Skam – norweski serial telewizyjny i internetowy, dramat społeczny opowiadający o współczesnym życiu grona młodzieży z Hartvig Nissen skole w Oslo. Od jesieni 2015 do 16 grudnia 2016 wyemitowano cztery sezony z podziałem na serie, z których każda skupiła się na życiowych perypetiach norweskich licealistów. Seria porusza problemy i przedstawia sytuacje, z którymi młodzi Norwedzy stykają się w życiu codziennym, od russetiden, w młodzieżowym żargonie oznaczającym okres imprez i luzu tuż przed ukończeniem szkoły średniej, przez problemy emocjonalne, po poważne kwestie, takie jak akceptacja w społeczeństwie czy tolerancja[2]. W castingu do serialu wzięło udział 1200 osób[3]. W grudniu 2016 NRK potwierdziła dla New York Times, że serial będzie kontynuowany[4]. 7 kwietnia 2017 o godzinie 12:00 opublikowano zapowiedź ostatniego już – czwartego sezonu serialu, którego główną bohaterką została Sana Bakkoush[5]. Dnia 10 kwietnia rozpoczęto udostępniać poszczególne sceny tej serii, a premiera całego odcinka nastąpiła 14 kwietnia 2017 roku. Ostatni odcinek serii wyemitowano 24 czerwca 2017.
Odbiór serialu
Cykl produkowany został przez norweski publiczny kanał NRK P3. Pierwszy pełny odcinek ukazał się w piątek 25 września 2015, epizody emitowane były w każdy piątek. Średnia oglądalność w Norwegii szacowana była na 192000 odbiorców zarówno w Internecie, jak i w telewizji. Pierwszy odcinek serii był jednym z najchętniej oglądanych pojedynczych epizodów w historii telewizji NRK (Web TV)[6]. Serial otrzymał dobre oceny krytyków norweskich i zdobył uznanie za poruszenie ważnych problemów społecznych, takich jak nadużywanie alkoholu i narkotyków, gwałt i przemoc, nastoletnia ciąża, homofobia czy islamofobia w pouczający i innowacyjny sposób. Począwszy od trzeciego sezonu, serial zwrócił również uwagę odbiorców z zagranicy, obecnie toczą się negocjacje celem upublicznienia wersji językowych oraz licencyjnych praw do muzyki[7]. Widzowie mogą śledzić życie swoich bohaterów na Facebooku, Instagramie i Snapchacie[8]. Zdjęcia i filmy, które na nich umieszcza moderator, mają sprawiać wrażenie, że kreowane postacie istnieją naprawdę, a filmowa fikcja staje się rzeczywistością. Na wirtualnych stronach dostępne są również wpisy bohaterów, prowadzących rozmowy ze sobą na Facebooku i innych portalach społecznościowych.
Serial został pokazany również na targach produkcji i dystrybucji treści telewizyjnych na MIPCOM w Cannes. Podczas tego wydarzenia organizowanego w październiku spotykają się m.in. twórcy programów, które sprawdzają się przede wszystkim zarówno w tradycyjnej, jak i nielinearnej przestrzeni. Marianne Furevold-Boland z publicznej NRK podkreśliła, że dzięki temu zabiegowi serial tylko dla nastolatków przyciągnął w sieci znacznie więcej widzów niż liczy ta grupa wiekowa w Norwegii[9].
Twórcy prostego serialu dla młodzieży zadbali o wszystkie detale, od dialogów po obsadę aktorską, która według krytyków jest fenomenalna. Rozmowy pomiędzy bohaterami nie są wymuszone czy sztuczne, ale wiarygodne z interesującą narracją, do całości sukcesu przyczyniła się również muzyka.[10] Norweskie media podkreślają, że jeszcze nigdy w historii telewizji norweskiej w taki sposób nie pokazano zauroczenia między chłopakami. Ważną postacią serialu, która zwróciła szczególną uwagę, jest Isak, chłopak Evena, grany przez Tarjei Sandvik Moe[11].
