Stanisław Bilmin (ur. 11 września 1894 w Chodorówce, zm. 9–11 kwietnia 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, inżynier agronom, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 11 września 1894 w Chodorówce, w powiecie sokólskim guberni grodzieńskiej, w rodzinie Emiliana i Amelii z Zaniewskich[1][2]. Ukończył gimnazjum realne w Grodnie, w którym późną wiosną 1913 złożył egzamin dojrzałości[1]. W latach 1914–1915 ukończył dwa semestry w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach[3].
1 października 1915 został zmobilizowany do armii rosyjskiej i skierowany do Aleksandryjskiej Szkoły Wojskowej w Moskwie[3][1]. Po odbyciu w 1917 przeszkolenia w szkole wojskowej w Moskwie został mianowany podporucznikiem. W 1918 w Wojsku Polskim we Francji w randze porucznika.
Od 1919 w stopniu kapitana walczy w szeregach 2 pułku strzelców pieszych pod Równem, Izamiczami, Słuczem, Zamościem i Łuckiem. Od grudnia 1919, po ukończeniu kursu dowódców w Szkole Aplikacyjnej Oficerów Piechoty w Rembertowie, dowodził kompanią, a następnie batalionem w 44 pułku strzelców Legii Amerykańskiej. Za walki o Łuck został odznaczony Orderem Virtuti Militari. 19 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii gen. Hallera[4]. W 1920 dostał urlop z wojska. W 1924 przeniesiony do rezerwy. W 1929 odbył ćwiczenia rezerwy w 76 pułku piechoty w Grodnie, a w 1929 i 1932 w 41 pułku piechoty w Suwałkach[1].
Ukończył studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie[1]. W kwietniu 1925 uzyskał tytuł inżyniera agronoma[1]. Przed II wojną światową był ostatnim właścicielem majątku - dworu Łosośna Mała, z wieżyczki którego widać było Grodno[5].
Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 60. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[6]. W dalszym ciągu pozostawał w ewidencji KRU Grodno[7].
3 września 1939, w czasie kampanii wrześniowej, został mianowany komendantem obrony przeciwlotniczej w Grodnie[8]. Po agresji ZSRR na Polskę, 27 września 1939 dostał się do niewoli sowieckiej i osadzono go w obozie jenieckim w Kozielsku[2]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[7]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu i tam pogrzebany[7] w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[9][10]. W Lesie Katyńskim prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[11]. W 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 374[12][13][2]. Przy zwłokach Stanisława Bilmina odnaleziono dowód osobisty[14]. Figuruje na liście wywózkowej 014 z 4 kwietnia 1940[2].
Był żonaty z Wiktorią Bilminówną, z którą miał córkę Marię Magdalenę (ur. 20 lutego 1928) i syna Jana Stanisława (ur. 27 listopada 1935)[1][15][8].
Ordery i odznaczenia
Upamiętnienie
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[18][19][20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21][22][23].
8 października 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, uczniowie z Kuźnicy posadzili trzy Dęby Pamięci, honorujące m.in. Stanisława Bilmina[24].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Ryżewski 1993 ↓, s. 329.
- ↑ a b c d e Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 37.
- ↑ a b Ostatnia droga 1998 ↓, s. 29.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920, s. 789.
- ↑ Co zostało z dawnych dworów [FOTO] [online], iSokolka.eu .
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 675.
- ↑ a b c Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 170.
- ↑ a b Ostatnia droga 1998 ↓, s. 30.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-11-17] (pol.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2024-12-08].
- ↑ AuswärtigesA. Amt AuswärtigesA., „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 175 [dostęp 2024-12-08] (niem.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (42 (328)), pbc.uw.edu.pl, 16 października 1948, s. 4 [dostęp 2024-12-08] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 37, tu podano, że córka miała na imię Danuta.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Ostatnia droga 1998 ↓, s. 31.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 10 [dostęp 2024-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Redakcja, Uczniowie z Kuźnicy posadzili dęby, żeby uczcić oficerów zamordowanych w Katyniu [online], Kurier Poranny, 8 października 2009 [dostęp 2024-12-08] (pol.).
Bibliografia
- Bilmin Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.55-4665 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-13].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Zeszyty Katyńskie. Stanisława Palenica (red.). T. 25: Ostatnia droga. Białystok: Stowarzyszenie Rodzina Katyńska, 1998. ISBN 83-909948-0-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Wacław Ryżewski. Pro memoria. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1 (143), 1993. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
