusza Turkowskiego
Data i miejsce urodzenia

27 lutego 1923
Sanok

Data i miejsce śmierci

9 sierpnia 2012
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

artysta malarz

Narodowość

polska

Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Marian Turkowski (ur. 27 lutego 1923 w Sanoku, zm. 9 sierpnia 2012 tamże) – polski artysta malarz.

Życiorys

Obraz Tadeusza Turkowskiego w Sali Gobelinowej Muzeum Historycznego w Sanoku

Urodził się 27 lutego 1923 jako syn Antoniego (sekretarz starostwa powiatu sanockiego, 1869-1945) i Marii z domu Kocyłowskiej (1896-1964). Jego braćmi byli Zbigniew (inżynier górniczy) i Stanisław (1919–2010, późniejszy duchowny). Rodzina Turkowskich zamieszkiwała przy ulicy Błonie 4/6 w dzielnicy pod tą nazwą. Wśród członków rodziny Turkowskich i Kocyłowskich byli duchowni i zakonnicy; od strony ojca: ks. dr Maurycy Turkowski (1873–1962, stryj), ks. dr Jan Mazanek (1856–1915, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej), s. Urszula Frankiewicz (przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego; od strony matki: ks. Władysław Kocyłowski (zm. 1959, brat matki), bp Jozafat Kocyłowski (1876–1946, stryj matki, błogosławiony), ks. dr Hieronim Kocyłowski (bratanek matki), ks. kan. Leon Kwiatkowski (zm. 1914, kuzyn matki). Ponadto wujem Tadeusza Turkowskiego był Antoni Kocyłowski, sędzia powiatowy w Drohobyczu (1901–1940), ofiara zbrodni katyńskiej dokonanej na terenach ukraińskich[1].

W młodości Tadeusz Turkowski uprawiał szybownictwo. We wrześniu 1937 wraz z bratem Zbigniewem został laureatem konkursu modeli latających podczas uroczystości zorganizowanych przez oddział Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz fabrykę gumy[2][3]. Zainteresował się także malarstwem, był uczniem malarzy Leona Getza (jego nauczyciel w gimnazjum) i Władysława Lisowskiego. W styczniu 1945 uzyskał maturę w pierwszym powojennym roczniku sanockiego gimnazjum[4]. W 1945 jego prace znalazły się na pierwszej powojennej wystawie wspólnej sanockich artystów zorganizowanej przez Muzeum Historyczne w Sanoku[5]. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uzyskał absolutorium w 1951, po czym w 1951 kontynuował edukację na Akademii Sztuk Pięknych w Budapeszcie. Do 1952 był asystentem prof. Adama Marczyńskiego na ASP w Krakowie. W 1953 powrócił do Sanoka. W połowie lat 60. udzielał wskazówek początkującemu wówczas malarzowi Zdzisławowi Beksińskiemu[6][7].

Malował kościelne polichromie oraz malarstwo sztalugowe, ponadto wykonywał grafikę. Od 1948 do 1958 wystawiał swoje pracę na 11 wystawach krajowych i zagranicznych[8]. Był autorem projektu okładki pierwszego wydania publikacji pt. Sanok i okolice autorstwa Stefana Stefańskiego[9]. Przed 1959 stworzył tekę graficzną pt. Sanok w grafice[8]. W 1968 wraz z innym sanockim malarzem, Kazimierzem Florkiem, dokonał konserwacji ołtarzy i chrzcielnicy w kościele Świętego Antoniego Padewskiego w Przewrotnem (parafii pod tym wezwaniem)[10]. Dokonał reprodukcji drzeworytu z podobizną Grzegorza z Sanoka (1406–1477) z okazji obchodów 500. rocznicy jego śmierci[11]. W grudniu 1979 portret Grzegorza z Sanoka wykonany przez Turkowskiego został włączony do kolekcji Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego[12]. Jego obrazy włączono do ekspozycji Muzeum Historycznego w Sanoku. W listopadzie 1956 został wybrany członkiem obwodowej komisji wyborczej nr 2 w Sanoku[13]. W 1991 wykonał polichromie w kaplicy przedpogrzebowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. W kadencji Rady Miasta Sanoka 1994–1998 zasiadał w Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki w charakterze członka spoza Rady[14].

W 1953 jego żoną została pochodząca ze Sporysza Anna Stefańska, także absolwentka ASP w Krakowie[15], artystka włókiennik, specjalizująca się w tkaniu gobelinów. Zamieszkiwali przy ulicy Błonie 6 w Sanoku[16][17]. Tadeusz i Anna Turkowscy mieli dzieci: córkę Joannę (żona Wiesława Banacha, dyrektora Muzeum Historycznego w Sanoku[18][19][20]), syna Pawła (pracownik naukowy Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie[21]).

