Stanisław Rachalewski

Stanisław Rachalewski
Data i miejsce urodzenia

5 listopada 1900
Łódź

Data i miejsce śmierci

1945
KL Flossenbürg

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Łodzi

Zawód, zajęcie

publicysta

Stanisław Rachalewski (ur. 5 listopada 1900 w Łodzi, zm. w 1945 w KL Flossenbürg) – polski dziennikarz i publicysta.

Życiorys

Rachalewski był absolwentem prywatnego gimnazjum A. Zimowskiego w Łodzi. Uczestniczył w 1920 w wojnie polsko-bolszewickiej jako ochotnik w ramach 203 pułku ułanów. Został ranny pod Ciechanowem. Następnie podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, których nie ukończył. W 1923[1] został sekretarzem redakcji „Kuriera Łódzkiego”[2] oraz kierował działem literackim i lokalnym gazety. Ponadto należał do zarządu Aeroklubu Łódzkiego (1936), Sekcji Organizacyjnej Obozu Zjednoczenia Narodowego, Towarzystwa Śpiewaczego im. S. Moniuszki w Łodzi, a także Komitetu Budowy Domu–Pomnika im. marsz. J. Piłsudskiego i Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich. Od 1938 pracował jako referent prasowy w Wydziale Prezydialnym Zarządu Miasta Łodzi. Był autorem pierwszego przewodnika po Starym Cmentarzu w Łodzi, pt. „Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła” (Łódź 1938)[1] oraz tworzył teksty do słuchowisk radiowych Rozgłośni Łódzkiej Polskiego Radia, m.in.: „Łódź nasza, Łódź nasza kochana” (1936) i „Gdy król Jagiełło do tuszyńskich zaglądał kniei” (1938)[3]. Był współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Łodzi (1937)[4].

Podczas II wojny światowej aresztowany 9 listopada 1939 roku przez Gestapo[1]. Wraz z nim aresztowano jego 2 przyjaciół i dziennikarzy: Stanisława Sapocińskiego, Szymona Glücka. Po zatrzymaniu mężczyzn przetrzymywano w obozie na Radogoszczu. Według dziennikarza Adama Ochockiego, osobą, która wpłynęła na aresztowanie dziennikarzy był dziennikarz Adolf Kargel, redaktor naczelny „Freie Presse”, które po zajęciu Łodzi przez Niemców wznowiono i przekształcono w „Deutsche Lodzer Zeitung” (od kwietnia 1940 „Litzmannstädter Zeitung”). Miał on dostarczyć Gestapo listę 77 Polaków, Żydów i Niemców – członków Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich wraz z miejscem zatrudnienia i zamieszkania. Część z wówczas zatrzymanych została rozstrzelana w lesie na Brusie[5].

Rachalewskiego przetrzymywano na Radogoszczu pod zarzutem nienawiści do Niemców. Celem odparcia zarzutów wskazał na swoją książkę „Zastygły nurt życia…”, w której wskazywał na znaczący udział Niemców w rozwoju Łodzi. Zwolniony z aresztu 9 grudnia 1939[6]. Następnie wyjechał do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony wraz z ludnością cywilną do KL Flossenbürg, gdzie zmarł w 1945[7].

W części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi znajduje się symboliczna płyta na grobie w kwaterze 2–e[8][9].

Książki

  • „Baśń i legenda o Łodzi” (1935)[10]
  • „Zastygły nurt życia: Łódź, która odeszła” (1938)[11]
  • „Szabla na kilimie. Ze szwadronami 203 pułku ułanów w r. 1920” (1938)[12]

Przypisy

  1. ↑ a b c Wojciech Źródlak, Skorowidz osobowy ikonografii łódzkiej do „Łodzi w Ilustracji” [online], 11 maja 2019.
  2. ↑ Feliks Bąbol, Świadectwo własnej obecności, „Odgłosy” (48), 26 listopada 1983.
  3. ↑ Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa, Katarzyna Szklarek, Radio Łódź – od 1930 roku po dziś. Między tradycją a współczesnością, „Kronika Miasta Łodzi”, 3 (75), bc.wbp.lodz.pl, kwiecień 2016 [dostęp 2023-02-22].
  4. ↑ Maria Nartonowicz-Kot, Zapomniani społecznicy. Polskie stowarzyszenia w Łodzi w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kronika Miasta Łodzi” (1), bc.wbp.lodz.pl, 2008 [dostęp 2023-02-22].
  5. ↑ Artur Ossowski, Stanisław Sapociński (1904–1939). Pozostało pióro i bilet..., [w:] Gustaw Romanowski, Marcin Kieruzel (red.), Bohaterowie trudnych czasów. Zbiór VIII, Urząd Miasta Łodzi. Biuro Informacji i Komunikacji Społecznej, 2013, ISSN 1231-5354 [dostęp 2021-11-17].
  6. ↑ Albin Głowacki, Sławomir Abramowicz, Obozy hitlerowskie w Łodzi: praca zbiorowa, Okre̜gowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Inst. Pamie̜ci Narodowej, 1998, ISBN 978-83-910778-0-1 [dostęp 2023-01-08] (pol.).
  7. ↑ Ludwika Majewska, Powstańcy z bagażem Kraju Warty. Przyszli i byli uczestnicy Powstania Warszawskiego więzieni na Radogoszczu w Łodzi w czasie II wojny światowej, [w:] Beata Michalec, Tadeusz Skoczek (red.), Dziś idę walczyć, Mamo… 78. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego, Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Niepodległości, 2022, s. 158, ISBN 978-83-66640-87-0.
  8. ↑ Zbigniew. Piąstka, W cieniu alei cmentarnych. Przewodnik biograficzny po cmentarzach chrześcijańskich przy ul. Ogrodowej i Srebrzyńskiej w Łodzi, Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990, OCLC 233505551 [dostęp 2023-01-08].
  9. ↑ Stanisław Rachalewski w BillionGraves GPS Headstones | BillionGraves [online], billiongraves.com [dostęp 2023-11-05].
  10. ↑ Nowa książka, Wyd. Ksiegarni Trzaski, Everta i Michalskiego, 1935 [dostęp 2023-02-22] (pol.).
  11. ↑ Stanisław Rachalewski, Zastygły nurt życia: Łódź, która odeszła, Zarząd Miasta, 1938 [dostęp 2023-02-22] (pol.).
  12. ↑ Stanisław Rachalewski, Szabla na kilimie: ze szwadronami 203 pułku ułanów w r. 1920, z zasiłkiem Towarzystwa Przyjaciół Miasta Łodzi, 1938 [dostęp 2023-02-22] (pol.).