Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP) – polska organizacja pozarządowa integrująca środowisko elektryków polskiego pochodzenia z całego świata.
Dzięki otwartej formule członkostwa zrzesza inżynierów i techników, oraz młodych adeptów (uczniów techników i szkół zawodowych) szeroko rozumianej elektryki. SEP zajmuje się głównie działalnością popularyzatorską oraz edukacyjną (szkolenia uprawniające do obsługi urządzeń elektrycznych, w tym uprawnienia do 1 kV). Zajmuje się także oceną zgodności wyrobów elektrycznych niskiego napięcia (od 1933 r.), poprzez Biuro Badawcze ds. Jakości, agendę SEP posiadającą akredytacje krajowe oraz uznania organizacji międzynarodowych i europejskich. Prowadzi też współpracę międzynarodową występując pod angielską nazwą Association of Polish Electrical Engineers. Należy do krajowej Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych w Polsce oraz do europejskiej organizacji EUREL.
Historia
Początki społecznego życia polskich elektrotechników datuje się na koniec XIX w. Pierwszą formą zrzeszenia była utworzona w 1899 r. Delegacja Elektrotechniczna przy Sekcji Technicznej Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu w Warszawie. W następnych latach powstały zrzeszenia polskich elektryków we Lwowie, Dąbrowie Górniczej (potem w Sosnowcu), Krakowie, Łodzi i Poznaniu[1][2]. Dopiero odzyskanie przez Polskę niepodległości pozwoliło skonsolidować rozproszoną aktywność społeczną polskich elektryków w ramach jednej organizacji. Nastąpiło to w trakcie I Zjazdu Elektrotechników Polskich, który odbył się w dniach 7-9 czerwca 1919 r. w Warszawie. Powołano wówczas Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich (SEP), którego wszystkie wymienione wcześniej zrzeszenia stały się członkami-założycielami, przekształcając się w Koła SEP. Pierwszym Prezesem SEP został prof. Mieczysław Pożaryski. Według przyjętego statutu, zadaniem SEP było zrzeszanie elektrotechników polskich w celu wspólnej pracy w sprawach dotyczących całokształtu elektrotechniki, utrzymywania stosunków z pokrewnymi organizacjami zagranicznymi, krzewienie wiedzy elektrotechnicznej, tworzenie zbiorów, bibliotek, laboratoriów, biur rzeczoznawczych, pośrednictwa pracy, urządzanie zjazdów, wycieczek, wystaw, odczytów itp.[3].
Do szczególnych osiągnięć SEP należało przejęcie wydawania od czerwca 1919 r. pierwszego polskiego czasopisma elektrotechnicznego „Przeglądu Elektrotechnicznego”, wydzielonego w maju tegoż roku z „Przeglądu Technicznego”. Z początkiem maja 1921 r. „Przegląd Elektrotechniczny” został oficjalnym organem SEP.
W 1928 r. podjęto reorganizację SEP poprzez skupienie w SEP całej, dotychczas rozproszonej, działalności stowarzyszeniowej polskich elektryków. Przyjęto wówczas nowy statut, w którym zmieniono nazwę ze Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich na Stowarzyszenie Elektryków Polskich. Koła terenowe przekształcono w Oddziały, dysponujące większą autonomią. Jednocześnie utworzono kategorię członków zbiorowych, powołano funkcję Sekretarza Generalnego, a także wprowadzono instytucję corocznych Walnych Zgromadzeń Członków SEP. W związku z tymi zmianami do SEP weszło Stowarzyszenie Radiotechników Polskich (jako Sekcja Radiotechniczna SEP) i Polski Komitet Elektrotechniczny[4].
Zmiany z 1928 r. weszły w życie w 1929 r. podczas I Walnego Zgromadzenia SEP w Poznaniu. Rozpoczął się 10-letni intensywny okres rozwoju SEP. W 1939 r. do SEP przyłączyły się Stowarzyszenie Teletechników Polskich i Związek Polskich Inżynierów Elektryków. Przedwojenny SEP wywierał znaczący wpływ na rozwój wszelkich dziedzin elektryki w Polsce, odpowiadając m.in. za polskie słownictwo elektrotechniczne, normalizację i przepisy elektrotechniczne, badanie jakości wyrobów elektrycznych, wspierał rozwój szkolnictwa elektrotechnicznego, tak niższego jak i wyższego szczebla, elektrotechniczne oddziały w Wojsku Polskim itd.[5][6] SEP rozwijał się też terytorialnie i ilościowo: o ile w 1929 r. istniało 9 Oddziałów: Warszawski, Lwowski, Sosnowiecki (przekształcony w 1931 r. w Oddział Zagłębia Węglowego, obejmujący również Śląsk, siedzibą były na zmianę Katowice i Sosnowiec), Łódzki, Krakowski, Poznański, Toruński, Radomski (w 1935 r. przekształcony w Radomsko-Kielecki z siedzibą w Skarżysku-Kamiennej) i Bydgoski, to w latach 30. XX wieku powstały jeszcze: Wileński (1932), Wybrzeża Morskiego (z siedzibą w Gdyni, 1932), Wołyński (1934, z siedzibą w Łucku) i Lubelski (1936)[7]. Liczba członków zwyczajnych wzrosła z 447 w 1929 r. do 1521 w 1939 r.
W październiku 1939 r. Stowarzyszenie Elektryków Polskich zostało zdelegalizowane przez okupacyjne władze niemieckie. Jednak w kraju, a nawet w obozach jenieckich i skupiskach polskich na zachodzie, członkowie SEP jednoczyli się i wykonywali konspiracyjnie różne prace o znaczeniu zarówno dla powojennego społeczeństwa (jak np. opracowywanie planów elektryfikacji Polski), jak i dla walki z wrogiem[8]. Elektrycy polscy w Wielkiej Brytanii w czasie wojny utworzyli w 1941 r. Oddział Brytyjski SEP z siedzibą w Londynie, który po II wojnie światowej przekształcono w osobne Stowarzyszenie Elektryków Polskich w Wielkiej Brytanii[9].
↑JózefJ.PodoskiJózefJ., 1929-1939, „Przegląd Elektrotechniczny” (12), 1939, s. 619-629(pol.).
↑TadeuszT.SkarzyńskiTadeuszT. (red.), Zeszyt Historyczny nr 1: 75 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919-1994, Warszawa: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, 1994, s. 85-86(pol.).
↑TadeuszT.SkarzyńskiTadeuszT. (red.), Zeszyt Historyczny nr 1: 75 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919-1994, Warszawa: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, 1994, s. 39-52(pol.).
↑TadeuszT.SkarzyńskiTadeuszT. (red.), Zeszyt Historyczny nr 1: 75 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919-1994, Warszawa: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, 1994, s. 45-50(pol.).
TadeuszT.SkarzyńskiTadeuszT. (red.), Zeszyt Historyczny nr 1: 75 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919-1994, Warszawa: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, 1994(pol.). Brak numerów stron w książce
Tomasz E.T.E.KołakowskiTomasz E.T.E., AleksyA.KuźnikAleksyA., 100 lat zorganizowanej działalności elektryków na terenie Oddziału Zagłębia Węglowego Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1911-2011, Katowice: OZW SEP, 2012. Brak numerów stron w książce
Tomasz E.T.E.KołakowskiTomasz E.T.E., 95 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919-2014, Katowice: SEP COSiW Warszawa, 2014. Brak numerów stron w książce