Przez wieś przebiega dział wodny pomiędzy zlewniami Raby i Dunajca. Większość wód spływa do Uszwicy, będącej dopływem Wisły, jedynie niewielkie potoki ze wschodnich zboczy Paprotnej i północnych zboczy Łopusza zasilają Trzciański Potok będący w zlewni Raby[7].
Do 1581 roku wieś była wsią królewską. Liczyła 20 łanówkmiecych, 4 zagrodników bezrolnych, 8 komór z bydłem. 1 łan należał do sołtysa. W miejscowości było także 5. rzemieślników, 2. piekarzy oraz jeden rzeźnik. W imieniu króla polskiego zarządzał nią niejaki Ferens[10].
Wieś nie była objęta pańszczyzną zamiast tego płacono czynsz. W XIX wieku mieszkańcy mieli regionalną opinię zaradnych i przedsiębiorczych. Jak podaje Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w 1888 roku „Ludność zamożna i pracowita. Udaje się do zbiorów siana i zboża do wsi sąsiednich na zarobek”. W miejscowości znajdowała się także szkoła ludowa[10].
Pod koniec XIX wieku miejscowość liczyła według austriackiego spisu powszechnego: 377 zabudowań oraz 2100 mieszkańców w tym 980 mężczyzn oraz 1120 kobiet. 2023 osoby były wyznania katolickiego, a 66 było judaistami[10].
W czasie I wojny światowej w miejscowości miały miejsce walki austriacko-rosyjskie. 11 listopada 1914 roku Lipnicę Murowaną, Rajbrot i okoliczne tereny zajęli Rosjanie przygotowując się do ataku na fortyfikacje Krakowa. Z tego okresu w okolicach miejscowości i sąsiednich wsiach zachowały się cmentarze wojenne z grobami żołnierzy, na których pochowani zostali Austriacy, Rosjanie oraz polscy legioniści[11].
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny – wybudowany w 1511 roku jak podaje M. Kornecki. Obiekt drewniany, jednonawowy, konstrukcji zrębowej, pokryty gontem, oszalowany. Nawa i prezbiterium nakryte stromym dachem, z sygnaturką z XVII wieku. Wyposażenie i wystrój:
polichromia z końca XIX w., oraz ślady wcześniejszych malowideł z XVII w.,
późnogotyckie rzeźby m.in. Grupa Ukrzyżowania, rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego,
Obok znajduje się drewniany zabytkowy spichlerz konstrukcji zrębowej. Wzniesiony na planie prostokąta, parterowy, niepodpiwniczony, jednownętrzowy, nakryty dachem dwuspadowym, niegdyś krytym gontem, a obecnie dachówką. Był posadowiony na kamiennych „peckach”. We wnętrzu strop otwarty, belkowy. Podłoga wykonana jest z desek kładzionych na legarach. Drzwi deskowo-spągowe, jednoskrzydłowe, na zawiasach pasowych kowalskiej roboty. Posiada charakterystyczne, w ciekawy sposób zaciosane obramienie drzwi.
Cmentarze wojskowe na terenie wsi są pozostałością operacji Łapanowsko-Limanowskiej z 1914 roku. Wybudowane przez Kriegsgraberabteilung des k. und k. Militarkommandos Krakau, czyli Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie, na czele którego stał major Rudolf Broch. Budową zarządzał inżynier Stefan Koloschek pochodzący z Moraw. Cmentarze zaprojektował Franz Stark (vel Starck) – architekt wiedeński, Austriak, porucznik w stanie spoczynku. Należą do IX okręgu cmentarnego, którego siedzibą była Bochnia.
Cmentarz położony jest w pięknym bukowym lesie, na północnym skłonie najwyższej w Rajbrocie góry Kobyły, na wysokości 531 m n.p.m. Od przystanku PKS Rajbrot II należy iść drogą na południe, pomiędzy zabudowaniami, potem stromo pod górę, obok dwóch kapliczek do skraju lasu, gdzie znajduje się kolejny słup informacyjny. Po dalszych 50 m w prawo, błotnistą drogą leśną. Cmentarz znajduje się około 600 m od wejścia w las, a 1,5 km od przystanku PKS.
