Szyszkowcowate

Szyszkowcowate
Cordylidae[1]
Fitzinger, 1826[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – szyszkowiec olbrzymi (Smaug giganteus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Nadrodzina

Scincomorpha

Rodzina

szyszkowcowate

Typ nomenklatoryczny

Cordylus Gronovius, 1763

Synonimy
  • Cordyloidea Fitzinger, 1826[2]
Podrodziny

2 podrodziny – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szyszkowcowate[3], jaszczurki kolczaste (Cordylidae) — rodzina naziemnych jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące we wschodniej i południowej Afryce.

Charakterystyka

Długość głowy i tułowia od 5 do 20 cm, całkowita długość ciała wraz z ogonem do 40 cm (szyszkowiec olbrzymi). Charakteryzują się dużymi, dachówkowato nakładającymi się na siebie łuskami, zakończonymi grubymi, ostrymi i sterczącymi kolcami stanowiącymi ochronę przed napastnikami. Łuski na ciele tworzą regularne pierścienie. Ich rozsunięcie umożliwia jaszczurce celowe zaklinowanie się w szczelinie skalnej, co praktycznie uniemożliwia drapieżnikowi wyciągnięcie gada. Największe łuski pokrywają tył głowy i ogon. Brak zdolności do autotomii. Różnorodnie ubarwione, niektóre bardzo kolorowe. Pod tarczkami głowowymi i pod łuskami płytki osteodermalne. Język mały, zaokrąglony, pokryty brodawkami. Odnóża pięciopalczaste, zakończone pazurkami. U niektórych gatunków odnóża zredukowane do dwóch palców. Na tylnych kończynach otwory gruczołów udowych.

Ekologia

Szyszkowcowate zamieszkują stepy i sawanny oraz tereny skaliste. Są głównie owadożerne, ale niektóre zjadają również rośliny. Aktywne w dzień. Są jajożyworodne, z wyjątkiem jajorodnego rodzaju Platysaurus.

Systematyka

Do rodziny należą następujące podrodziny[4][5]:

Przypisy

  1. ↑ Cordylidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J. G. Heubner, 1826, s. 18. (niem.).
  3. ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 383. ISBN 83-01-14344-4.
  4. ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Platysaurinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
  5. ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Cordylinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).

Bibliografia

  • Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
  • Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
  • Edward L. Stanley, Aaron M. Bauer, Todd R. Jackman, William R. Branch i P. Le Fras N. Mouton. Between a rock and a hard polytomy: Rapid radiation in the rupicolous girdled lizards (Squamata: Cordylidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 53–70, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.08.024. (ang.).