Serial otrzymał dobrą ocenę i pochwały za poruszanie ważnych kwestii społecznych, takich jak wykorzystywanie seksualne[12] oraz radzenie sobie z reakcjami otoczenia w rozmowach o homoseksualizmie. Martina Lunder Brenne z Verdens Gang opisała Skam w listopadzie 2016 jako „najfajniejszy serial Norwegii” głównie z powodu sytuacji omawianych w trzecim sezonie[13]. W sieci można przeczytać, że Skam wykonał w tej kwestii ważną pracę i to „w sekundę”, natomiast inne wypowiedzi na osiągnięcie tego samego celu trwać musiały całymi latami czy sezonami[14]. Kristoffer Hegnsvad z duńskiej Politiken posunął się nawet do nazwania programu jako „najlepszego serialu dla młodzieży w świecie”, który najlepiej przedstawia tę grupę nastoletnich odbiorców, przy czym jest jednocześnie uniwersalny i odpowiedni dla wszystkich grup wiekowych. Znaleźć w nim można stereotypowe połączenie romansu i intryg, które będą prezentowane zarówno z przymrużeniem oka, jak i z pewną dozą powagi.
Norweski serial czeka kilka międzynarodowych remake’ów, obecnie (2018) w produkcji znajduje się wersja amerykańska, francuska oraz włoska i niemiecka[15]. 26 listopada 2017 podczas Warsaw Comic Con aktor Henrik Holm spotkał się z fanami podczas panelu dyskusyjnego oraz udzielił wywiadu dla Polskiego Radia.[16][17].
2 lutego 2018 brytyjska para książęca złożyła wizytę w Hartvig Nissen. Wchodzących do budynku przywitał w imieniu społeczności szkoły Tarjei Sandvik Moe[18][19]. Głównym celem kilkudniowej wyprawy następcy brytyjskiego tronu było „budowanie przyjaźni” między rodzinami królewskimi oraz pielęgnowanie dobrych relacji Brytyjczyków z mieszkańcami Szwecji oraz Norwegii[20].
Nagrody i wyróżnienia
Skam został okrzyknięty najlepszym serialem telewizyjnym w 2015 przez NATT&DAG[21]. Serial zdobył też pięć nagród przyznawanych przez Gullruten 2016: za najlepszy serial TV, najlepsza nowa seria programów i tegoroczna innowacja, nagroda za najlepszy montaż serialu telewizyjnego (Ida Vennerød Kolstø) oraz innowacji (Julie Andem i Mari Magnus)[22]. Sukces w Norwegii odbierany jest głównie przez pryzmat pracy dziennikarskiej jaki włożyli przy produkcji reżyser, a także copywriterzy. Przed rozpoczęciem zdjęć, przeprowadzili oni wiele rozmów z norweskimi szesnastolatkami i siedemnastolatkami, o tym jak wygląda ich życie, imprezowanie, codzienność, problemy[23].
Sezon składa się z 11 odcinków, a akcja rozpoczyna się późnym latem 2015. Poznajemy w nim główną bohaterkę Evę (Lisa Teige) i jej przyjaciół: Noorę (Josefine Frida Pettersen), Vilde (Ulrikke Falch), Sanę (Iman Meskini), Chrisę (Ina Svenningdal) i innych. Duża część tej serii opowiada o burzliwym związku Evy z chłopakiem Jonasem[25].
Druga seria składa się z 12 odcinków, główną bohaterką tej części jest Noora Sætre (Josefine Frida Pettersen). Dowiemy się w niej o życiu bohaterki w semestrze letnim w szkole Hartvig Nissen, a zwłaszcza o jej relacji z chłopakiem z trzeciej klasy – Williamem, w tej roli wystąpił Thomas Hayes. Odcinek czwarty sezonu poświęcony został okresowi wielkanocnemu[26].
Seria trzecia zawiera 10 odcinków i trwa w okresie jesienno-zimowym (2016). W drugim roku emisji serialu mamy do czynienia z poznanymi już wcześniej uczniami norweskiego liceum. Motyw przewodni sezonu przedstawia sprawy związane z Isakiem Valtersen – w tej roli wystąpił Tarjei Sandvik Moe – i jego zauroczeniem – o dwa lata starszym kolegą Evenem (Henrik Holm)[27]. Siedem odcinków zawiera dwa tytuły – jest to związane z emisją serialu przez dwie różne stacje, które to użyły różne tytuły dla tych odcinków.
