Ryby maślane, ryby masłowe (ang. butterfish) – zwyczajowe nazwy kilku gatunków ryb o ciele zwykle wydłużonym i bocznie spłaszczonym charakteryzujących się dużą zawartością oleju. Cenione ze względu na smaczne mięso.

Przykładowe gatunki ryb spotykanych w handlu pod nazwą ryby maślanej:

• ryby z rodzaju Centrolophus i Tubia (ang. rudderfish)
• błyszczyk (Peprilus triacanthus)^[1]
• żuwak fiatola (Stromateus fiatola)^[1]
• żuwak brazylijski (Stromateus brasiliensis)^[1]
• Odax flavobrunneum^[1]
• anoplopoma (Anoplopoma fimbria, ang. sablefish)

Niektóre gatunki zawierają woski nietrawione przez człowieka, które mogą powodować zaburzenia pokarmowe, a u osób szczególnie wrażliwych nawet zatrucia pokarmowe, m.in.:

• eskolar (Lepidocybium flavobrunneum, ang. escolar),
• kostropak (Ruvettus pretiosus, ang. oilfish).

Zatrucia mogą objawiać się biegunką, zawrotami głowy, nudnościami i zmianami skórnymi (wysypka). Osobom, które po raz pierwszy konsumują ryby z tej grupy zaleca się spożycie małej ilości celem sprawdzenia wrażliwości organizmu na woski zawarte w mięsie ryby. Pierwsze objawy ewentualnego zatrucia występują zwykle po 2–3 godzinach od spożycia i ustępują po upływie doby.

Przepisy określające zasady wprowadzania do obrotu ryb zawierających substancje wywierające szkodliwy wpływ na przewód pokarmowy znajdują się w rozporządzeniu (WE) 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE Polskie Wydanie Specjalne rozdz. 3 t. 45 str. 15 z późniejszymi zmianami).