Sobór watykański I
Miejsce	Bazylika św. Piotra  Watykan
Liczba uczestników	813
Data rozpoczęcia	1869
Data zawieszenia	1870
Poprzedni Sobór trydencki (1545–1563)	Następny Sobór watykański II (1962–1965)
Multimedia w Wikimedia Commons

Sobór watykański I – dwudziesty sobór powszechny Kościoła katolickiego, zwołany przez papieża Piusa IX obradujący w latach 1869–1870. Zwołano go 300 lat po soborze trydenckim. W obradach uczestniczyło 49 kardynałów, 10 patriarchów, 7 prymasów, 124 arcybiskupów, 522 biskupów, 6 opatów, 49 wikariuszy apostolskich, 46 przedstawicieli zakonów^[1].

W soborze brali udział Polacy: abp Mieczysław Halka-Ledóchowski, abp Grzegorz Michał Szymonowicz, bp Józef Alojzy Pukalski, bp Antoni Gałecki, bp Antoni Monastyrski i ks. Sosnowski^[1].

Sobór został zawieszony, kiedy wojska włoskie zdobyły Rzym; nigdy nie wznowiono obrad.

Sobór uchwalił konstytucję dogmatyczną Pastor aeternus, która zawiera wypowiedź doktrynalną: „Romani Pontificis definitiones esse ex sese irreformabiles, non autem ex consensu Ecclesiae” (definicje Papieża Rzymskiego są same z siebie niezmienne, a nie wynika to ze zgody Kościoła). To zdanie oraz dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności kształtuje dziś w znacznej mierze stosunki w Kościele katolickim.

Obok dogmatu o nieomylności ważnym wkładem soboru była konstytucja De fide catholica, która traktowała o Bogu Stworzycielu, o objawieniu, wierze, stosunku wiary do wiedzy. Dołączone kanony odrzucały ateizm, racjonalizm, materializm i panteizm. Sobór stwierdzał m.in. że możliwe jest dojście do istnienia Boga „przy pomocy rozumowania naukowego i filozoficznego”^[2].

Pośrednim skutkiem uchwał soboru była ogłoszona 1 listopada 1950 przez Piusa XII definicja o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny (jeden z przypadków użycia nieomylności dla wprowadzenia nowego dogmatu po definicji soborowej, wcześniej z nieomylności skorzystał już np. Pius IX, ogłaszając naukę o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny (1854), gdyż nieomylność papieska należała do depozytu wiary katolickiej, a jej definicja tylko ją potwierdziła^[3]. Według niektórych teologów (np. Joachima Meisnera) skorzystał z niej także papież Jan Paweł II, rozstrzygając kwestię kapłaństwa kobiet, jednak ten pogląd spotkał się z krytyką innych teologów^[4]).