Samme tid et helt annet sted Kan jeg bli her med deg for altid?
Julie Andem
Julie Andem
30 min
4 listopada 2016
29
6
Escobar season Kan du ikke bare si det?
Julie Andem
Julie Andem
19 min
18 listopada 2016
30
7
Er du homo?
Julie Andem
Julie Andem
23 min
25 listopada 2016
31
8
Mannen i mitt liv Drit i å ringe Isak
Julie Andem
Julie Andem
30 min
2 grudnia 2016
32
9
Det går over Velkommen til mobilsvar
Julie Andem
Julie Andem
18 min
9 grudnia 2016
33
10
Minutt for minutt Jeg så deg første skoledag
Julie Andem
Julie Andem
33 min
16 grudnia 2016
Sezon czwarty: 2017
Oficjalny zwiastun do 4 sezonu został udostępniony w poniedziałek, 10 kwietnia 2017 roku[28], premiera pełnego odcinka 4 sezonu była emitowana w piątek, 14 kwietnia 2017[29]. Seria składa się z 10 odcinków[30], a główną bohaterką jest muzułmanka Sana Bakkoush[29].
W grudniu 2016 serial kończy swój trzeci sezon emisji, stając się najbardziej oglądanym filmem w historii publicznej norweskiej telewizji, ze średnią oglądalnością 1,2 miliona widzów w tygodniu i ponad miliona osób odwiedzających w sieci internetowej kolejne odcinki serialu, w kraju o populacji liczącej pięć milionów ludzi. Jesienią 2016 program stał się kultowym hitem na arenie międzynarodowej, z dwucyfrowym wzrostem oglądalności w Stanach Zjednoczonych, Rosji i Francji. Internet jest pełen stron fanów serialu[31]. Publiczna stacja NRK promuje Skam tylko za pośrednictwem mediów społecznościowych, z wyjątkiem jednego wywiadu telewizyjnego, w którym wzięli udział aktorzy trzeciego sezonu. Hakon Moslet producent wykonawczy mówi dla NYT, że chodzi o to, aby nastolatkowie sami od siebie go odnaleźli, a nie usłyszeli od rodziców. 9 grudnia 2016 amerykańska firma XIX Entertainment ogłosiła umowę z publiczną stacją NRK do produkcji serialu w wersji anglojęzycznej pod nazwą „Shame”. Wersja anglojęzyczna będzie miała nowe postacie i aktorów, ale żeby móc używać koncepcji i formatu NRK będzie konsultantem amerykańskiego wykonawcy. Oczekuje się, że produkcja w USA rozpocznie się w 2017[3].
Szwedzka Telewizja (SVT) zakupiła serię w 2016, a pierwsze trzy sezony zostały opublikowane w serwisie internetowym SVT Play[32]. W styczniu 2017 Skam stał się jednocześnie najczęściej oglądanych serialem w historii na SVT Play[33]. W sumie odnotowano ponad 22 milionów wejść na stronę serialu wykorzystującego szwedzki internetowy kanał telewizji publicznej[34].
↑„Skam – allt du behöver veta inför premiären i SVT”. Aftonbladet. Läst 10 november 2016; Sweden, Sveriges Television AB, Stockholm,. „Skam”. Läst 6 januari 2017.
↑Nylander, Sara. „Skam mest tittade på SVT Play – någonsin”. svt.se. Läst 14 januari 2017.Radio, ;. „Skam mest sedda serien på SVT Play – Nyheter (Ekot)”. Läst 14 januari 2017.
↑„Miljonsiffror gör „Skam” till rekordsuccé”. Göteborgs-Posten. Läst 14 januari 2017.;” Miljonsiffror gör „Skam” till rekordsuccé”. Göteborgs-Posten. Läst 14 januari 2017.
