Rufus – postać z powieści Teodora Parnickiego Twarz księżyca, adwokat urodzony w I połowie V wieku.

Rufus był synem prowincjonalnego senatora, członka Kurii Miejskiej Izauropola. Został zatrudniony jako goniec i notariusz przez zarządcę prowincji Izaurii Saturninusa. Zaprzyjaźnił się z jego córką, Saturnią, która początkowo litowała się nad młodzieńcem^[a][1].

Głównym zadaniem zarządcy Izauriii było oczyszczenie prowincji z bandytów, ponieważ przebiegała przez nią główna droga pocztowa łącząca Konstantynopol z Antiochią, Palestyną i Egiptem. Saturninus nie opłacał jednak dobrze podległych sobie oddziałów wojskowych i urzędów bezpieczeństwa, starając się zgromadzić jak największy majątek, który chciał przekazać córce. Z bandytami wolał się raczej układać niż zmagać, a pieniądze na opłacanie band starał się wycisnąć z samorządu, czyli Kurii. Kuriałowie zbuntowali się w końcu i postanowili odwołać się do Prefekta Pretorium Wschodu. Tekst skargi odwoławczej mieli wywieźć w tajemnicy, nocą ojciec Rufusa i jego starszy brat Apolloniusz^[1].

Młody Rufus, przerażony nocną eskapadą krewnych poprosił swego patrona poprzez Saturnię o eskortę dla nich. Poinformowany w ten sposób o spisku Saturninus urządził zasadzkę. Doszło do walki. Apolloniusz zbiegł, a rannego ojca Rufusa przywleczono przed trybunał i skazano, w akcie łaski, na konfiskatę ośmiu dziewiątych części majątku. Pozostałą jedną dziewiątą rozdrapali wierzyciele i Rufus został nędzarzem. Jego ojciec zmarł z zadanych ran^[2].

Pogrążonemu w rozpaczy Rufusowi przyszedł wówczas z nieoczekiwaną pomocą wielmoża z pobliskiego zamku, Zenon. Wyprawił zmarłemu ojcu młodzieńca okazały pogrzeb, a Rufusowi przesłał jedenaście zwojów opiewających chwalebne czyny jego znakomitej przodkini, Mitroanii Chorezmijki. Zenon znalazł w księdze inspirację do sięgnięcia po koronę cesarską na wzór Klaudiusza Gockiego, poprzez przetworzenie band rozbójniczych w regularne wojsko cesarskie. Potrzebował do tego Rufusa, któremu najpierw opłacił prestiżowe studia prawnicze w Berycie, a następnie użył do wynegocjowania w Konstantynopolu warunków zbrojnej pomocy rozbójniczych band izauryjskich na rzecz cesarstwa. Rufusowi lektura zapisków Mitroanii, przyniosła korzyść metafizyczną. Przyjął za Chozroesem i Numerianem, że bogowie zamieszkujący Przeciwziemię są tylko starszymi braćmi ludzi i nie można od nich wymagać, by ich chronili przed nieszczęściem^[3].

Do interwencji na rzecz Rufusa popchnęła Zenona, poczuwająca się do winy, Saturnia. Dziewczyna obiecała spędzić, w zamian za pomoc przyjacielowi, noc z Zenonem, ale okazała się niezdolna do współżycia z mężczyzną. Zenon zdobywszy wiedzę o homoseksualności Saturnii, doprowadził do jej małżeństwa z Rufusem. Zagwarantował sobie ten sposób wierność swego sługi, stale zagrożonego ujawnieniem tajemnicy swej żony, które mogło na nią sprowadzić wyrok śmierci. W 450 roku po rozstaniu się ze swą kochanką Hermogenią, Saturnia zdecydowała się na współżycie z mężem i w okolicy tej daty urodziła Rufusowi syna Artoriusza. Jego syn, również Artoriusz, zawędrował do Brytanii^[4].

• Teodor Parnicki: Twarz księżyca. Opowieść bizantyńska z roku 450. Cz. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1967.
• Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2004. ISBN 83-207-1748-5.