Grobowiec rodziny Turkowskich w Sanoku

Tadeusz Turkowski zmarł 9 sierpnia 2012 w Sanoku. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. Wraz z nim spoczywają tam jego brat ks. infułat dr Stanisław Turkowski (1919–2010) i żona, Anna Turkowska (1926–2011).

Publikacje przedmiotowe

  • Sanok w grafice Tadeusza Turkowskiego (1958)
  • Artur Olechniewicz: Tadeusz Turkowski: monotypie z lat 70 (2005)
  • Tadeusz Marian Turkowski: katalog zbiorów (2007)

Nagrody

  • Nagroda twórcza Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie za prace plastyczne (1959)[8].
  • II nagroda w konkursie plastycznym „Rzeszów w grafice i rysunku” (1963)[22][23].
  • Nagroda Miasta Sanoka w dziedzinie kultury i sztuki za rok 1999 (za całokształt twórczości artystycznej)[24][25][26].

Przypisy

  1. ↑ Dosłownie wskazany jako Antoni Kociełowski: Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 41. [dostęp 2015-07-20].
  2. ↑ Piękna uroczystość lotnicza w Sanoku. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 223 z 1 października 1937. 
  3. ↑ Start balonu wolnego w Sanoku. „Wschód”. Nr 62, s. 7, 10 października 1937. 
  4. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-10-02].
  5. ↑ Józef Ząbkiewicz, W latach powojennych. Życie kulturalne. Muzeum Historyczne, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 911.
  6. ↑ Beksińscy 2014 ↓, s. 103.
  7. ↑ Wiesław Banach, Jarosław Mikołaj Skoczeń: Beksiński dzień po dniu kończącego się życia. Dzienniki Rozmowy. Z Wiesławem Banacha rozmawia Jarosław Mikołaj Skoczeń. Mawit Druk, 2016-10-25, s. 18. ISBN 978-83-61443-11-7.
  8. ↑ a b c Franciszek Świder. Kilka słów o laureatach tegorocznych nagród twórczych. „Nowiny”, s. 7, Nr 172 z 18 i 19 lipca 1959. 
  9. ↑ Stefan Stefański: Sanok i okolice. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1958, s. 2.
  10. ↑ Alicja Ziętek-Salwik: Doceniony indywidualizm, chwalebna jedność. niedziela.pl. [dostęp 2014-11-15].
  11. ↑ Medale pamiątkowe, okolicznościowe wydawnictwa, walory filatelistyczne w 500 rocznicę śmierci Grzegorza z Sanoka. „Nowiny”, s. 6, Nr 34 z 12-13 lutego 1977. 
  12. ↑ Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 953.
  13. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 155, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  14. ↑ Królewskie Wolne Miasto Sanok. Informator miejski. Bydgoszcz: Journal, 1995, s. 15. ISBN 83-86002-54-9.
  15. ↑ Franciszek Oberc: Motyw Sanu w twórczości sanockich artystów. Anna Turkowska. W: Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej. T. 2: San, rzeka ziemi sanockiej. Sanok: Archiwum Ziemi Sanockiej, 2002, s. 154. ISSN 1731-870X.
  16. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 150.
  17. ↑ Czesław A. Skrobała. Barwy czterech pór roku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 33 (510), s. 1, 17 sierpnia 2001. 
  18. ↑ Czesław A. Skrobała. Barwy czterech pór roku. „Tygodnik Sanocki”. Nr 33 (510), s. 6, 17 sierpnia 2001. 
  19. ↑ Beksińscy 2014 ↓, s. 160.
  20. ↑ Wiesław Banach, Jarosław Mikołaj Skoczeń: Beksiński dzień po dniu kończącego się życia. Dzienniki, Rozmowy. Z Wiesławem Banacha rozmawia Jarosław Mikołaj Skoczeń. Mawit Druk, 2016-10-25, s. 16. ISBN 978-83-61443-11-7.
  21. ↑ Jolanta Ziobro. Dąb dla porucznika Ryszarda. „Tygodnik Sanocki”. Nr 30 (1129), s. 6, 2 sierpnia 2013. 
  22. ↑ Konkurs plastyczny „Rzeszów w grafice i rysunku”. „Nowiny”, s. 4, Nr 226 z 24 września 1963. 
  23. ↑ Wręczenie nagród zwycięzcom konkursu „Rzeszów w grafice i rysunku”. „Nowiny”, s. 6, Nr 239 z 9 października 1963. 
  24. ↑ Jolanta Ziobro. Przyznano nagrody miasta. „Tygodnik Sanocki”. Nr 20 (445), s. 1, 19 maja 2000. 
  25. ↑ Nagrody wręczone. „Tygodnik Sanocki”. Nr 25 (450), s. 1, 23 czerwca 2000. 
  26. ↑ Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 539, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 

Bibliografia