Szczelina Jaroszowska

Szczelina Jaroszowska
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

Nad Kopalnią, Jaroszowiec

Właściciel

Lasy Państwowe

Głębokość

1,2 m

Wysokość otworów

ok. 417 m n.p.m.

Kod

J.Olk.II-03.12

Położenie na mapie gminy Klucze
Mapa konturowa gminy Klucze, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Szczelina Jaroszowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Szczelina Jaroszowska”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczelina Jaroszowska”
Położenie na mapie powiatu olkuskiego
Mapa konturowa powiatu olkuskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczelina Jaroszowska”
Ziemia50°19′52″N 19°37′57″E/50,331167 19,632528
Strona internetowa

Szczelina Jaroszowska – schronisko na wzgórzu Nad Kopalnią[1], w obrębie miejscowości Jaroszowiec, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Klucze[2]. Pod względem geograficznym znajduje się na Płaskowyżu Ojcowskim na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[3].

Opis obiektu

Znajduje się w grupie skał zwanych Turniami nad Kopalnią[2] lub Skałami nad Kopalnią[4]. Tworzą one długi skalny mur nad wyrobiskiem nieczynnej kopalni rudy żelaza i cementowni „Klucze”. Wysoka szczelina schroniska znajduje się mniej więcej na jego środku[1].

Szczelina powstała na tektonicznym pęknięciu skał, które później uległo międzywarstwowemu rozszerzeniu. Jej główny otwór ma ekspozycję północną i znajduje się powyżej bardzo stromej skarpy wyrobiska kopalni. Oprócz tego są dwa otwory o ekspozycji południowo-wschodniej. Szczelina jest bardzo ciasna i wewnątrz skał zmienia kierunek o 90°. Pod zalegającymi w szczelinie skałami widoczne są puste przestrzenie ciągnące się w zachodnim kierunku[1].

Szczelina powstała w wapieniach z okresu późnej jury (oksford). Woda nie odegrała roli w jej powstaniu, brak bowiem śladów jej przepływu (strefy saturacji), na ścianach występują tylko ślady wód perkolacyjnych. Szczelina jest sucha, przewiewna i aż do końca oświetlona rozproszonym światłem słonecznym. Namulisko głównie kamieniste, z niewielką ilością próchnicy. W pobliżu otworów rozwijają się na ścianach glony i porosty, w głębi obserwowano pająki sieciarze jaskiniowe Meta menardi[1].

Historia poznania i dokumentacji

Szczelina znana była od dawna, znajdujące się w niej śmieci świadczą, że jest odwiedzana. Po raz pierwszy wymienili ją A. Górny i M. Szelerewicz w 1986 r.[5], zmierzyli i opisali A. Polonius i J. Sławiński w 1998 r. Plan opracował A. Polonius[1].

Kilkadziesiąt metrów na wschód, w tej samej północnej ścianie skalnego muru Turni nad Kopalnią znajduje się Jaskinia Jaroszowska[1].

Plan

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Adam Polonius, Szczelina Jaroszowska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-07-11].
  2. ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-07-02].
  3. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2
  4. ↑ Paweł Haciski, Południowa część Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Warszawa, RING, 2015, ISBN 978-83-937960-0-7
  5. ↑ M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo PTTK Kraj, 1986