Stefania Kudelska

Stefania Kudelska
ilustracja
Stefania Kudelska (przed 1936)
Pełne imię i nazwisko

Stefania Jadwiga Kudelska

Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1890
Warszawa

Data i miejsce śmierci

12 sierpnia 1944
Warszawa

Posłanka do Sejmu RP V kadencji,
senator RP IV kadencji
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Krzyż Armii Krajowej
Krzyż Legionowy Odznaka „Za wierną służbę” Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Symboliczny grób Stefanii Kudelskiej na Starych Powązkach w Warszawie

Stefania Jadwiga Kudelska, ps. „Hanna” (ur. 16 sierpnia 1890 w Warszawie, zm. 12 sierpnia 1944 tamże[1]) – posłanka do Sejmu RP V kadencji, senatorka RP IV kadencji, dama Orderu Virtuti Militari, współzałożycielka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, członek Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1939 roku[2], wolnomularka[3].

Życiorys

Była córką Waleriana i Petroneli z domu Orłowska. W latach 1910–1912 była słuchaczką Wyższych Kursów Naukowych i Kursów Pedagogicznych Leontyny Rudzkiej w Warszawie, następnie studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od lutego 1913 była kierowniczką sekcji w Kole Kobiet Związku Strzeleckiego. Była aktywna w dziale propagandy na terenie Królestwa Kongresowego. Zaangażowała się w działalność Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza[4].

W sierpniu 1914 zorganizowała intendenturę dla strzelców w Oleandrach pod Krakowem i etapowe kuchnie żołnierskie w Jędrzejowie. We wrześniu tego roku została przydzielona do oddziału wywiadu 1 pułku piechoty Józefa Piłsudskiego. Była kurierką na tereny pozafrontowe. W 1914 została aresztowana przez władze rosyjskie, a po zwolnieniu w kwietniu wróciła do służby kurierskiej. Od lipca 1915 czynnie działała w Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie. Pracowała m.in. w kancelarii i archiwum[4].

Spisała wspomnienia z okresu pracy niepodległościowej. W 2019 zostały wydane przez Muzeum Historii Polski w tomie Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918[4].

Od września do grudnia 1919 była komendantką okręgu płoskirowskiego POW, a od stycznia 1920 oficerem wywiadu 12 Dywizji Piechoty. Służyła następnie w 6 Armii[4]. Była podporucznikiem Ochotniczej Legii Kobiet. Od lutego 1922 do marca 1923 była urzędniczką Delegatury Rządu RP w Kijowie. Po powrocie do kraju czynnie uczestniczyła w akcji przysposobienia kobiet do obrony kraju. Współzałożyła organizację Przysposobienie Wojskowe Kobiet, była jej instruktorką[1]. Od listopada 1929 roku do października 1935 kierowała referatem WF i PWK w Dowództwie Okręgu Korpusu nr I w Warszawie. Następnie pracowała w Państwowym Urzędzie WF i PW w Wydziale WF i PW Kobiet. W latach 1924–1927 studiowała w Szkole Nauk Politycznych oraz w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Była członkinią Związku Legionistów Polskich, zasiadała we władzach Unii Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny[4].

Była senatorką IV kadencji nominowaną w 1935 przez prezydenta. Pracowała w komisji oświatowej i wojskowej. W 1938 wyniku wyborów w Warszawie została posłanką do Sejmu RP V kadencji. Działała w Radzie Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego[4].

Ewakuowana z Warszawy w wojnie obronnej Polski we wrześniu 1939, znalazła się we Lwowie. Służyła tam pod dowództwem Haliny Wasilewskiej w ochotniczym Kobiecym Batalionie Pomocniczej Służby Wojskowej wchodzącym w skład Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej, której organizatorem i dowódcą był płk dypl. F. Polniaszka. Po powrocie do Warszawy pracowała w Radzie Głównej Opiekuńczej oraz jako wiceprzewodnicząca Komitetu Samopomocy Społecznej w Okręgu VIII przy ul. Zagórnej. W konspiracji była referentką w Szefostwie WSK Oddziału Organizacyjnego KG AK. Zginęła w powstaniu warszawskim w zbombardowanym domu przy ul. Leszno[1].

Jej symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim, kw. 329-2-25[1].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d Michalska 1988 ↓, s. 225.
  2. ↑ Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1939, Warszawa 1939, s. 72.
  3. ↑ Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, „Wolnomularz Polski”, nr 40, listopad–grudzień 2003, s. 15.
  4. ↑ a b c d e f Stefania Kudelska, [w:] Kamil Piskała, Marta Sikorska-Kowalska (red.), Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, Warszawa 2019, s. 55–93, ISBN 978-83-65248-36-7, OCLC 1160196894 [dostęp 2022-04-18].
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 944.
  6. ↑ a b c d e f g Kudelska Stefania Jadwiga 1890-1944. [w:] Parlamentarzyści [on-line]. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 2018-12-05].
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. II (H–O). Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 136–137. ISBN 83-88693-03-4.
  8. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 66).

Bibliografia