Założony został na planie prostokąta. Od zachodu ogrodzony jest pełnym kamiennym murem (kamień ciosowy), dopasowanym uskokami do nachylenia terenu. Z pozostałych stron ogrodzony kamiennymi słupkami, kiedyś połączonymi stalowymi rurami, obecnie drewnianymi żerdziami. Wejście – od wschodu, na osi założenia. Od wejścia środkiem cmentarza prowadzi alejka, niegdyś obsadzona kilkoma czerwonymi dębami ku wbudowanej w zachodnią część ogrodzenia uskokowej ścianie tylnej z wmurowaną tablicą inskrypcyjną (zniszczoną). U jej podnóża znajduje się kamienna ława. Na ziemnych mogiłach żeliwne krzyże z ramką na tabliczkę imienną albo krzyże z płaskowników. Powierzchnia cmentarza wynosi 1362 m². Mimo prowadzonych prac remontowych stan ogólny jest zły, większość krzyży jest zniszczona a pole grobowe nieuporządkowane. W 20 grobach pojedynczych i 41 masowych spoczęło 96 Austriaków z 24 Pułku Piechoty Landwery i 19 Rezerwowego Batalionu Strzelców; 28 Niemców z 217, 218 i 219 Pruskiego Rezerwowego Pułku Piechoty; 117 Rosjan. Daty śmierci: 7–13 XII 1914 r.
Cmentarz w swoim założeniu miał być jednym z bardziej reprezentatywnych na tym terenie, dlatego że pochowani zostali tutaj sojusznicy Austro-Węgier – żołnierze pruscy. Cmentarz założony na planie prostokąta, ze ściętymi zachodnimi narożami i półkolistym występem od wschodu, na osi założenia. Otoczony został pełnym, kamiennym murem, podwyższonym uskokami w narożach i w liniach bocznych ogrodzenia. Po bokach dwie kamienne ławy. Wejście ujęte monumentalną, kamienną bramą. Portal bramy zwieńczony frontonem, a w jej tympanonie wyraźnie zaznaczony krzyż grecki. Masywny charakter bramy wzmocniony został poprzez zastosowanie od strony drogi ukośnych przypór filarów. Wejście zamykają dwuskrzydłe, żelazne, częściowo ażurowe wrota. Pośrodku cmentarza, na osi założenia na krepidomie i postumencie o ośmiobocznym przekroju z kamiennych ciosów, wysoki, kamienny krzyż z drzewcem ujętym półwałkami. Na tej też osi, na zachodniej ścianie ogrodzenia denkmanswald (ściana pomnikowa) zwieńczona niewielkim kamiennym krzyżem na małym cokole. Na licu ściany znajdowała się tablica inskrypcyjna z napisem „Brama śmierci prowadzi wiernych ku nieśmiertelności”. Pod tablicą kamienna ława ujęta policzkami. Układ grobów w rzędach prostopadłych do osi założenia. W przedniej części cmentarza (bliżej bramy) znajdują się betonowe stele zakończone dwuspadowo, z żeliwnymi tablicami w płycinie lica. Po obydwóch stronach centralnego pomnika znajdują się place, które zapewne służyć miałyby przyszłym (w mniemaniu twórców cmentarzy) patriotycznym uroczystościom. Za pomnikiem skromniejsze mogiły – na niskich betonowych podstawach żelazne krzyże z prętów. Na zewnętrznej ścianie tylnej cmentarza napis i rysunek wykuty przez weteranów walk.
Powierzchnia cmentarza wynosi 1318 m². Stan dobry.
W 12 pojedynczych grobach i 36 zbiorowych mogiłach pochowano tu 55 Austriaków z 33 i 35 Pułku Piechoty Landwery, 24 i 29 Batalionu Strzelców Polowych; 176 Niemców z 217, 218, 219 i 220 Pruskiego Rezerwowego Pułku Piechoty, 3 Pruskiego Rezerwowego Batalionu Strzelców, 19, 130, 131, 141, 171, 189, 198 i 296 Pruskiego Rezerwowego Batalionu Strzelców, 47 Pruskiej Kompanii Pionierów oraz 299 Rosjan. Daty śmierci: 5–13 XII 1914.
↑Stanisław Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII–XVIII, w: Rocznik Sądecki tom dziewiąty, Nowy Sącz 1968, s. 21.
↑Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
↑Radosław Truś: Beskid Mały. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008. ISBN 978-83-89188-77-9. Brak numerów stron w książce
.jpg)
