Sześciokątna burza na Saturnie

Sześciokątna burza
Sześciokątna burza (animacja)

Sześciokątna burza na Saturnie (ang. Saturn's Hexagon) – heksagonalny układ chmur

leżący w okolicach północnego bieguna Saturna (ok. 78°N)[1][2]. Został odkryty na początku lat 80. XX wieku przez sondy Voyager[3] co oznacza, że formacja istnieje od przynajmniej 40 lat. Długość boku wynosi około 13 800 km, jest więc dłuższy niż średnica Ziemi. Sześciokąt wykonuje rotacje. Pełny obrót trwa 10 godzin, 39 minut i 23 sekundy[4]. Obserwacje teleskopu Hubble’a nie wykazały, by na południowym biegunie Saturna istniała podobna formacja[5]. Jak dotąd nie ustalono jednoznacznie przyczyny powstawania owej formacji. Według jednej z hipotez za taki stan rzeczy odpowiada prąd strumieniowy obecny niedaleko sześciokąta. Istnieje badanie w którym wewnątrz obracającego się naczynia z wodą umieszczono obracający się z nieco zmienioną prędkością pierścień, po zabarwieniu wody można było wyraźnie dostrzec kształt sześciokąta[6]. Inna hipoteza mówi o tym jakoby za powstawanie charakterystycznego kształtu odpowiadało zjawisko konwekcji[7]. Według innej teorii efekt ten jest wywołany przez fale Rossby'ego[8]. Jak dotąd nie ustalono również przybliżonej grubości burzy, według jednej hipotezy waha się ona od dziesiątek do setek kilometrów, według drugiej wynosi kilka tysięcy km[9]. W latach 2012–2016 sześciokąt zmienił kolor z niebieskawego na brązowo-złoty, prawdopodobnie było to związane ze zmianą pory roku i wystawieniem sześciokąta na promienie słoneczne[10].

  • zdjęcia burzy ukazujące zmianę koloru
    zdjęcia burzy ukazujące zmianę koloru

Przypisy

  1. ↑ D.A. Godfrey. A hexagonal feature around Saturn's North Pole. „Icarus”. 76 (2), s. 335, 1988. DOI: 10.1016/0019-1035(88)90075-9. 
  2. ↑ A. Sanchez-Lavega, J. Lecacheux, F. Colas & P. Laques, Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon, „Science”, 260 (5106), 1993, s. 329–32, DOI: 10.1126/science.260.5106.329, PMID: 17838249.
  3. ↑ New images show Saturn's weird hexagon cloud. MSNBC, 12 grudnia 2009.
  4. ↑ A. Sánchez‐Lavega i inni, The long‐term steady motion of Saturn's hexagon and the stability of its enclosed jet stream under seasonal changes, „Geophysical Research Letters”, 41 (5), 2014, s. 1425–1431, DOI: 10.1002/2013GL059078, ISSN 0094-8276 [dostęp 2024-07-20] (ang.).
  5. ↑ A. Sánchez-Lavega, S. Pérez-Hoyos & R. G. French: Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002. 26 maja 2003.
  6. ↑ Ana C. Barbosa Aguiar i inni, A laboratory model of Saturn’s North Polar Hexagon, „Icarus”, 206 (2), Cassini at Saturn, 2010, s. 755–763, DOI: 10.1016/j.icarus.2009.10.022, ISSN 0019-1035 [dostęp 2024-07-20].
  7. ↑ Rakesh K. Yadav, Jeremy Bloxham, Deep rotating convection generates the polar hexagon on Saturn, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 117 (25), 2020, s. 13991–13996, DOI: 10.1073/pnas.2000317117, ISSN 0027-8424, PMID: 32513703, PMCID: PMC7322008 [dostęp 2024-07-20] (ang.).
  8. ↑ A. Sánchez‐Lavega i inni, The long‐term steady motion of Saturn's hexagon and the stability of its enclosed jet stream under seasonal changes, „Geophysical Research Letters”, 41 (5), 2014, s. 1425–1431, DOI: 10.1002/2013GL059078, ISSN 0094-8276 [dostęp 2024-07-20] (ang.).
  9. ↑ Rakesh K. Yadav, Jeremy Bloxham, Deep rotating convection generates the polar hexagon on Saturn, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 117 (25), 2020, s. 13991–13996, DOI: 10.1073/pnas.2000317117, ISSN 0027-8424, PMID: 32513703, PMCID: PMC7322008 [dostęp 2024-07-20] (ang.).
  10. ↑ v, Changing Colors in Saturn's North [online], NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL) [dostęp 2024-07-20] (ang.).

Linki zewnętrzne