Seweryn Udziela (etnograf)

Seweryn Udziela
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1857
Stary Sącz

Data i miejsce śmierci

26 września 1937
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

etnograf

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Seweryn Udziela (ur. 24 grudnia 1857 w Starym Sączu, zm. 26 września 1937 w Krakowie) – etnograf, badacz i popularyzator folkloru i kultury ludowej Małopolski.

Życiorys

Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego pracował jako nauczyciel szkół ludowych w różnych miejscowościach dawnej Galicji, m.in. w Ropczycach. Pracował również jako inspektor oświaty, prowadził czytelnię ludową. Pod koniec XIX w. wynajmował dom w Wieliczce. Na podstawie pracy Lud polski w powiecie ropczyckim w Galicji, w 1890 został przyjęty na członka Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności. W 1900 zamieszkał w Krakowie-Podgórzu. W 1911 był jednym ze współorganizatorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, któremu ofiarował swe zbiory etnograficzne oraz bogatą bibliotekę. W 1913 pozyskał pomieszczenia dla muzeum na terenie Wawelu. Był autorem wielu prac etnograficznych, które do dziś stanowią cenne źródło informacji dla badaczy kultury ludowej. W znacznej mierze dzięki jego staraniom muzeum stało się jednym z najważniejszych ośrodków tego typu na ziemiach polskich (organizował m.in. wystawy zagraniczne, bardzo intensywnie gromadził eksponaty). Współpracował i prowadził korespondencję z wieloma naukowcami i ludźmi zainteresowanymi kulturą ludową, m.in. z Romanem Reinfussem i Marią Eljaszówną. Dyrektorem Muzeum Etnograficznego w Krakowie, które nosi obecnie jego imię, był od jego powstania do 1937.

Zmarł w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera M-płn-wsch-po prawej Wolfa Jakóba)[1].

Grobowiec Seweryna Udzieli na cmentarzu Rakowickim

Publikacje

Książki

  • Materyjały etnograficzne z miasta Ropczyc i okolicy. Kraków: Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1886.
  • Tyniec: pod względem topograficzno-etnograficznym. nakładem autora: Wieliczka, 1897.
  • Materyały do polskiej weterynaryi ludowej. 1. Powiat gorlicki i grybowski. Lwów: 1900.
  • Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego mieszkającego po prawym brzegu Wisły. Wielkoludy, czarownice i czarownice, choroby. Warszawa: 1901.
  • Topograficzno-etnologiczny opis wsi polskich w Galicyi. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1901.
  • Krakowiacy. Kraków: Księgarnia Geograficzna „Orbis”, 1924.
  • Dwory: zapiski etnograficzne z 1901 i 1902 roku. 1924.
  • Z podań i dziejów ziemi bieckiej. Kraków: nakł. Ksiegarni Geograficznej Orbis, 1926.
  • Ludowe stroje krakowskie i ich krój: z 34 tablicami barwnemi i 47 rycinami w tekście oraz dwoma arkuszami krojów. Kraków: nakł. Muzeum Etnograficznego, 1930. akwarelowe ilustracje wykonała Marja Eljasz-Radzikowska
  • Krakowskie hafty białe. Lwów i Warszawa: Książnica-Atlas, 1930. ilustrowała Marja Polaszkówna
  • Rośliny w wierzeniach ludu krakowskiego. Lwów: nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1931.
  • Ubiory ludu polskiego. Zeszyt III. Górale beskidowi. Kraków: nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, 1932. ilustrowała Maria Kirchnerowa
  • Ziemia łemkowska przed półwieczem: zapiski i wspomnienia z lat 1888-1893. Lwów: nakł. Towarzystwa Ludoznawczego, 1934.
  • Hafty kurpiowskie. Kraków: nakł. Muzeum Etnograficznego, 1936. ilustrowała Stanisława Czyżewska

Artykuły

  • 1889 Religia i modlitwa u ludu ropczyckiego, „Wisła”, t. 3.
  • 1904 Poezja na wsi, „Lud”, t. 10, s. 39–49.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2020-10-06].
  2. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 30.
  3. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi w dziedzinie etnograficznej”.

Linki zewnętrzne