Radźaradźa Wielki

Radźaradźa Wielki

Radźaradźa Wielki (ur. 947, zm. 1014) – władca z południowoindyjskiej dynastii Ćolów.

Życiorys

Urodził się w 947[1]. Syn Parantaki II, występującego w źródłach także jako Sundara Ćola oraz Wanawan Mahadewi[2]. Był trzecim dzieckiem a także drugim synem monarszej pary. Poprzedził go brat Aditja II a także siostra Kundawai[3]. Okoliczności przejęcia przezeń władzy nie są do końca jasne. Wpływ na nie wywarło zresztą również zamordowanie Aditji II w 969[4]. Spekuluje się, iż znaczącą rolę w procesie zapewnienia pokojowej sukcesji odegrały tak jego babka jak i siostra. Fakt, iż na tronie zasiadł dopiero po śmierci swego wuja Uttamy mógł wynikać właśnie z jakiegoś porozumienia w sprawie następstwa zawartego na początku lat 70. X wieku[5].

Początkowo znany był jako Arumoli Warman[6]. Imię Radźaradźa przyjął po wstąpieniu na tron, zatem w połowie 985[7]. Zachowane inskrypcje informują o jego zwycięstwach nad królami Pandjów Amaraudźangą Pandją i Ćerów Ćerumanem Perumanem Basukrą Rawiwarmanem. Zaatakował także Sri Lankę. Zajął i zniszczył lankijską stolicę[8][9], zmieniając przy okazji jej nazwę[10]. Pod koniec życia podbił i włączył do swego państwa Malediwy[11].

Panowanie Radźaradźi Wielkiego to okres przekształcenia władztwa Ćolów, ze stosunkowo niewielkiego królestwa do sprawnie zarządzanego organizmu dysponującego znacznymi zasobami naturalnymi, potężną armią oraz marynarką wojenną. Był to również okres stabilności wewnętrznej oraz rozkwitu kultury, także dzięki hojnemu mecenatowi monarchy. W tym czasie wzniesiono poświęconą Śiwie świątynię Bryhadiśwara w Tańdźawurze[10].

Był gorliwym wyznawcą Śiwy[12]. Prowadził przy tym politykę tolerancji religijnej[13]. Wspierał materialnie także obiekty buddyjskie. W uznaniu tego, Wihara w Nagapattinam[14] została nazwana na jego cześć[10].

Wiadomo o kilkunastu, prawdopodobnie piętnastu, małżonkach Radźaradźi Wielkiego. Miał z nimi jednego syna (Radźendrę)[15] oraz przynajmniej trzy córki[16].

Zmarł w 1014[11]. Jest uznawany za najwybitniejszego władcę dynastii Ćolów[17]. Jego panowanie położyło podwaliny pod jej późniejszą imperialną ekspansję[18].

Przypisy

  1. ↑ B. Velankanni Raj: News in Frames A mighty king remembered. [w:] The Hindu [on-line]. thehindu.com, 2024-11-24. [dostęp 2025-01-18]. (ang.).
  2. ↑ Raghavan Srinivasan: Rajaraja Chola: Interplay Between an Imperial Regime and Productive Forces of Society. Mumbai: Leadstart Publishing Pvt Ltd, 2021, s. 29. ISBN 978-93-5458-223-3.
  3. ↑ Rajeshwari Ganesan: Ponniyin Selvan (PS1) controversy: Who was Raja Raja Chola – Explained. [w:] Times Now [on-line]. timesnownews.com, 2022-10-10. [dostęp 2025-01-18]. (ang.).
  4. ↑ Raghavan Srinivasan: Rajaraja Chola: Interplay Between an Imperial Regime and Productive Forces of Society. Mumbai: Leadstart Publishing Pvt Ltd, 2021, s. 12. ISBN 978-93-5458-223-3.
  5. ↑ Women of the Imperial Chola Era. [w:] Story Trails [on-line]. storytrails.in, 2023-04-27. [dostęp 2025-01-18]. (ang.).
  6. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 168.
  7. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: A History of South India: From Prehistoric Times to the Fall of Vijayanagar. Madras: Oxford University Press, 1958, s. 172. ISBN 0-19-560686-8.
  8. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 173.
  9. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: A History of South India: From Prehistoric Times to the Fall of Vijayanagar. Madras: Oxford University Press, 1958, s. 173. ISBN 0-19-560686-8.
  10. ↑ a b c Vijaya Ramaswamy: Historical Dictionary of the Tamils Historical Dictionaries of Peoples and Cultures, No. 6. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2007, s. 51. ISBN 978-0-8108-5379-9.
  11. ↑ a b K.A. Nilakanta Sastri: A History of South India: From Prehistoric Times to the Fall of Vijayanagar. Madras: Oxford University Press, 1958, s. 174. ISBN 0-19-560686-8.
  12. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 185.
  13. ↑ Tilak Jha: State, religion and identity: The case of Rajaraja Chola. [w:] Times of India [on-line]. timesofindia.indiatimes.com, 2022-10-10. [dostęp 2025-01-18]. (ang.).
  14. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 185-186.
  15. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 186.
  16. ↑ K.A. Nilakanta Sastri: The Cholas. Madras: University of Madras, 1955, s. 187.
  17. ↑ Iqtidar Alam Khan: Historical Dictionary of Medieval India Historical Dictionaries of Ancient Civilizations and Historical Eras, No. 20. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2008, s. 119. ISBN 978-0-8108-5503-8.
  18. ↑ Vijaya Ramaswamy: Historical Dictionary of the Tamils Historical Dictionaries of Peoples and Cultures, No. 6. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2007, s. XXVI. ISBN 978-0-8108-5379-9.