Stanisław Jan Arczyński

pułkownik saperów
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1895 Luboszewy
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1958 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1915–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	1 Pułk Inżynieryjny, 3 Dywizja Piechoty Legionów, 2 Pułk Saperów Kaniowskich, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Szkoła Podchorążych Saperów, Wyższa Szkoła Inżynierii, Centrum Wyszkolenia Saperów we Francji
Stanowiska	dowódca kompanii, dowódca batalionu, zastępca dowódcy pułku, szef saperów M.S.Wojsk., komendant SPSap, komendant WSInż., komendant CWSap, dowódca saperów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Jan Arczyński (ur. 24 czerwca 1895 w Luboszewach^[1], pow. Brzeziny, zm. 3 stycznia 1958^[2] w Londynie) – pułkownik saperów Wojska Polskiego.

Stanisław Jan Arczyński urodził się 24 czerwca 1895 w Luboszewach, w rodzinie Mirosława i Jadwigi z Szelągowskich^[1]. W latach 1907–1914 uczęszczał do Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie, które ukończył z wyróżnieniem (cum eximia laude)^[3]. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił w 1915 do Aleksandrowskiej Szkoły Inżynierii w Kijowie. Od 1916 do grudnia 1917 służył jako oficer w rosyjskim 4 batalionie saperów. Następnie wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji, w którym służył w 1 baonie pontonowym. Uczestniczył wówczas w walkach z bolszewikami. Po rozwiązaniu Korpusu był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej i należał do organizacji „Zarzewie”.

W listopadzie 1918 wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Początkowo został dowódcą plutonu, a potem kompanii pontonowej w 1 pułku inżynieryjnym. W 1919 brał udział w walkach o Lwów i Małopolskę Wschodnią jako dowódca grupy pontonowej w 3 Dywizji Piechoty Legionów. Następnie wraz ze swoim pododdziałem został przerzucony na północno-wschodni odcinek frontu, gdzie wyróżnił się szybkim wybudowaniem mostów na Świsłoczy i Niemnie, za co po wojnie odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Po zakończeniu działań wojennych przeszedł w 1921 kurs uzupełniający oficerów sztabu. Od 1922 do 1925 był dowódcą III batalionu w 2 pułku saperów Kaniowskich, a następnie do 1927 zastępcą dowódcy tegoż pułku. W latach 1927–1929 dowodził batalionem szkolnym saperów w Modlinie. W 1929 ukończył kurs dla oficerów sztabu saperów w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Do 5 grudnia 1934 był szefem saperów przy II wiceministrze spraw wojskowych. Otrzymał wówczas podziękowanie od I wiceministra spraw wojskowych gen. bryg. Tadeusza Kasprzyckiego za podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk saperskich i sprawne kierowanie nimi podczas powodzi oraz odbudowę mostów, dróg i regulację rzek. Ze względu na swoje zasługi został mianowany komendantem Szkoły Podchorążych Saperów^[4], a w 1936 został komendantem Wyższej Szkoły Inżynierii w Warszawie. Funkcję tę sprawował do wybuchu wojny obronnej 1939.

Po klęsce wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie został komendantem polskiego Centrum Wyszkolenia Saperów przy francuskim 6 pułku saperów w Angres. Po upadku Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Był dowódcą saperów w sztabie Najwyższego Wodza. Po zakończeniu wojny i demobilizacji osiedlił się w Anglii. Zmarł 3 stycznia 1959 w Londynie.

• Charakter twardy. Umie zaparcie dążyć do celu. Umie rozkazywać i wymusić posłuszeństwo. Jako saper taktycznie przygotowany na dcę saperów armii. Technicznie b.dobry. Jako Komendant Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej b.dobry. Nadaje się na dowódcę grupy saperów. W czasie wojny na dowódcę saperów armii. Wyróżnia się jako dowódca. Byłoby bardzo dobrze, żeby mógł ukończyć Centrum Wyższych Studiów Wojskowych co by rozwinęło i ugruntowało jego przygotowanie do współpracy ze sztabami wyższych dowództw i jego zdolności dowódcy. /13 września 1937r. / /-/ gen. Dąbkowski.
• Doskonały dowódca o silnym charakterze i spokojnym usposobieniu. Nadaje się również dobrze do pracy w sztabach. Na obecnym stanowisku b.dobry. Nadaje się na dowódcę grupy saperów i dowódcę saperów armii. 14 grudnia 1938/. /-/ gen. Dąbkowski.

• kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[5]
• major – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923^[6]
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937^[7]

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[8]
• Krzyż Niepodległości (15 czerwca 1932)^[9][10]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[11][12]
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[13][14]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, zezwolenie 1929)^[15]

• Rocznik Oficerski 1923, s. 907.
• Rocznik Oficerski 1924, s. 800, 829.
• Rocznik Oficerski 1928, s. 582, 592.
• Rocznik Oficerski 1932, s. 248, 442.
• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 12. [dostęp 2021-01-04].
• Adam Szugajew: Saperzy w służbie Polsce. Londyn: Stowarzyszenie Polskich Saperów na Obczyźnie, 1985. OCLC 69303009. Brak numerów stron w książce
• Zdzisław Barszczewski, Władysław Jasieński: Sylwetki saperów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09287-7. Brak numerów stron w książce
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939; stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6. Brak numerów stron w książce