PROFILPELAJAR.COM

Stanisław Małek
	; W mundurze podpułkownika dyplomowanego piechoty (1937)
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1895 ; Michałowice
Data i miejsce śmierci	30 października 1966 ; Poznań
	Przebieg służby
Lata służby	1915–1948
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; ludowe Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski
Jednostki	22 Pułk Piechoty; Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IX; Dowództwo Okręgu Korpusu Nr I; 11 Pułk Piechoty; Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VII; 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej; Armia „Poznań”; 60 Pułk Piechoty Wielkopolskiej; Poznański Okręg Wojskowy; Warszawski Okręg Wojskowy; Śląski Okręg Wojskowy
Stanowiska	dowódca kompanii; dowódca batalionu piechoty; kierownik referatu; szef sztabu okręgu; zastępca dowódcy pułku; dowódca pułku; szef oddziału
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa; kampania wrześniowa; Obrona Warszawy (1939)
	Odznaczenia

Stanisław Małek^[a] (ur. 20 czerwca 1895 w Michałowicach, zm. 30 października 1966 w Poznaniu) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, oficer dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, generał brygady ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się Michałowicach k. Grójca, w rodzinie Antoniego i Antoniny z Besińskich. W 1908 ukończył Szkołę Powszechną następnie kształcił się w Seminarium Nauczycielskim, które ukończył w 1913. W latach 1913–1915 pracował jako nauczyciel. W 1915 roku został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. W 1916 roku ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Moskwie i został mianowany chorążym. W latach 1916–1917 służył w 75 Sewastopolskim pułku piechoty, a od jesieni 1917 roku, w stopniu podporucznika, w I Korpusie Polskim w Rosji. Po rozwiązaniu korpusu w czerwcu 1918 roku powrócił do kraju^[2].

Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim. Awansowany do stopnia porucznika 1 grudnia 1918. Przydzielony został do 22 pułku piechoty w Siedlcach, w którego szeregach wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za okazane męstwo w czasie walk został odznaczony przez generała Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Awansowany do stopnia kapitana 1 grudnia 1920. Zweryfikowany w tym stopniu z starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W pułku piechoty pełnił kolejno funkcję dowódcy kompanii, potem baonu. We wrześniu 1924 roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Informacyjnego^[3]. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 141. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[4]. 5 stycznia 1931 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza dwuletniego Kursu 1930–1932^[5]. 1 listopada 1932 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Pełni w nim służbę na stanowisku kierownika Referatu Bezpieczeństwa i szefa Referatu Mobilizacyjnego. W maju 1934 roku został przeniesiony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach na stanowisko dowódcy batalionu^[6]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku i 28. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[1]. Od marca 1936 roku pełni funkcję szefa Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. W grudniu 1938 roku został przeniesiony do 56 pułku piechoty w Krotoszynie na stanowisko I zastępcy dowódcy pułku^[7]. Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej, zgodnie z przydziałem udał się do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, gdzie mobilizowała się III część Kwatery Głównej Armii „Poznań”. Wspomniana część nie dołączyła do Kwatery Głównej Armii. Wziął udział w obronie Warszawy. Dowodził pozycją „Bielany”, która wchodziła w skład pododcinka „Północ” Odcinka „Warszawa-Zachód”. Obsadę tego odcinka stanowiły między innymi resztki 60 pułku piechoty, nad którymi od 21 września 1939 roku sprawował dowództwo^[8].

Od 29 września 1939 roku, po kapitulacji Warszawy, przebywał w niewoli niemieckiej. Początkowo w Oflagu II A Prenzlau, a później w Oflagu II E Neubrandenburg i Oflagu II D Gross Born. Na początku stycznia 1945 roku został ewakuowany do Oflagu X A Sandbostel. W maju 1945 roku, po wyzwoleniu obozu, powrócił do kraju^[2].

W lipcu 1945 roku został przyjęty do odrodzonego Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko szefa Oddziału Ogólno-organizacyjnego Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr III w Poznaniu. 20 sierpnia 1945 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika. W październiku 1945 roku został szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr I w Warszawie. Od października 1946 roku do 13 października 1948 roku był szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr IV we Wrocławiu. 9 lipca 1947 roku został mianowany generałem brygady^[2].

13 października 1948 roku został pod fałszywymi zarzutami aresztowany przez żołnierzy Informacji Wojskowej i uwięziony. Przeszedł ciężkie śledztwo. W czasie przesłuchań torturowany. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 9 listopada 1950 roku został skazany na karę 12 lat więzienia, utratę praw publicznych na lat 5, oraz przepadek mienia, zdegradowano go również do stopnia szeregowca. Więziony we Wrocławiu, w Warszawie, potem w Centralnym Więzieniu we Wronkach. Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie ze względu na stan zdrowia udzielono mu przerwy w odbywaniu kary. Zwolniony z więzienia we Wronkach 4 marca 1954. Do więzienia już nie powrócił. Po zwolnieniu z więzienia mieszkał w Poznaniu, gdzie zmarł 30 października 1966 roku. Pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu^[2] (pole 8 kwatera 6-2-17)^[9].

19 kwietnia 1984 roku Naczelny Prokurator Wojskowy, na wniosek córki generała Krystyny, wniósł do Izby Wojskowej Sądu Najwyższego rewizję nadzwyczajną od wyroku z dnia 9 listopada 1950 roku. Postanowieniem tegoż sądu z dnia 31 maja 1984 roku został uniewinniony. Tym samym został w pełni zrehabilitowany. W 1985 roku Rada Państwa przywróciła mu pośmiertnie stopień generała brygady^[2].

Życie prywatne

Był mężem Ireny ze Ślosarskich (1913–2011). Miał córkę Krystynę Barbarę i syna Stanisława^[2]^[10]. W ostatnich latach życia mieszkał w Poznaniu.

Awanse

chorąży – 1916
podporucznik – 1917
porucznik – 1918
kapitan – 1920
major – 1928
podpułkownik – 1936
pułkownik – 1945
generał brygady – 1947

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[11]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[1]
Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[12]^[1]
Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)^[13]^[1]

Uwagi

↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław III Małek”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 15.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Łaszczewski 2011 ↓.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 95 z 18 września 1924 roku, s. 530.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 46.
↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 33, 799.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 158.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 613.
↑ Głowacki 1985 ↓, s. 204, 243, 260, 294.
↑ Plan Poznania - Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-10-20] .
↑ J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 438–440.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Tadeusz Łaszczewski: Obrona Warszawy i Modlina - 1939 r. nazwiska L - N. www.stankiewicz.e.pl, 2011-08-29.