Shoah – dziewięcioipółgodzinny film dokumentalny Claude’a Lanzmanna z 1985 roku o Holokauście (po hebrajsku Szoa).

Praca nad filmem trwała 11 lat. Dokumentacja była zbierana w 14 krajach, zdjęcia zajęły ok. 350 godzin, montaż 5 lat. W Shoah nie użyto żadnych zdjęć archiwalnych, żadnych fotografii ani kadrów z kronik niemieckich z okresu II wojny światowej. Reżyser przeprowadza wywiady ze świadkami Zagłady – Żydami, Polakami i Niemcami. Ukazane są miejsca związane z Holokaustem – tereny obozów koncentracyjnych i śmierci, tory kolejowe, miejsca, z których odbywały się deportacje. Za film ten Lanzmann otrzymał wiele nagród i 13 doktoratów honoris causa^[1].

W Telewizji Polskiej w latach 80. film został wyemitowany w okrojonej wersji (trzygodzinnej), poddanej oficjalnej krytyce ze strony ówczesnej władzy^[2], oskarżającej reżysera o antypolonizm^[3]. Lanzmann celowo pominął wywiady z Polakami, które problematyzowały kwestię antysemityzmu w okupowanej Polsce (w tym relację Jana Karskiego o nieskutecznej audiencji u Franklina Delano Roosevelta)^[4]. Co więcej, Lanzmann uznawał Shoah za jedyny słuszny film poświęcony Zagładzie Żydów, toteż przypuszczał ataki na wszelkie późniejsze produkcje poświęcone zamordowanym Żydom (na przykład Korczaka Andrzeja Wajdy oraz Listę Schindlera Stevena Spielberga)^[3][5]. Jerzy Turowicz na łamach „Tygodnika Powszechnego” pisał, że „film jest zdecydowanie nieobiektywny, tendencyjny i w ostatecznej wymowie – antypolski”^[4].

• Shoah w bazie Filmweb
• Shoah w bazie IMDb (ang.)
• Materiały źródłowe („surówki”) nakręcone w polskich miastach w latach 1978–1982 przez ekipę Claude’a Lanzmanna podczas realizacji zdjęć do filmu Shoah